Κάθε άνοιξη, όταν ο ήλιος φωτίζει τα σοκάκια της Αθήνας και τα παλιά της κτίρια ξυπνούν από τον χειμερινό λήθαργο, ένα μοβ κύμα κατακλύζει τη μητρόπολη. Είναι οι τζακαράντες – δέντρα με καταγωγή από τη Νότια Αμερική, που πλέον έχουν γίνει κομμάτι της αθηναϊκής ταυτότητας.
Τα άνθη τους, σαν λιλά σύννεφα, αιωρούνται πάνω από το τσιμέντο και δημιουργούν μια αίσθηση που δύσκολα περιγράφεται με λέξεις: ποίηση, χρώμα, μνήμη.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Οι τζακαράντες έκαναν την εμφάνισή τους στην Αθήνα στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι πρώτες φυτεύσεις έγιναν σε δημόσιους χώρους, πάρκα και πλατείες, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας να εμπλουτιστεί ο αστικός ιστός με εξωτικά και καλαίσθητα είδη. Γρήγορα όμως ξεπέρασαν τον ρόλο του καλλωπισμού: έγιναν σημείο αναφοράς, σύμβολο εποχικότητας και – για κάποιους – υπαρξιακός στοχασμός.
Ο Γιώργος Σεφέρης ήταν από τους πρώτους που διέκριναν κάτι περισσότερο στα μοβ άνθη. Στα κείμενά του, οι τζακαράντες δεν είναι απλώς όμορφα δέντρα, αλλά φορείς νοημάτων. Κάθε ανθισμένο κλαδί συμβολίζει το φευγαλέο της ομορφιάς και την αέναη επιστροφή της μνήμης. Τα πέταλα που σκορπίζονται στο πεζοδρόμιο θυμίζουν σιωπηλά την αναπότρεπτη φθορά – αλλά και την αναγέννηση.
Από την Πατησίων μέχρι την Εξάρχεια, από το Μοναστηράκι μέχρι τα προάστια, οι τζακαράντες είναι παντού. Στον λόφο του Λυκαβηττού, τα φωτογραφικά φλας αστράφτουν κάθε Μάιο· στη Νέα Φιλοθέη, το λιλά γίνεται μέρος της καθημερινότητας. Και ακόμη κι αν δεν γνωρίζουν όλοι το όνομα του δέντρου, το «μοβ φαινόμενο» της άνοιξης δεν περνά απαρατήρητο. «Να πας στα δέντρα με τα μωβ άνθη, είναι μαγικό», λένε συχνά οι κάτοικοι.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Όμως η ομορφιά τους δεν είναι δεδομένη. Τα παλαιότερα δέντρα χρειάζονται φροντίδα, ειδικά καθώς η κλιματική αλλαγή και οι περίοδοι ξηρασίας απειλούν την αντοχή τους. Οι ειδικοί ασχολούνται με το πότισμα, την πρόληψη ασθενειών, ακόμα και την ανανέωση των ριζών όταν απαιτείται. Η φροντίδα αυτή δεν είναι απλώς τεχνική ανάγκη – είναι επένδυση στη μνήμη και την αστική ταυτότητα.
Τα τελευταία χρόνια, γύρω από τις τζακαράντες έχουν αρχίσει να χτίζονται δράσεις και πολιτιστικά δρώμενα. Φεστιβάλ, ποιητικοί περίπατοι, μουσικά δρώμενα και υπαίθριες εκθέσεις τέχνης διοργανώνονται στα σημεία όπου ανθίζουν τα δέντρα. Μαθητές, φοιτητές και καλλιτέχνες συμμετέχουν σε εργαστήρια καταγραφής και δημιουργίας – ένας τρόπος να συνδεθεί η φύση με την τέχνη, η πόλη με τον ρυθμό της.
Οι τζακαράντες δεν είναι μόνο μια εποχική ομορφιά. Είναι κάτι πιο βαθύ: ένας καθρέφτης της Αθήνας, της ποίησης που κρύβεται πίσω από τον θόρυβο, της νοσταλγίας που διαπερνά το παρόν. Κι όσο ο χρόνος κυλά, τα μοβ πέταλα μάς θυμίζουν πως η πόλη μας ξέρει να ανθίζει – ξανά και ξανά.
