Η Ρωσία φαίνεται ότι καθυστερεί τις διαπραγματεύσεις για να επωφεληθεί όσο μπορεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία
Μία εβδομάδα έχει περάσει από την συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αλάσκα, που ήταν η έναρξη της προσπάθειας των ΗΠΑ να λήξει ο πόλεμος στην Ουκρανία και τα γεγονότα δεν είναι εφησυχαστικα.
Οι συζητήσεις των περασμένων ημερών του αμερικανού προέδρο Ντόναλντ Τραμπ, με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν αλλά και τον ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δεν έχουν αποδώσει ακόμη καρπούς.
Ρωσικοί πύραυλοι έπληξαν μια αμερικανική βιομηχανική μονάδα το βράδυ της Τετάρτης 20.08.2025 στη δυτική Ουκρανία, εκατοντάδες μίλια μακριά από τα χαρακώματα της πρώτης γραμμής ενός πολέμου χωρίς τέλος στον ορίζοντα, δίνοντας το μήνυμα ότι ο πόλεμος δεν θα τελειώσει έτσι εύκολα, παρά τις βαρύγδουπες δηλώσεις του Λευκού Οίκου, μετά τη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα.
Η επίθεση, μέρος των πιο σφοδρών ρωσικών πληγμάτων με drones και πυραύλους κατά της Ουκρανίας εδώ και περισσότερο από έναν μήνα, υπογράμμισε τη διπλωματία-τοίχο του Κρεμλίνου, η οποία έχει φρενάρει την ειρηνευτική προσπάθεια του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Η Ρωσία συνεχίζει να βομβαρδίζει και να στέλνει drones εναντίον Ουκρανών πολιτών. Έχει υψώσει νέα εμπόδια στην βιαστική προσπάθεια του Τραμπ για μια γρήγορη ειρήνη, διαψεύδοντας τους αμερικανικούς ισχυρισμούς ότι έκανε παραχωρήσεις. Ό,τι ίσχυε τα τριάμισι χρόνια από την εισβολή της Ρωσίας, ισχύει και τώρα: ο Πούτιν δεν θέλει να τελειώσει τον πόλεμο. Μια σύνοδος κορυφής ανάμεσα στους Ουκρανούς και Ρώσους ηγέτες —με τον Τραμπ πιθανώς παρόντα— που η αμερικανική κυβέρνηση προέβλεπε ότι θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί ήδη στο τέλος αυτής της εβδομάδας, παραμένει όνειρο θερινής νυκτός.
Οι τακτικές παρεμπόδισης της Ρωσίας καθοδηγούνται από τον υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, έναν δάσκαλο στις παρακωλυτικές τέχνες της Σοβιετικής Ένωσης, τις οποίες έμαθε ως νεαρός διπλωμάτης πριν πέσει το Τείχος του Βερολίνου. Την Πέμπτη, ο Λαβρόφ επιχείρησε να ξανανοίξει ρήγματα ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, στα οποία είχε ήδη παίξει ο Πούτιν στην Αλάσκα, καταδικάζοντας τους Αμερικανούς συμμάχους. «Βλέπω πολλά σημάδια ότι αυτή η δραστηριότητα στοχεύει ακριβώς στο να υπονομεύσει την πρόοδο που άρχισε να διαφαίνεται, να διαφαίνεται καθαρά ως σύνοδος στην Αλάσκα», είπε ο Λαβρόφ.
Η ρωσική στρατηγική είναι σαφής: να καθυστερεί τη διπλωματία όσο περισσότερο γίνεται, ώστε να επιτρέπει στη ματωμένη και αργή στρατιωτική στρατηγική του Πούτιν να αποσπά κέρδη στο μέτωπο.
Η πραγματικότητα της Ουκρανίας δεν έχει αλλάξει ούτε αυτή. Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι εξακολουθεί να προσπαθεί να κατευνάσει τον Τραμπ δείχνοντας ανοιχτός σε ό,τι εκείνος προτείνει. Τουλάχιστον απέφυγε μια ακόμη καταστροφική έκρηξη κατά την επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο τη Δευτέρα. Όμως εξακολουθεί να μην μπορεί να αποδεχθεί την δηλητηριώδη ειρήνη που προσφέρει ο Πούτιν. Η παραχώρηση στρατηγικής γης στις ρωσικές απαιτήσεις στην κρίσιμη περιοχή του Ντονμπάς θα προετοίμαζε τη Μόσχα για μια νέα «μπλιτζκριγκ» επίθεση στο Κίεβο στο μέλλον. Δεν είναι σαφές αν ο Τραμπ το αντιλαμβάνεται αυτό.
Οι κορυφαίοι ηγέτες της Ευρώπης παρουσίασαν μια εντυπωσιακή επίδειξη ενότητας στον Λευκό Οίκο τη Δευτέρα 18.08.2025 όταν προσπάθησαν να αποσπάσουν τον Τραμπ από τον Πούτιν, μετά το μπαράζ παραχωρήσεών του στον Ρώσο ηγέτη. Όμως το ευρωπαϊκό σχέδιο για εγγυήσεις ασφαλείας σε μια μεταπολεμική Ουκρανία φαίνεται πιο ασαφές από ποτέ. Και δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς τον Τραμπ.
Κάθε τέτοιο σχέδιο θα βασιζόταν σε δύο προϋποθέσεις. Πρώτον, ότι το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία, οι ηγέτες της «συμμαχίας των προθύμων», θα ήταν, αν χρειαζόταν, έτοιμοι να πολεμήσουν — με τη βοήθεια των ΗΠΑ — εναντίον της Ρωσίας για την υπεράσπιση της Ουκρανίας. Και δεύτερον, ότι η Μόσχα θα υπέγραφε μια ειρηνευτική συμφωνία που θα δέσμευε δυτικά στρατεύματα σε μια αμοιβαία αμυντική συμφωνία με την Ουκρανία. Και τα δύο σενάρια μοιάζουν εξωπραγματικά.
Ωστόσο, στον Τραμπ πρέπει να αναγνωριστεί ότι έδωσε ώθηση στην ειρηνευτική προσπάθεια. Είναι ο μόνος ηγέτης που μπορεί να μιλήσει και με τις δύο πλευρές και που έχει τη δύναμη να καλέσει έναν Ρώσο πρόεδρο στις ΗΠΑ και να συγκαλέσει συμμάχους ηγέτες στην Ουάσιγκτον με μια του κίνηση. Και παρότι ο Τραμπ συχνά γέρνει προς τον Πούτιν παρά προς τους δυτικούς συμμάχους του, δεν έχει επιβάλει στην Ουκρανία την παράδοση που πολλοί επικριτές του φοβόντουσαν. Η πίεσή του στους συμμάχους του ΝΑΤΟ να ξοδέψουν περισσότερα για την άμυνα θα συμβάλει στην ασφάλεια της Ευρώπης. Ένα αυθεντικό ιστορικό επίτευγμα που θα μπορούσε να σώσει χιλιάδες ζωές στην Ουκρανία δεν είναι αδύνατο για έναν πρόεδρο που λαχταρά τον σεβασμό και την επιβεβαίωση της Ιστορίας.
Και μία εβδομάδα είναι επίσης παράλογα σύντομο διάστημα για να εκτιμηθεί μια ειρηνευτική προσπάθεια. Πρωτοβουλίες ειρήνης σε μέρη όπως η Βοσνία και η Βόρεια Ιρλανδία εκτυλίχθηκαν μέσα σε μήνες και χρόνια πολύπλοκης διπλωματίας. Αλλά αυτή η προσοχή στη λεπτομέρεια είναι ακριβώς αυτό που λείπει από τον Τραμπ. Ο ίδιος και ο απεσταλμένος του Στιβ Γουίτκοφ, επίσης επιχειρηματίας ακινήτων, μιλούν επιπόλαια για ανταλλαγές εδαφών από την Ουκρανία — χωρίς, απ’ ό,τι φαίνεται, να κατανοούν τα οδυνηρά διλήμματα που αυτό συνεπάγεται, τα οποία έχουν ρίζες στην εθνική ταυτότητα και στο αίμα που χύθηκε για την υπεράσπιση καίριων περιοχών.
Και τα διαρκή ερωτήματα γύρω από τον Τραμπ εμφανίζονται ξανά. Γιατί δεν επιβάλλει την αμερικανική πίεση που θα μπορούσε να εξαναγκάσει τη Ρωσία να χαλαρώσει τη σκληρή της στάση; Και γιατί επενδύει εμπιστοσύνη σε έναν Ρώσο ηγέτη του οποίου οι πράξεις αξίζουν το αντίθετο;
Η πίστη του Τραμπ στον Πούτιν αποκαλύφθηκε σε μια στιγμή με «ανοιχτό μικρόφωνο» στον Λευκό Οίκο τη Δευτέρα, που ακούστηκε να λέει στον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν «Νομίζω ότι θέλει να κάνει μια συμφωνία για μένα, το καταλαβαίνεις; Όσο τρελό κι αν ακούγεται».
Είναι δύσκολο να πάρει κανείς τα λόγια του Τραμπ κατά γράμμα. Την Πέμπτη, ο Τραμπ έδειξε να προδίδει την απογοήτευσή του με το αδιέξοδο, σε μια αινιγματική ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που υπαινίχθηκε υποστήριξη σε ουκρανικά πλήγματα σε ρωσικό έδαφος. «Είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να κερδίσεις έναν πόλεμο χωρίς να επιτεθείς στη χώρα του εισβολέα», έγραψε. «Είναι σαν μια σπουδαία αθλητική ομάδα που έχει φανταστική άμυνα, αλλά δεν της επιτρέπεται να παίξει επίθεση.»
Όμως ένα μάθημα της περασμένης εβδομάδας είναι ότι δεν είναι σοφό να δίνεται υπερβολική σημασία σε κάθε μεμονωμένο σχόλιο του προέδρου. Είναι παντού και πουθενά. Σε κάποια στιγμή τη Δευτέρα, για παράδειγμα, φάνηκε να υπαινίσσεται ότι είναι ανοιχτός σε συμμετοχή αμερικανικών στρατευμάτων σε μια μελλοντική δύναμη διασφάλισης στην Ουκρανία. Γρήγορα έκανε πίσω μετά τον σάλο στα φιλοτραμπικά ΜΜΕ.
Μια εβδομάδα αφότου συναντήθηκε με τον Πούτιν, όμως, η φήμη του Τραμπ και η εικόνα του ισχυρού άνδρα που ακατάπαυστα καλλιεργεί, βρίσκονται στο κατώφλι γελοιοποίησης. Τον ξεγέλασαν ξανά. Αυτό υπονομεύει τον βασικό πυρήνα της προεδρίας του — την ιδέα ότι είναι ο μεγαλύτερος «διαπραγματευτής» στον κόσμο, αναφέρει μεταξύ άλλων η ανάλυση του CNN.
Είναι άλλο πράγμα να εκφοβίζεις μικρότερες χώρες με δασμούς και να πιέζεις τους Ευρωπαίους που βασίζονται στις ΗΠΑ για άμυνα. Αλλά η συνάντηση του Τραμπ με τον Πούτιν και η αποτυχία του να υπερισχύσει του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινπίνγκ σε έναν εμπορικό πόλεμο δείχνουν ότι οι πραγματικά σκληροί άνδρες χλευάζουν τη μυθολογία του «Art of the Deal».
Προτού αποσύρει από το τραπέζι τις ενισχυμένες κυρώσεις κατά της Ρωσίας — η ίδια η απειλή που πιθανότατα έφερε τον Πούτιν στην Αλάσκα — ο Τραμπ παραπονέθηκε ότι ο Πούτιν ήταν έτοιμος να μιλήσει για ειρήνη αλλά στη συνέχεια έστειλε μια φονική ομοβροντία πυραύλων στην Ουκρανία.
Συνεχίζονται οι επιθέσεις μετά τις συναντήσεις
Η Ρωσία το βράδυ της Τετάρτης σκότωσε εννέα αμάχους, καθώς 574 επιθετικά drones και 40 πύραυλοι στόχευσαν την Ουκρανία, φτάνοντας μέχρι τη Λβιβ στα δυτικά, κοντά στα πολωνικά σύνορα. Δεκαεννέα άνθρωποι τραυματίστηκαν σε επίθεση εναντίον μιας αμερικανικής βιομηχανικής μονάδας, της Flex Ltd, στη δυτική περιοχή Ζακαρπάτια. Προερχόμενο από ένα κράτος που γνωρίζει όσο λίγα τη σημασία των συμβολισμών, όπως η Ρωσία του Πούτιν, αυτό είναι απίθανο να υπήρξε τυχαίο.
«Οι Ρώσοι ήξεραν ακριβώς πού χτυπούσαν», είπε ο Ζελένσκι στο βραδινό βιντεοσκοπημένο μήνυμά του την Πέμπτη. «Πιστεύουμε ότι αυτό ήταν ένα εσκεμμένο πλήγμα κατά αμερικανικής περιουσίας εδώ στην Ουκρανία, κατά αμερικανικών επενδύσεων.»
Η προπαγάνδα του Λευκού Οίκου αυτήν την εβδομάδα μοιάζει σχεδιασμένη για να καλύψει την έλλειψη προόδου.
«Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι πριν από τη σαρωτική νίκη του Προέδρου Τραμπ τον περασμένο Νοέμβριο, δεν υπήρχε τέλος σε αυτό το αιματοκύλισμα», δήλωσε η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λέβιτ, την Τετάρτη. «Τώρα, ίσως να υπάρχει επιτέλους φως στο τέλος του τούνελ και μια ευκαιρία για διαρκή ειρήνη. Αυτό συμβαίνει επειδή ο Πρόεδρος Τραμπ είναι ο πρόεδρος της ειρήνης.»
Η Λέβιτ επιτέθηκε σε ειδικούς που αμφισβήτησαν την προσέγγιση του Τραμπ και κατηγόρησε τους δημοσιογράφους ότι σαμποτάρουν τη διαδικασία για να τον πλήξουν.
Η αποτυχία να εκτιμηθούν αντικειμενικά τα εμπόδια στη διαδικασία ειρήνης του Τραμπ είναι ένας λόγος που αυτή κινδυνεύει να καταρρεύσει. Υπάρχει επίσης η προθυμία του προέδρου να αποδέχεται τις θέσεις του Πούτιν χωρίς να αποσπά ευελιξία σε αντάλλαγμα, καθώς και η επανειλημμένη αποτυχία της κυβέρνησης να ερμηνεύσει σωστά τις ρωσικές θέσεις.
Ένας τομέας όπου υπήρξε πρόοδος είναι η διάθεση του προέδρου να λειτουργήσει ως εφεδρική δύναμη σε μια ευρωπαϊκή εγγύηση ασφαλείας για την Ουκρανία μετά τον πόλεμο, κάτι που θα μπορούσε να περιλαμβάνει Αμερικανούς πιλότους σε αποστολές αεροπορικής υποστήριξης. Ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο είχε τηλεδιάσκεψη για το θέμα την Πέμπτη με Ευρωπαίους συμβούλους εθνικής ασφάλειας.
Ο Ρούμπιο, που υπηρετεί επίσης ως σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, είπε στους ομολόγους του ότι οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να παίξουν περιορισμένο ρόλο αλλά ότι η Ευρώπη πρέπει να ηγηθεί, σύμφωνα με Ευρωπαίο διπλωμάτη που συμμετείχε στην κλήση.
Ο Τραμπ αλλάζει στάση για να συμβαδίζει με τον Πούτιν
Ο Τραμπ προσήλθε στη σύνοδο κορυφής πριν από μία εβδομάδα προβλέποντας με αυτοπεποίθηση ότι θα εξασφάλιζε την εκεχειρία που, κατά την Ουκρανία και την Ευρώπη, πρέπει να προηγηθεί κάθε σοβαρής διπλωματίας. Αλλά μετά από λίγες ώρες με τον Πούτιν, άλλαξε γνώμη, θεωρώντας ότι η προώθηση μιας πλήρους, οριστικής ειρηνευτικής συμφωνίας είναι καλύτερη. Συμπτωματικά —ή όχι— αυτή είναι και η θέση της Ρωσίας.
Το Σαββατοκύριακο, ο Γουίτκοφ επέμεινε στην εκπομπή «State of the Union» του CNN ότι ο Πούτιν είχε εγκρίνει «ισχυρές» εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία ως μέρος κάθε τελικής συμφωνίας.
Όποιος γνώριζε την πρόσφατη ιστορία καταλάβαινε ότι αυτό ακουγόταν ύποπτο. Και έτσι αποδείχθηκε, με τον Λαβρόφ να επιβεβαιώνει ότι η Μόσχα παραμένει στην πάγια θέση της: ότι θα πρέπει η ίδια να είναι ένας από τους εγγυητές — μια γελοία πρόταση μετά την εισβολή, αλλά μία που στοχεύει να εδραιώσει τον στόχο του Πούτιν να καταστήσει την Ουκρανία κράτος-υποτελή.
Τη Δευτέρα ο Τραμπ μιλούσε με αυτοπεποίθηση για μια συνάντηση ανάμεσα στον Ζελένσκι και τον Πούτιν έως το τέλος αυτής της εβδομάδας. Και είπε ότι πιθανότατα θα συμμετείχε και ο ίδιος. Αλλά τώρα έχει υιοθετήσει τη ρωσική γραμμή ότι μια κατ’ ιδίαν συνάντηση Ζελένσκι–Πούτιν είναι η καλύτερη. Αυτό θα ήταν ριψοκίνδυνο για την Ουκρανία: είναι πιθανό ο Ρώσος ηγέτης να εκμεταλλευτεί την απουσία του Τραμπ για να παρουσιάσει τον Ζελένσκι ως αδιάλλακτο και υπεύθυνο για το ότι σταματά η ειρηνευτική διαδικασία.
Και αυτό στην περίπτωση που εμφανιστεί ο Πούτιν. Έχει καταστήσει σαφές ότι θεωρεί τον Ζελένσκι ως παράνομο ηγέτη και ότι δεν βλέπει την Ουκρανία ως ανεξάρτητο κράτος.
Σε κάθε περίπτωση, ο Λαβρόφ κερδίζει χρόνο. Την Πέμπτη πρότεινε μια κοπιώδη ακολουθία «συνομιλιών» μεταξύ «ειδικών υπουργών» και «κατάλληλων εισηγήσεων» για να εξεταστεί μια σύνοδος κορυφής.
Μια ρεαλιστική εκτίμηση της κατάστασης
Δεν συμβαίνουν όλα στη διπλωματική διαδικασία δημόσια. Έτσι, παρά την αποθαρρυντική ατμόσφαιρα, η επίμονη εργασία παρασκηνίου και η πίεση θα μπορούσαν να αρχίσουν να περιορίζουν κάποια χάσματα.
Αλλά μία εβδομάδα μετά την Αλάσκα, ο Πούτιν δείχνει ότι θέλει να συνεχίσει τον πόλεμο. Ο Ζελένσκι δεν μπορεί να υποχωρήσει και η Ευρώπη δεν μπορεί να επιτύχει ειρήνη από μόνη της. Εναπόκειται στον Τραμπ. Θα σκληρύνει τη στάση του και θα ριχτεί στις λεπτομέρειες για να διαμορφώσει μια πραγματική ειρηνευτική διαδικασία;
Η πιο ακριβής τρέχουσα διάγνωση της βασανιστικής πορείας που ακολουθεί είναι αυτή που έδωσε την περασμένη Κυριακή ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο — ένας από τους συμβούλους του Τραμπ που δεν ωραιοποιεί την κατάσταση.
«Είμαστε ακόμα πολύ μακριά», είπε ο Ρούμπιο στο ABC. «Δηλαδή, δεν βρισκόμαστε στο χείλος μιας ειρηνευτικής συμφωνίας· δεν είμαστε καν κοντά σε αυτήν.»
