Το φαινόμενο άφησε άναυδους τους αστρονόμους. Μέσα σε λίγες ώρες, μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα στον γαλαξία NGC 3783, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 135 εκατομμυρίων ετών φωτός, απελευθέρωσε μια εξαιρετικά ισχυρή έκλαμψη ακτίνων Χ πριν εκτοξεύσει στο διάστημα καυτούς «ανέμους» που έτρεχαν σχεδόν με το ένα πέμπτο της ταχύτητας του φωτός.
Πρόκειται για φαινόμενο που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ με τέτοια καθαρότητα και το οποίο μπορεί να φωτίσει τον καθοριστικό ρόλο των υπερμεγέθων μαύρων τρυπών στην εξέλιξη των γαλαξιών στο διάστημα.
Οι ομάδες της NASA, της ESA και της ιαπωνικής διαστημικής υπηρεσίας εντόπισαν αρχικά μια σύντομη αλλά ισχυρή έκρηξη ακτίνων Χ, η οποία αμέσως ακολούθησε από καταιγισμό φορτισμένων σωματιδίων. Το XRISM μέτρησε ιλιγγιώδεις ταχύτητες — 60.000 km/s — ενώ το XMM-Newton χαρτογράφησε την έκταση της κοσμικής καταιγίδας. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η έκρηξη προκλήθηκε από το απότομο «ξετύλιγμα» των γραμμών του μαγνητικού πεδίου γύρω από τη μαύρη τρύπα, έναν μηχανισμό παρόμοιο με αυτόν που προκαλεί τις ηλιακές εκλάμψεις, αλλά σε ασύλληπτα μεγαλύτερη κλίμακα.
Οι επιστήμονες υπενθυμίζουν ότι η μαγνητική δομή ενός ενεργού γαλαξιακού πυρήνα βρίσκεται σε διαρκή κίνηση: όταν «σπάει» και επανασυνδέεται, η ενέργεια που απελευθερώνεται μπορεί να εκτοξεύσει τεράστιες ποσότητες ύλης στο διαστρικό κενό. Στην περίπτωση του NGC 3783, το κοσμικό «τέρας» — 30 εκατομμύρια φορές πιο βαρύ από τον Ήλιο — παρήγαγε μια τόσο ισχυρή εκτόνωση που άρπαξε και πέταξε ύλη πέρα από το ίδιο του το βαρυτικό περιβάλλον.
Αυτές οι «εκρήξεις οργής» των μαύρων τρυπών δεν αποτελούν απλές αστροφυσικές ιδιορρυθμίες: επηρεάζουν άμεσα την ικανότητα των γαλαξιών να σχηματίζουν νέα άστρα. Σύμφωνα με την ESA, οι ταχείς άνεμοι που προέρχονται από ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες μπορούν, ανάλογα με την έντασή τους, είτε να αναστείλουν είτε να ενισχύσουν τη διαδικασία σχηματισμού άστρων. Μια περίπλοκη δυναμική, καθοριστική για την κατανόηση της εξέλιξης των γαλαξιών σε κοσμικές κλίμακες χρόνου.
Η ανακάλυψη, που δημοσιεύθηκε στις 9 Δεκεμβρίου στο περιοδικό Astronomy and Astrophysics, αποτελεί μία από τις πιο λεπτομερείς παρατηρήσεις που έχουν γίνει ποτέ σχετικά με κοσμικό άνεμο που ενεργοποιήθηκε σε πραγματικό χρόνο από υπερμεγέθη μαύρη τρύπα. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα νέα δεδομένα θα συμβάλουν ουσιαστικά στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι γίγαντες του Σύμπαντος διαμορφώνουν το περιβάλλον γύρω τους.
