Σε μία «ιστορική εξέλιξη» για τη δημιουργία μιας «κουλτούρας της συναίνεσης» προχωρά η Γαλλία, με το κοινοβούλιο να ετοιμάζεται να επικυρώσει σήμερα Τετάρτη 29.10.2025, μία σημαντική τροποποίηση του ποινικού κώδικα ενσωματώνοντας την έννοια της συναίνεσης στον ορισμό του βιασμού, λίγους μήνες μετά τη διεξαγωγή της δίκης της υπόθεσης Πελικό.
Στη δίκη αυτή που μετέτρεψε τη Ζιζέλ Πελικό, θύμα επί μία δεκαετία επαναλαμβανόμενων, οργανωμένων και συστηματικών βιασμών με θύτες τον σύζυγό της και μια πενηντάδα άλλων ανδρών, σύμβολο του αγώνα κατά της σεξουαλικής βίας, η συναίνεση/συγκατάθεση κατέλαβε κεντρική θέση.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Με την ψηφοφορία αυτή, η Γαλλία εντάσσεται στην ομάδα των χωρών που έχουν τροποποιήσει τη νομοθεσία τους προς την κατεύθυνση αυτή. Ανάμεσά τους η Σουηδία, η Ισπανία ή η Νορβηγία.
Το γαλλικό ποινικό δίκαιο θα αποσαφηνιστεί περιλαμβάνοντας απερίφραστα την έννοια αυτή που άλλωστε είναι πανταχού παρούσα στη νομολογία.
Κάθε σεξουαλική πράξη χωρίς συναίνεση είναι βιασμός
«Σεξουαλική επίθεση συνιστά κάθε σεξουαλική πράξη για την οποία δεν υπάρχει συναίνεση». Αυτή θα είναι η διατύπωση του σχετικού γαλλικού νόμου, όταν η Γερουσία θα ψηφίσει επί του κειμένου δύο γαλλίδων βουλευτών, της Μαρί-Σαρλότ Γκαρέν και της Βερονίκ Ριοτόν.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η θετική ψήφος της Γερουσίας, όπως η αντίστοιχη στην Εθνοσυνέλευση την περασμένη εβδομάδα, είναι αναμφίβολη: η συντριπτική πλειοψηφία των βουλευτών και γερουσιαστών συμφωνεί με την τροποποίηση αυτή του ποινικού κώδικα.
«Είναι η ολοκλήρωση μακρού νομοπαρασκευαστικού έργου με τη συνεργασία ανάμεσα στην Εθνοσυνέλευση και της Γερουσία. Στο τέλος έχουμε ένα ξεκάθαρο και ευανάγνωστο κείμενο για την έννοια της συναίνεσης», λέει η γερουσιαστής Ελζά Σαλκ, εισηγήτρια του κειμένου στη Γερουσία.
Από την κουλτούρα του βιασμού στην κουλτούρα της συναίνεσης
Το νομοθετικό αυτό κείμενο «στέλνει ένα μήνυμα στην κοινωνία μας. Περνάμε συλλογικά από την κουλτούρα του βιασμού στην κουλτούρα της συναίνεσης», λέει η Βερονίκ Ριοτόν.
«Οταν δεν είναι όχι, δεν σημαίνει ότι είναι ναι» και «όταν είναι ναι, θα πρέπει να είναι ένα πραγματικό ναι», συνόψισε από την πλευρά της η Μαρί-Σαρλότ Γκαρέν κατά τις τελευταίες συζητήσεις στην Εθνοσυνέλευση.
Οι δύο γαλλίδες νομοθέτριες υποστηρίζουν την τροποποίηση του ποινικού κώδικα εδώ και έναν χρόνο, έπειτα από μακρά ενημερωτική εκστρατεία για το θέμα που συναντούσε μέχρι πρόσφατα σοβαρή αντίσταση ακόμη και από ορισμένες φεμινιστικές οργανώσεις.
Οι βασικοί φόβοι αφορούσαν τον κίνδυνο αντιστροφής της υποχρέωσης προσκόμισης αποδείξεων που θα υποχρέωνε τις μηνύτριες να αποδείξουν ότι δεν είχαν συναινέσει ή επίσης την πιθανή «συμβασιοποίηση» των σεξουαλικών σχέσεων μέσα από το νομοθετικό κείμενο.
Πλέον, η συναίνεση/συγκατάθεση θα ορίζεται σαφώς στον ποινικό κώδικα: «ελεύθερη και σαφής, εξειδικευμένη, προαπαιτούμενη και ανακλητή». «Αξιολογείται βάσει των συνθηκών. Δεν συνάγεται από μόνη τη σιωπή ή μόνο από την απουσία αντίδρασης του θύματος», ορίζει το κείμενο.
«Δεν υπάρχει συναίνεση αν η πράξη σεξουαλικού χαρακτήρα διαπράχθηκε με βία, εξαναγκασμό, απειλή ή αιφνιδιασμό, όποια και αν είναι η φύση τους», εξηγείται στο κείμενο που επαναλαμβάνει εδώ προϋπάρχοντα στον νόμο κριτήρια.
Το νομοσχέδιο υποστηρίζεται και από τη γαλλική κυβέρνηση.
Οι αντιδράσεις από την ακροδεξιά
Μόνο η γαλλική ακροδεξιά αντιτίθεται στο νομοσχέδιο στο γαλλικό κοινοβούλιο: ο Εθνικός Συναγερμός κατήγγειλε «άνευ προηγουμένου ηθική και νομική παρέκβαση».
«Οι δικηγόροι θα πρέπει στο εξής να ανατέμνουν όχι πλέον τη βιαιότητα του ενόχου, αλλά τις κινήσεις, τις λέξεις, τη σιωπή του προσώπου που δηλώνει θύμα», σύμφωνα με την βουλευτή του Εθνικού Συναγερμού Σοφί Μπλαν.
Η Εθνική Ομοσπονδία Ενημερωτικών Κέντρων για τα Δικαιώματα των Γυναικών και των Οικογενειών επισημαίνει από την πλευρά της την ανάγκη αυτή η ιστορική εξέλιξη να συνοδευθεί από «πραγματική εκπαίδευση στη συναισθηματική, διαπροσωπική και σεξουαλική ζωή» και την εκπαίδευση των δικαστικών, των αστυνομικών και των χωροφυλάκων.
