Διπλωματία στη σκιά των όπλων και των βομβών: Από τον «Πόλεμο των 12 ημερών» Ισραήλ - Ιράν μέχρι το τηλεφώνημα Τραμπ - Νετανιάχου για τη Γάζα
Την περασμένη εβδομάδα, ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ βρέθηκε στο προσκήνιο ενός παγκόσμιου γεωπολιτικού σόου που έμοιαζε να κινείται με φρενήρεις ρυθμούς. Μέσα σε λίγα 24ωρα, οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν αεροπορικά πλήγματα στις τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στη διεθνή κοινότητα, και ταυτόχρονα μεσολάβησαν – με επιτυχία – για κατάπαυση πυρός μεταξύ Ισραήλ και Ιράν.
Μετά το αμερικανικό χτύπημα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, Μπενιαμίν Νετανιάχου και Ντόναλντ Τραμπ φέρεται να συμφώνησαν για τον γρήγορο τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, αναφέρει το ισραηλινό μέσο ενημέρωσης, Israel Hayom, επικαλούμενο «πηγή που γνωρίζει τη συζήτηση». Σύμφωνα με το εν λόγω μέσο, ο Τραμπ και ο Νετανιάχου συμφώνησαν σε τηλεφωνική επικοινωνία ότι ο πόλεμος στη Γάζα θα τερματιστεί εντός δύο εβδομάδων.
Ο Ντόναλντ Τραμπ παίζει σε δύο -αν όχι πολλά – ταμπλό ταυτόχρονα: ειρηνοποιός στη Γάζα, πολέμαρχος κατά των πυρηνικών του Ιράν, και «πατέρας της τάξης» στον πλανήτη. Η συμφωνία με τον Νετανιάχου ενισχύει το προφίλ του. Η επίθεση στο Ιράν, όμως, ίσως κρύβει μακροπρόθεσμες συνέπειες που ακόμα δεν έχουν φανεί.
Ο Τραμπ
Η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται να υποχωρεί από την αυστηρή πολιτική της κατά του Ιράν, σχεδιάζοντας ακόμη και πλάνο χρηματοδότησής του.
Ο Τραμπ, όπως φαίνεται από την πρόσφατη επιχείρηση «Midnight Hammer», δεν επαναπαύεται σε διπλωματικές δηλώσεις. Αντιθέτως, θέλει το Ιράν να αισθανθεί το κόστος της πυρηνικής του φιλοδοξίας – με όρους υποδομών, κύρους και στρατηγικής αποτροπής.
Σύμφωνα με αμερικανικές και ισραηλινές εκτιμήσεις, τα πλήγματα στα εργοστάσια εμπλουτισμού στην Φορντό, Νατάνζ και Ισφαχάν καθυστέρησαν το ιρανικό πρόγραμμα κατά «πολλά χρόνια». Άλλες, πιο επιφυλακτικές φωνές, επισημαίνουν ότι το Ιράν πιθανότατα είχε διασπείρει υλικό ή διατηρεί κρυφές εγκαταστάσεις. Αλλά ο Τραμπ δεν δείχνει διατεθειμένος να αφήσει το αφήγημα αυτό να κυριαρχήσει.
Μετά το «σκληρό πρόσωπο» που επέδειξε σε βάρος του Ιράν, βομβαρδίζοντας τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του ο Τραμπ τώρα φαίνεται να αλλάζει στάση με την Τεχεράνη.
Αυτό τουλάχιστον αναφέρει δημοσίευμα του CNN, κατόπιν επικοινωνίας με τέσσερις πηγές που γνωρίζουν το θέμα. Οι πηγές υποστήριξαν για την κυβέρνηση Τραμπ ότι πλέον εξετάζει το χρηματοδότησης για την ανάπτυξη ενός πυρηνικού προγράμματος που θα επικεντρώνεται στην παραγωγή ενέργειας για πολιτικούς σκοπούς, χωρίς να περιλαμβάνει εμπλουτισμένο ουράνιο. Πρόκειται για μία επένδυση ύψους 20-30 δισ. δολαρίων.
Πέραν τούτου, ανοιχτό παραμένει το ενδεχόμενο να χαλαρώσουν τις κυρώσεις που βρίσκονται σε ισχύ και να απελευθερώσουν περιορισμένα ιρανικά κεφάλαια, αξίας – επίσης – δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Αυτή η κίνηση -σύμφωνα πάντα με τις πηγές- αποτελεί μέρος μιας στρατηγικής να επαναφέρει την Τεχεράνη στο διαπραγματευτικό τραπέζι, παρά τις στρατιωτικές επιθέσεις που σημειώθηκαν τις περασμένες δύο εβδομάδες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχει επίσης συζήτηση για τη δυνατότητα ανακατασκευής των πυρηνικών εγκαταστάσεων που έχουν καταστραφεί, με σκοπό την ενίσχυση της διαφάνειας και τη διασφάλιση ότι η Τεχεράνη δεν θα έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει πυρηνικά όπλα.
Οι ελπίδες της διοίκησης Τραμπ είναι ότι, μετά τα πρόσφατα γεγονότα, το Ιράν θα είναι πιο πρόθυμο να αποδεχτεί τους όρους των ΗΠΑ και να σταματήσει τις προσπάθειές του για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων.
Ωστόσο, Ιρανοί εμπειρογνώμονες προειδοποιούν για την Τεχεράνη ότι ίσως αποφασίσει τώρα να επιδιώξει την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων.
Το θολό τοπίο έρχονται να επιβεβαιώσουν και οι δηλώσεις του Ιρανού ΥΠΕΞ, Αμπάς Αραγτσί, με τις οποίες υποστήριξε ότι η Τεχεράνη δεν έχει ακόμη «σχέδιο» για επανάληψη των διαπραγματεύσεων για το πυρηνικό πρόγραμμα με τις ΗΠΑ.
Το σχέδιο Τραμπ – Νετανιάχου για τη Γάζα
Με δεδομένο το κλείσιμο – τουλάχιστον σε αυτή τη φάση- του μετώπου με το Ιράν και την προσοχή του πλανήτη να ξαναστρέφεται προς την πολύπαθη Γάζα, ΗΠΑ και Ισραήλ εμφανίζονται έτοιμοι να προωθούν ένα δικό τους αναθεωρημένο σχέδιο για μια νέα Μέση Ανατολή.
Ντόναλντ Τραμπ και ο Μπενιαμίν Νετανιάχου συμφώνησαν σε τηλεφωνική επικοινωνία ότι ο πόλεμος στη Γάζα θα τερματιστεί εντός δύο εβδομάδων.
Το σχέδιο προβλέπει, σύμφωνα με δημοσιεύματα, πως τέσσερα αραβικά κράτη, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Αιγύπτου, θα κυβερνούσαν από κοινού τη Λωρίδα της Γάζας στη θέση της Χαμάς. Η ηγεσία της τρομοκρατικής ομάδας θα εξοριζόταν και όλοι οι όμηροι θα απελευθερώνονταν.
Ωστόσο, οι Άραβες σύμμαχοι έχουν επανειλημμένα διαβεβαιώσει ότι δεν θα συμμετάσχουν στη μεταπολεμική αποκατάσταση της Γάζας χωρίς την ισραηλινή διαβεβαίωση για οριστική λύση που θα περιλαμβάνει τη λύση δυο κρατών.
Ωστόσο ο Νετανιάχου έχει απορρίψει κατηγορηματικά οποιονδήποτε ρόλο της Παλαιστινιακής Αρχής στη Λωρίδα.
Όπως αναφέρει το σχετικό δημοσίευμα του Israel Hayom, η απόφαση για να προχωρήσουν ΗΠΑ και Ισραήλ σε μια επίλυση του θέματος της Γάζας προέκυψε, όταν αμέσως μετά την αμερικανική επίθεση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, πραγματοποιήθηκε μια τετραμερής τηλεφωνική συνομιλία με τους Ντόναλντ Τραμπ, τον ΥΠΕΞ του Μάρκο Ρούμπιο, τον Μπενιαμίν Νετανιάχου και τον υπουργό Στρατηγικών Υποθέσεων του Ρον Ντέρμερ.
Στο τηλεφώνημα, συζητήθηκαν τα επόμενα βήματα για μια επέκταση της «ειρήνης» στην Μέση Ανατολή. Δημοσιεύματα σε ισραηλινά και αραβικά ΜΜΕ και δηλώσεις αξιωματούχων, ΗΠΑ, Ισραήλ και αραβικές χώρες, κάνουν κινήσεις για την διευθέτηση των ανοιχτών ζητημάτων στην Μέση Ανατολή.
Την ίδια ώρα και οι Ευρωπαίοι πιέζουν για λύση στην Γάζα. Σημειώνεται ότι για το θέμα υπήρξε σχετική συμφωνία στην σύνοδο κορυφής, με το γραπτό κείμενο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τη Μέση Ανατολή να αναφέρει πως:
«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζητά άμεση κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και την άνευ όρων απελευθέρωση όλων των ομήρων, που θα οδηγήσει σε οριστικό τερματισμό των εχθροπραξιών. Εκφράζει τη λύπη του για την «άθλια ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα, τον απαράδεκτο αριθμό θυμάτων μεταξύ των αμάχων και τα επίπεδα λιμού» και καλεί το Ισραήλ «να άρει πλήρως τον αποκλεισμό της Γάζας, να επιτρέψει την άμεση και ανεμπόδιστη πρόσβαση και τη διαρκή διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας σε μεγάλη κλίμακα» και να επιτρέψει στον ΟΗΕ και τις υπηρεσίες του, καθώς και στις ανθρωπιστικές οργανώσεις, «να εργαστούν ανεξάρτητα και αμερόληπτα για να σώσουν ζωές».
Αν ο στόχος του Τραμπ ήταν να παρουσιαστεί ξανά ο ηγέτης που «φέρει την παγκόσμια σταθερότητα μέσω ισχύος», τότε – μάλλον – βρίσκεται στον δρόμο του. Αν όμως οι υπολογισμοί του αποδειχθούν λανθασμένοι, το τίμημα θα το πληρώσει ενδεχομένως ολόκληρη η περιοχή.
