Από τότε που η “λαίλαπα” του κορονοϊού εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη, η Σουηδία βρίσκεται σταθερά στην επικαιρότητα, καθώς έχει χαράξει τον δικό της δρόμο για να αντιμετωπίσει τον φονικό ιό.
Πολλά έχουν γραφτεί κι έχουν ειπωθεί για την περίφημη “ανοσία της αγέλης“, την οποία η κυβέρνηση στην Σουηδία δεν έχει μεν “κηρύξει” ως την επίσημη στρατηγική, αλλά το σχέδιό της εδράζεται στην συγκεκριμένη ιδέα.
Ποιο είναι αυτό; Η σουηδική κυβέρνηση, από πολύ νωρίς, κάλεσε τους πολίτες να παραμείνουν στο σπίτι και να εργαστούν εξ αποστάσεως, ενώ επέβαλε και το μέτρο της κοινωνικής απόστασης. Η μεγάλη διαφορά, ωστόσο, είναι πως δεν υπήρξε lockdown. Δεν έκλεισαν καταστήματα, εστιατόρια ή μπαρ, ενώ τα παιδιά συνέχισαν κανονικά να πηγαίνουν στο σχολείο.
Το μεγάλο ηθικό δίλημμα
Η κριτική, ωστόσο είναι σφοδρή. Μπορεί η οικονομία να μην παρέλυσε, μπορεί ακόμη η ύφεση να αποτελεί άγνωστη λέξη, αφού το ΑΕΠ της χώρας αυξήθηκε κατά 0,4% τους πρώτους μήνες του 2020, όμως το κόστος σε ανθρώπινες ζωές είναι αδιανόητο. Η Σουηδία έχει πληθυσμό 10,3 εκατομμύρια κατοίκους και μετρά 4.350 (!) νεκρούς σε σύνολο 36.476 κρουσμάτων. Εφιαλτικό. Την ίδια στιγμή η Ελλάδα των 10,8 εκατομμυρίων κατοίκων μετρά 175 νεκρούς σε σύνολο 2.909 κρουσμάτων.
Το newsit.gr προσπαθεί να βρει απαντήσεις στο μεγάλο αυτό ηθικό δίλημμα. Στο κατά πόσο μια χώρα μπορεί να αντέξει ένα τόσο μεγάλο αριθμό νεκρών με “αντάλλαγμα” να μην παραλύσει η οικονομία και να υπάρξει μια πιο μακροπρόθεσμη στρατηγική αντιμετώπισης της πανδημίας. Μιλήσαμε, λοιπόν, με τον Jose Urueta, έναν νέο άνθρωπο, κολομβιανής και καναδικής καταγωγής, που από το 2011 ζει στην Σουηδία, έχοντας αποκτήσει πλέον και την σουηδική υπηκοότητα. Μας μίλησε για την “ανοσία της αγέλης” και για τα μέτρα, μας παρουσίασε με βίντεο και φωτογραφίες το πόσο φυσιολογικά κυλά η ζωή στην χώρα, την εποχή του “αόρατου εχθρού”.
Ο Jose και η… Frida
Η Σουηδία δεν είναι Ελλάδα
Τα όσα λέει είναι ενδεικτικά του πώς αντιλαμβάνονται τα πράγματα οι κάτοικοι της σκανδιναβικής χώρας. Το πόσο μεγάλη διαφορά υπάρχει στις συνήθειες, την έννοια της οικογένειας, την κοινωνική συμπεριφορά, τον ίδιο τον τρόπο ζωής στην Σουηδία, ο οποίος απέχει παρασάγγας από αυτόν της χώρας μας.
“Δεν αγκαλιαζόμαστε με αγνώστους έτσι κι αλλιώς“, λέει σε κάποιο σημείο της συνέντευξης, τονίζοντας πως το μέτρο της κοινωνικής αποστασιοποίησης τηρείται στην Σουηδία… και πριν τον κορονοϊό. “Οι Σουηδοί δεν μένουν με την οικογένειά τους” τονίζει σε άλλο σημείο, δείχνοντας πως το όλο ζήτημα της προστασίας “των παππούδων και των γιαγιάδων μας”, που στην Ελλάδα -των στενότατων και διαρκών οικογενειακών σχέσεων- ανάχθηκε σε μείζον ζήτημα, στην Σουηδία ούτε καν ετέθη. Διότι κατά κανόνα, οικογενειακοί δεσμοί τέτοιου είδους δεν υφίστανται.
Το πιο σημαντικό όμως και… λίγο παράδοξο; Δηλώνει “ευγνώμων” που ζει στην Σουηδία, παρά το ότι η χώρα διατηρεί τη χειρότερη αναλογία νεκρών ανά αριθμό κατοίκων παγκοσμίως, με 5,5 θανάτους ανά εκατομμύριο πολιτών. Και επιχειρηματολογεί πάνω σ’ αυτό, αποκαλύπτοντας πολλά για το πώς αντιλαμβάνονται οι κάτοικοι της συγκεκριμένης χώρας του ευρωπαϊκού Βορρά την σχέση μεταξύ κράτους και πολίτη.
Έτσι κυλά η ζωή στην Σουηδία
“Για να είμαι ειλικρινής, δεν έχουν αλλάξει πολλά για μένα, αλλά αυτό σχετίζεται επίσης με την δουλειά μου και με αυτά που κάνω καθημερινά”, μας λέει ο Jose ο οποίος εργάζεται στο Πανεπιστήμιο του Μάλμε, ενώ κάνει και μαθήματα crossfit.
“Κάνω ερευνητική δουλειά μέσω ίντερνετ, μαθήματα γυμναστικής σε εξωτερικό χώρο, αλλά και σε κλειστό. Παρατήρησα όντως ότι λιγότερα μέλη ήρθαν στον κλειστό χώρο αλλά αυτό δεν διήρκεσε περισσότερο από μία εβδομάδα. Πάντως, τα μέτρα προφύλαξης για τον περιορισμό του κορονοϊού έχουν αλλάξει λίγο την δυναμική του πώς γίνονται οι προπονήσεις του crossfit, όλα έπρεπε να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται πριν και μετά τις προπονήσεις, όπως και όλα τα μέλη να πλένουν τα χέρια τους πριν και μετά. Σπάνια πηγαίνω σε εστιατόρια ή bar εδώ στην Σουηδία καθώς προσπαθώ να διατηρήσω έναν υγιεινό τρόπο ζωής, συνεπώς δεν μπορεί να μου λείψει κάτι στο οποίο δεν είχα έτσι κι αλλιώς συνηθίσει”, τονίζει.
Κόσμος στους δρόμους, βόλτες στα πάρκα, γεμάτες οι υπαίθριες αγορές
Σχετικά με τις αλλαγές στα καταστήματα, τα εστιατόρια, τα μπαρ, τα καφέ και τα εμπορικά κέντρα, ο Jose παρουσιάζει αρχικά τα προβλήματα που έχουν προκύψει, λέγοντας πως “έχω φίλους που εργάζονται στην εστίαση και έχουν πληγεί έντονα, τα εμπορικά κέντρα είναι άδεια και οι δυναμικές έχουν αλλάξει. Τώρα, δεν μπορείς να δοκιμάσεις ρούχα. Πρέπει να τα αγοράσεις, να πας σπίτι, να τα δοκιμάσεις και να αποφασίσεις αν σου αρέσουν ή όχι. Αυτό είναι ένα σκληρό χτύπημα για το λιανεμπόριο, καθώς λίγοι πελάτες θέλουν να αγοράσουν κάτι για το οποίο δεν είναι σίγουροι και μετά να πρέπει να επιστρέψουν στα καταστήματα και να αντιμετωπίσουν την άβολη διαδικασία της επιστροφής”.
Στην Skane όμως, την δεύτερη πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή της Σουηδίας, στα νότια της χώρας και κοντά στα σύνορα με την Δανία, όλα είναι… σαν να μη συμβαίνει τίποτα. “Έχει πολύ λίγα κρούσματα κι αυτό κατά κάποιον τρόπο καθησύχασε τους πολίτες. Έτσι, σήμερα βλέπεις εστιατόρια, pubs, και ανοιχτές αγορές γεμάτες κόσμο. Είναι λίγο τρομακτικό, αλλά έτσι είναι…”, τονίζει, με τις εικόνες που εξασφάλισε το newsit.gr να “μιλούν” από μόνες τους.
Βόλτες με ποδήλατα στην πανέμορφη πόλη του Μάλμε και… beach volley τις ελάχιστες ημέρες του χρόνου που ο καιρός είναι τόσο καλός.
Εκδρομές στο νησί Βεν, που βρίσκεται στο στενό του Έρεσουντ της Βαλτικής θάλασσας
Γεμάτα καφέ στους δρόμους…
Πικ νικ και παρέες στα πάρκα…
Η… ερώτηση του ενός εκατομμυρίου
“Πώς κρίνεις την απόφαση της κυβέρνησης «για την ανοσία της αγέλης»”, τον ρωτάμε στην συνέχεια και η απάντησή του είναι ενδεικτική:
“Νομίζω ότι η ανοσία της αγέλης ήταν αυτό που επιθυμούσαν να προκύψει από όλες τις πολιτικές που ακολουθήθηκαν κατά την διάρκεια του κορονοϊού αλλά δεν ήταν ποτέ ένας δηλωμένος στόχος της κυβερνητικής πολιτικής. Νιώθω άνετα με τις αποφάσεις της κυβέρνησης εδώ, αλλά μόνο επειδή είμαι στην Σουηδία και ξέρω ότι υπάρχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που επιτρέπουν σε αυτή την κοινωνία να κινηθεί έτσι χωρίς να καταρρεύσει το σύστημα υγείας και να επικρατήσει ο πανικός.
Η κοινωνική αποστασιοποίηση ήταν μια κοινωνική συνθήκη εδώ και πριν τον κορονοϊό. Μπορεί να ακούγεται σαν ανέκδοτο αλλά έτσι είναι
Δεν αγκαλιαζόμαστε, δεν φιλιόμαστε ή μιλάμε με αγνώστους σε δημόσιους χώρους. Επιπλέον, οι Σουηδοί δεν μένουν μαζί με τα μέλη της οικογένειάς τους, συνεπώς αν δεν έχεις παιδιά, το πιο πιθανό είναι να μένεις με έναν σύντροφο ή μόνος σου. Όλα τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά έκαναν δύσκολη την εξάπλωση του κορονοϊού, ειδικά στα μέλη της κοινωνίας που διέτρεχαν τον μεγαλύτερο κίνδυνο”.
Μήπως η Σουηδία χειρίζεται την κατάσταση καλύτερα;
Η Ελλάδα είναι δεδομένο πως δεν θα “άντεχε” έναν τόσο μεγάλο αριθμό νεκρών όπως της Σουηδίας. Εκεί όμως, πώς αντιμετωπίζεται από την κοινή γνώμη η τακτική της κυβέρνησης;
Ο Jose απαντά… αντιστρέφοντας το ερώτημα και βάζοντας στο τραπέζι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο. Αυτό της εμπιστοσύνης του πολίτη στην κυβέρνηση. Ένα επιχείρημα που όσο γενικευμένο κι αν ακούγεται (σ.σ. και χωρίς καμία πρόθεση αναπαραγωγής στερεοτύπων) συναντάται κατά κόρον στον ευρωπαϊκό Βορρά και πολύ λιγότερο στον Νότο.
Μας λέει λοιπόν: “Το γεγονός ότι το σύστημα υγείας δεν ασφυκτιά και το ότι οι πρόχειρες νοσοκομειακές κατασκευές (σ.σ. σε γήπεδα ή δημόσιους χώρους) δεν έχουν καν χρησιμοποιηθεί, δείχνει ότι το σύστημα ήταν ικανό να αντιμετωπίσει την κατάσταση κατά την διάρκεια της έξαρσης. Πλέον η κατάσταση δείχνει να εξομαλύνεται αν κοιτάξουμε τον αριθμό των ημερήσιων θανάτων που ανακοινώνει η κυβέρνηση.
Πρόκειται για έναν νέο ιό που θα προκαλέσει θανάτους στον πληθυσμό είτε το θέλουμε, είτε όχι
Το ερώτημα που παραμένει, αφορά στις χώρες που έκλεισαν τελείως τις «πόρτες» τους κι έχουν πληθυσμούς που σπάνια ακολουθούν τις οδηγίες που προτείνουν οι κυβερνήσεις, εκτός αν υποχρεώνονται από τον Νόμο. Πώς θα «ανοίξουν» ξανά; Θα παραμείνουν κλειστές μέχρι να βρεθεί ένα εμβόλιο, το οποίο να είναι προσβάσιμο και στους επτά δισεκατομμύρια ανθρώπους του πλανήτη μας; Πόσο θα διαρκέσει αυτό; Θεωρώ ότι το «κλειδί» είναι να έχεις πολίτες που να ακούν και να τηρούν τις οδηγίες που θέτουν οι κυβερνητικές πολιτικές. Κι αυτό σχετίζεται με υψηλά επίπεδα εμπιστοσύνης απέναντι στις αποφάσεις της κυβέρνησης”.
Ατομική ευθύνη και ξεκάθαρη “ψήφος εμπιστοσύνης”
“Πιστεύω ότι στην αρχή λειτούργησε καλά, αλλά οι άνθρωποι μάλλον χαλάρωσαν πάρα πολύ” μας λέει απαντώντας στο πώς ανταποκρίνονται οι πολίτες στις οδηγίες της κυβέρνησης για κοινωνική αποστασιοποίηση.
Και συνεχίζει: “Η μόνη αληθινή απάντηση τώρα είναι «θα δούμε». Αν δηλαδή σε λίγο καιρό δεν έχουμε μια έντονη έξαρση του ιού, μπορούμε να πούμε ότι λειτούργησε. Αυτή τη στιγμή, όλοι κάνουν ό, τι μπορούν σε κάθε χώρα και βλέποντας τι συμβαίνει στο εξωτερικό και τι έχει συμβεί εδώ με την πανδημία, είμαι ευγνώμων που βρίσκομαι στην Σουηδία“.
Φάκελος γηροκομεία – Μια πραγματική τραγωδία
Για το τέλος, αφήσαμε ίσως το πιο “άβολο” ερώτημα. Στην Σουηδία, ο αριθμός των θανάτων σε γηροκομεία είναι εφιαλτικός και λόγω της κατάστασης, ο μοναδικός ίσως ξεκάθαρος περιορισμός στην χώρα είναι η απαγόρευση επισκέψεων σε τέτοιες δομές. Αρκεί να σημειωθεί πως τα ¾ των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους είναι ασθενείς δομών φροντίδας και νοσούντες που παρέμειναν στα σπίτια τους.
Click4more: Σουηδός «Τσιόδρας»: Είχαμε κρούσματα κορονοϊού από το Νοέμβριο – Ακυρώνει το Γάλλο ασθενή μηδέν;
Πώς αντιμετωπίζεται, λοιπόν, από την κοινή γνώμη ο πολύ μεγάλος αριθμός νεκρών στα γηροκομεία;
Ο Jose απαντά: “Δεν υπάρχει έντονη συζήτηση εδώ στην καθημερινότητα για τους θανάτους στα γηροκομεία ή γενικότερα για τα ποσοστά των θανάτων των ηλικιωμένων συγκριτικά με το σύνολο των θανάτων. Πιστεύω πως νέες πολιτικές θα υιοθετηθούν στο μέλλον ώστε να έχουμε ένα πιο δυνατό σύστημα για να προστατεύσουμε τους ηλικιωμένους”.
Πέτυχε το πείραμα;
Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει κατηγορηματικά. Τουλάχιστον όχι ακόμη. Ήδη τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της σουηδικής αντιπολίτευσης ζήτησαν να συσταθεί, πριν από το καλοκαίρι, μια ανεξάρτητη επιτροπή που θα διερευνήσει τη διαχείριση της επιδημίας Covid-19 από τη Σουηδία, με την κυβέρνηση να υπερασπίζεται σθεναρά την τακτική της ανοσίας της αγέλης.
Βέβαια μέχρι τώρα αυτό δεν μοιάζει να αποδίδει, αφού για να κριθεί επιτυχημένη η συγκεκριμένη τακτική, θα πρέπει να αποκτήσει ανοσία στον κορονοϊό ένα ποσοστό της τάξης του 70% του πληθυσμού. Ως τώρα, ανοσία έχει αναπτύξει μόλις το 7,3% (!) του πληθυσμού και η Σουηδία επιμένει πως τα αποτελέσματα θα γίνουν ορατά στο μέλλον και ειδικά στο δεύτερο κύμα του κορονοϊού.
Ίσως, λοιπόν, να μην υπάρξει ποτέ “μία, σωστή και αντικειμενική” απάντηση στο κατά πόσο η Σουηδία είναι τελικά το “γαλατικό χωριό” που αντιστάθηκε στην τακτική του γενικού “λουκέτου”, ή το “μαύρο πρόβατο” που επέλεξε να συνεχίσει να ζει με το κόστος χιλιάδων ανθρώπινων ζωών.
Διότι ακόμη κι αν “πετύχει” τελικά η τακτική της, η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα θα “εμπεριέχει” πάντα ένα ηθικό και κοινωνικό “αλλά”…