Έρχεται πολεμικό «Μνημόνιο» σε όλη την Ευρώπη με 38 ορόσημα έως το 2030

Μοχλό -και μάλιστα με …38 ορόσημα! – προς την πλήρη αναδιαμόρφωση όλης της έως οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής προς την κατεύθυνση της περισσότερης λιτότητας (για χάρη της αύξησης των αμυντικών δαπανών και της προετοιμασίας ακόμα και «υψηλής έντασης πόλεμο») αποτελεί ο «Οδικός Χάρτης» για την «Ετοιμότητας Άμυνας» της ΕΕ τον οποίο δημοσιοποίησε στις 16 Οκτωβρίου 2025 η Κομισιόν.

Δηλωμένος στόχος του ευρωπαϊκού «Οδικού Χάρτη» της ΕΕ για την «Ετοιμότητας Άμυνας το 2030» (Defence Readiness Roadmap 2030), όπως αναφέρεται ρητά στη σχετική ανακοίνωση της Κομισιόν είναι «να εστιάσει τις προσπάθειες, σύμφωνα με τις διεθνείς δεσμεύσεις, συμπεριλαμβανομένων των στόχων του ΝΑΤΟ».

Μάλιστα, όπως ανέφερε αυτολεξεί ο κοινοτικός επίτροπος άμυνας, Άντριους Κουμπίλιους, κατά την παρουσίαση του εν λόγω Χάρτη, «για να επιτύχουμε την Αμυντική Ετοιμότητα 2030 (σ.σ. ReArmEU – Readiness 2030), πρέπει να επιτύχουμε νέους στόχους ικανότητας του ΝΑΤΟ πριν από το 2030».

Ο συνδυασμός της ανακοίνωσης της Κομισιόν και της δήλωσης του Κουμπίλιους οδηγεί στο εξής συμπέρασμα:

Ο στόχος του ΝΑΤΟ, όπως συμφωνήθηκε στη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου 2025, για αμιγώς εξοπλιστικές δαπάνες (οι οποίες καθορίζουν τους «στόχους ικανότητας» των χωρών – μελών του) στο 3,5% του ΑΕΠ έως το 2035 έρχεται πέντε χρόνια νωρίτερα και συγκεκριμένα το 2030.

Για όσους παρακολουθούν στενά τις δηλώσεις του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μάρκ Ρούτε, είτε των ηγετών της ΕΕ που έχουν βγει μπροστάρηδες στον επανεξοπλισμό της, όπως ο Γερμανός Καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, οι επίσημες παραδοχές της Κομισιόν της 16ης Οκτωβρίου 2026 δεν αποτελούν… κεραυνούς εν αιθρία.

Ωστόσο πλέον δεν μιλάμε για δηλώσεις (ακόμα και αν πρόκειται για Δυτικούς αξιωματούχους, όπως ο Μερτς ή ο Ρούτε), αλλά και για νέα σχέδια αποφάσεων της Κομισιόν, τα οποία προβλέπουν απότομη επίσπευση του χρόνου επίτευξης του εξοπλιστικού στόχου του ΝΑΤΟ (κατά πέντε χρόνια, δηλαδή σε δυο φορές λιγότερο διάστημα!) και παράλληλα διαμόρφωση ενός συγκεκριμένου χάρτη κινήσεων επίτευξης αυτού του στόχου.

Πώς θα επιτευχθεί αυτός ο νέος στόχος; Δύο, τουλάχιστον, είναι τα βασικά σημεία:

1. Εκπλήρωση των εξοπλιστικών στόχων του ΝΑΤΟ 5 χρόνια νωρίτερα

Καταρχάς, αν και η Κομισιόν έφερε πέντε χρόνια νωρίτερα τον εξοπλιστικό στόχο του ΝΑΤΟ, δεν ξεκαθαρίζει ακριβώς πώς θα χρηματοδοτηθεί αυτός ο στόχος (2,8 τρις. ευρώ) ειδικά μάλιστα σε λιγότερο διάστημα σε σχέση με το αρχικά ορισμένο.

Σύμφωνα με έρευνα του newsit.gr -με βάση όσα αναφέρονται ρητά με νούμερα στον «Οδικό Χάρτη», από τα 2,8 τρις. ευρώ που χρειάζονται έως το 2030, μπορούν μετά πολύ …βίας να βρεθούν τα 1,8 τρις. ευρώ. Συνεπώς λείπουν επιπλέον 1 τρις. ευρώ.

Ο «Οδικός Χάρτης» υποδεικνύει και άλλα εργαλεία όπως η ευρωπαϊκή «Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων». Η Λευκή Βίβλος της Κομισιόν για την «Αμυντική Ικανότητα» που δημοσιεύτηκε το Μάρτιο του 2025, κάνει λόγο για «εκατοντάδες δις. ευρώ» τα οποία θα μπορούσαν να πέσουν στην αμυντική βιομηχανία μέσω επενδύσεων από τις ιδιωτικές και άλλες αποταμιεύσεων, αλλά για κινητοποίηση πόρων από την αναθεώρηση του τρέχοντος Κοινοτικού προϋπολογισμού (προγραμματική περίοδος 2021- 2027) ή ακόμα και του ΕSM. Ωστόσο και οι τρεις παραπάνω δυντικές πηγές παραμένουν για την ώρα ποσοτικά μη προσδιορισμένες, ούτε κατ’ ελάχιστο.

2. Ετήσιος έλεγχος ΕΕ και ΝΑΤΟ για την εκπλήρωση των στόχων κάθε χρόνο 

Αν και η Κομισιόν, δεν ξεκαθαρίζει από πού και πώς θα βρεθούν οι αναγκαίοι πόροι για την επίτευξη του εξοπλιστικού στόχου του ΝΑΤΟ κατά 5 χρόνια νωρίτερα, εισάγει ένα νέο -ας πούμε- «διοικητικό» μηχανισμό προς αυτήν την κατεύθυνση.

Ιδού τι αναφέρεται στον «Οδικό Χάρτη» που δημοσιεύτηκε στις 16 Οκτωβρίου 2025:

«Η επίτευξη του κοινού στόχου της αμυντικής ετοιμότητας έως το 2030 απαιτεί μια συστημική προσέγγιση. Η μέγιστη διαλειτουργικότητα και συμπληρωματικότητα των στρατιωτικών δυνατοτήτων που έχουν αποκτηθεί είναι απαραίτητες. Το Στρατιωτικό Επιτελείο της ΕΕ (EUMS) διεξάγει μια διαβαθμισμένη επισκόπηση της τρέχουσας κατάστασης των δυνατοτήτων και των στόχων των κρατών μελών. Αυτό περιλαμβάνει τους τομείς προτεραιότητας δυνατοτήτων και λαμβάνει υπόψη τους στόχους του ΝΑΤΟ καθώς και τις ανάγκες της Ουκρανίας. Η επισκόπηση θα παρέχει ποσοτικές πληροφορίες σχετικά με τις υπάρχουσες ελλείψεις δυνατοτήτων σε όλο το φάσμα των στρατιωτικών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένης της εδαφικής άμυνας.

Η επισκόπηση θα ενημερώνεται σε ετήσια βάση και θα ενσωματώνεται στη Συντονισμένη Ετήσια Ανασκόπηση για την Άμυνα που εκπονείται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (EDA) και υποστηρίζεται από το EUMS. Αυτό θα διασφαλίσει τη σύνδεση μεταξύ της ανάλυσης των ελλείψεων στρατιωτικών δυνατοτήτων και των τομέων προτεραιότητας δυνατοτήτων για προμήθειες και ανάπτυξη.

Οι Αρχηγοί Επιτελείων Άμυνας θα εξετάζουν τακτικά σε διαβαθμισμένο περιβάλλον το αποτέλεσμα της ανάλυσης, ώστε να ενημερώνουν για την περαιτέρω εργασία των Εθνικών Διευθυντών Εξοπλισμών και των Διευθυντών Δυνατοτήτων σχετικά με τις προτεινόμενες λύσεις. Συνεπώς, είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να συνεχίσουν να μοιράζονται συνολικά πληροφορίες σχετικά με τους στόχους τους και την πρόοδό τους με το EUMS. Παρόλο που είναι απόρρητες, αυτές οι πληροφορίες θα επιτρέψουν την παρακολούθηση της συλλογικής προόδου σύμφωνα με τον Οδικό Χάρτη Αμυντικής Ετοιμότητας 2030.

Βασιζόμενες σε αυτή τη διαδικασία, η Κομισιόν και η Ύπατη Εκπρόσωπος θα υποβάλλουν «Ετήσια Έκθεση Ετοιμότητας Άμυνας» σε κάθε Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου. Θα επικεντρώνεται στη συνολική κατάσταση σε επίπεδο ΕΕ για τους συμφωνημένους τομείς προτεραιότητας ικανοτήτων και στα άλλα ζητήματα που ορίζονται σε αυτόν τον οδικό χάρτη. Η Έκθεση θα παρέχει μια ενημέρωση σχετικά με τη συλλογική πρόοδο σε όλους τους βασικούς δείκτες που προτείνονται σε αυτόν τον Οδικού Χάρτη και θα αποτελεί αντικείμενο διαβούλευσης με τα κράτη μέλη. Η έκθεση θα επιτρέψει στους ηγέτες να επανεξετάσουν τη συλλογική πρόοδο σε αυτή τη βάση και να παρέχουν στρατηγική καθοδήγηση στις συζητήσεις των Υπουργών Άμυνας σε μορφή Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων σε Άμυνα».

Υπενθυμίζεται πως ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Ρούτε, μετά τη σύνοδο του Ιουνίου 2025, δήλωσε πως «η μεγάλη διαφορά από τη δέσμευση της Ουαλίας το 2014 είναι ότι θα υπάρχουν ετήσιες εκθέσεις για το τι ξοδεύουν τα έθνη, θα υπάρχουν τακτικές αξιολογήσεις για το τι συμβαίνει».

Συνεπώς μαζί με τις Ετήσιες Εκθέσεις του ΝΑΤΟ, θα εκδίδονται και οι Ετήσιες Εκθέσεις της Κομισιόν για τον ίδιο λόγο: Πόσο κοντά βρίσκονται οι χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ (που άπασες είναι μέλη τυο ΝΑΤΟ) στους στόχους του ΝΑΤΟ τους οποίους έχει αποδεχθεί και η ΕΕ…

Οι εκθέσεις αυτές της Κομισιόν και του ΝΑΤΟ, κάθε άλλο παρά μόνο στρατιωτικό περιεχόμενο έχουν. Καταρχάς ο ίδιος ο «Οδικός Χάρτης» έχει και αυτόνομα ανεπτυγμένο (αν και θολό) χρηματοδοτικό – οικονομικό σκέλος…

Πέραν αυτού όμως, υπενθυμίζεται πως ο κοινοτικός επίτροπος οικονομικών υποθέσεων, Βάλντις Ντομπρόφσκις, τον Ιούλιο του 2025, δηλαδή αμέσως μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ είχε επικαλεστεί έκθεση του Ευρωπαϊκού Δημοσιονομικού Συμβουλίου σύμφωνα με την οποία «η πρόκληση της συμφιλίωσης της πολιτικής προτεραιότητας της ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων (σ.σ. της ΕΕ) με τον περιορισμό της διατήρησης της δημοσιονομικής βιωσιμότητας θα απαιτήσει προσεκτική εξέταση των διαθέσιμων χρηματοδοτικών επιλογών, ιδίως σε χώρες με υψηλό λόγο δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ» (σ.σ. όπως η Ελλάδα).

Αμέσως μετά σημειώνεται επί λέξει πως «για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρουσιάσουν αξιόπιστες στρατηγικές για την αντιστάθμιση των υψηλότερων αμυντικών δαπανών μέσω διαρκών μέτρων εσόδων ή ανακατανομής δαπανών, ξεκινώντας από το σχέδιο προϋπολογισμού του 2026».

Κάνοντας follow up, o πρόεδρος του Eurogroup, Paschal Donohoe, σε επιστολή του προς τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα (16.10.25) δήλωσε χαρακτηριστικά πως «στο μέλλον, ο συντονισμός μας θα εξετάσει επίσης τη σταδιακή αναπροσαρμογή προτεραιοτήτων που είναι απαραίτητη εντός των προϋπολογισμών μας για να καλύψουμε υψηλότερες αμυντικές δαπάνες μεσοπρόθεσμα».

Τα 38 ορόσημα

Ακολούθως τα 38 ορόσημα για τη στροφή της ΕΕ στην πολεμική οικονομία έως το 2030:

1. Οι συννομοθέτες εγκρίνουν το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας. Η Κομισιόν παρουσιάζει τον Οδικό Χάρτη για τον Μετασχηματισμό της Ευρωπαϊκής Άμυνας – Νοέμβριος 2025.
2. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα υποστηρίξει την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για την Άμυνα από Drones και την Ανατολική Πλευρική Παρακολούθηση ως εμβληματικές πρωτοβουλίες προτεραιότητας – έως το τέλος του 2025.
3. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα εγκρίνει την Ευρωπαϊκή Διαστημική Ασπίδα ως εμβληματικό έργο προτεραιότητας – έως το τέλος του 2025.
4. Η Κομισιόν θεσπίζει Τεχνολογικές Συμμαχίες για την Άμυνα, συνδέοντας τους τεχνολογικούς καινοτόμους με χρήστες της άμυνας στα κράτη μέλη, για να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν κρίσιμα κενά σε δυνατότητες – έως το τέλος του 2025.
5. Υλοποίηση της πρωτοβουλίας της Ύπατης Εκπροσώπου για πυρομαχικά πυροβολικού 2 εκατομμυρίων – έως το τέλος του 2025.
6. Υιοθέτηση του «Μέσου Στήριξης της Ουκρανίας» στο πλαίσιο του EDIP και του «Δανείου Επιδιορθώσεων» με ετήσιο πακέτο ενίσχυσης για την Ουκρανία για την υποστήριξη του QME της – έως το τέλος του 2025.
7. Ολοκλήρωση της υιοθέτησης του Γενικού Εγγράφου Αμυντικής Ετοιμότητας και του «μικρού» Γενικού Εγγράφου – έως το τέλος του 2025.
8. Παρουσίαση του πακέτου Στρατιωτικής Κινητικότητας – πριν από το τέλος του 2025.
9. Ένταξη της Ουκρανίας στους σχετικούς συνασπισμούς δυνατοτήτων και έναρξη της συμμαχίας μη επανδρωμένων αεροσκαφών ΕΕ-Ουκρανίας – έως το πρώτο τρίμηνο του 2026.
10. Προσδιορισμός και ιεράρχηση συγκεκριμένων έργων στρατιωτικής κινητικότητας κατά μήκος των Διαδρόμων Στρατιωτικής Κινητικότητας – έως το πρώτο τρίμηνο του 2026.
11. Ιεράρχηση συναφών δράσεων στα προγράμματα εργασίας του Διαστήματος, του IRIS, του EDF και του EDIP σε μια συντονισμένη προσέγγιση και συνεργασία με τα κράτη μέλη για την υποστήριξη του συντονισμού των σχεδίων προμηθειών τους (SAFE) – από το 2026.
12. Έναρξη της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για την Άμυνα από Drones και της Ανατολικής Πλευρικής Παρακολούθησης – 1ο τρίμηνο του 2026.
13. Η πρώτη πρόσκληση EDIP για κλιμάκωση της παραγωγής και υποστήριξη των κοινών προμηθειών. Πρώτες πληρωμές προχρηματοδότησης στο πλαίσιο SAFE για τα έργα που αποτελούν μέρος των Εμβληματικών Πρωτοβουλιών – 1ο τρίμηνο του 2026.
14. Σύσταση Συνασπισμών Δυνατοτήτων σε όλους τους τομείς προτεραιότητας, λήψη αποφάσεων για τα ηγετικά και τα συν-ηγετικά έθνη, και για τα αντίστοιχα σχέδια εφαρμογής έως το 2030 – έως το πρώτο τρίμηνο του 2026.
15. Λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο συνεισφορών του SAFE στην άμυνα της Ουκρανίας, αξιολόγηση πιθανών επιπρόσθετων κινήτρων για την υποστήριξη των κρατών μελών προς την Ουκρανία – έως το πρώτο τρίμηνο του 2026.
16. Μαζί με την ΕΤΕπ – ΕΤΕ, δημιουργία ενός Ταμείου Κεφαλαίων (μετοχικού κεφαλαίου) ύψους έως 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για την υποστήριξη της ταχείας ανάπτυξης των αμυντικών δραστηριοτήτων και των αμυντικών έργων – έως το πρώτο τρίμηνο του 2026.
17. Προτάσεις για πρόσθετα μέτρα για την παροχή κινήτρων στα κράτη μέλη για ταχεία στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία – έως το πρώτο τρίμηνο του 2026.
18. Επανεκπαίδευση 200.000 εργαζομένων για την αμυντική βιομηχανία έως το 2026.
19. Συλλογή αρχικών δεδομένων σχετικά με την αμυντική βιομηχανική ικανότητα της ΕΕ στους τομείς προτεραιότητας δυνατοτήτων, με την υποστήριξη της Επιτροπής, κατά περίπτωση – έως τα μέσα του 2026.
20. Η Κομισιόν σε στενή συνεργασία με τα ηγετικά έθνη των συνασπισμών δυνατοτήτων, επεκτείνει τον στρατηγικό διάλογο με τη βιομηχανία το πρώτο εξάμηνο του 2026 και φιλοξενεί την πρώτη ετήσια Σύνοδο Κορυφής για τη Βιομηχανία Άμυνας έως τα μέσα του 2026.
21. Έναρξη έργων σε όλους τους τομείς προτεραιότητας εντός του πρώτου εξαμήνου του 2026.
22. Έναρξη της Ευρωπαϊκής Αεροπορικής Ασπίδας – 2ο τρίμηνο του 2026.
23. Η Κομισιόν θα παρουσιάσει μια επισκόπηση της αύξησης της βιομηχανικής ικανότητας που απαιτείται για να διασφαλιστεί αξιόπιστος εφοδιασμός για τους συμφωνημένους τομείς δυνατοτήτων – ξεκινώντας από τα μέσα του 2026.
24. Αρχική χωρητικότητα της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για την Άμυνα από Drones και της Ανατολικής Πλευρικής Παρακολούθησης – έως το τέλος του 2026.
25. Ανάλυση των κινδύνων που προέρχονται από στρατηγικές εξαρτήσεις και σημεία συμφόρησης σε κρίσιμες πρώτες ύλες και ένα Σχέδιο Δράσης με μέτρα μετριασμού για τις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας – δεύτερο εξάμηνο του 2026.
26. Προγράμματα εργασίας EDF και EDIP για την ιεράρχηση δράσεων που σχετίζονται με την Αεροπορική και Πυραυλική Άμυνα – έως το τέλος του 2026.
27. Εφαρμογή του «Brave Tech EU», συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης της δοκιμής νέων τεχνολογικών λύσεων για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του πεδίου της μάχης που προσδιορίστηκαν μαζί με τα UA – έως το τέλος του 2026.
28. Ολοκλήρωση πρόσθετης νομοθετικής δράσης για την Ενιαία Αγορά, ιδίως αξιολόγησης των οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις και τις ενδοενωσιακές μεταφορές – έως το τέλος του 2026.
29. Υιοθέτηση του Πακέτου Στρατιωτικής Κινητικότητας από τους συννομοθέτες – έως το τέλος του 2026.
30. Οργάνωση τουλάχιστον του 40% των αμυντικών προμηθειών ως κοινές προμήθειες – έως το τέλος του 2027.
31. Πλήρως λειτουργική η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για την Άμυνα από Drones – έως το τέλος του 2027.
32. Υιοθέτηση και λειτουργία νέου παραθύρου στρατιωτικής κινητικότητας στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» – έως το τέλος του 2027.
33. Τα νέα μέσα του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαίσιου θα εγκριθούν και θα τεθούν σε λειτουργία έως το τέλος του 2027.
34. Διασφάλιση ότι τα έργα, οι συμβάσεις και η χρηματοδότηση είναι σε ισχύ για την κάλυψη κρίσιμων ελλείψεων δυνατοτήτων στους τομείς προτεραιότητας – έως το τέλος του 2028.
35. Λειτoυργία της Ανατολικής Πλευρικής Παρακολούθησης – έως το τέλος του 2028.
36. Το SAFE θα έχει εκταμιευτεί κατά τουλάχιστον 50% έως το τρίτο τρίμηνο του 2028.
37. Λήψη όλων των χρηματοδοτούμενων από το SAFE προμηθειών, συμβάλλοντας στην κάλυψη όλων των ελλείψεων δυνατοτήτων στους τομείς προτεραιότητας – έως το τέλος του 2030.
38. Συνέχιση της EUMAM (European Union Military Assistance Mission Ukraine (EUMAM) και υποστήριξη του Συνασπισμού των Προθύμων.