Έρχεται νομοσχέδιο για αξιοποίηση ακινήτων από αδρανή ιδρύματα και κληρονομιές που έμειναν στο «ράφι»

Νομοσχέδιο που θα καταγράψει και θα ενεργοποιήσει την περιουσία περίπου 2.000 αδρανών κοινωφελών ιδρυμάτων και πάνω από 7.000 σχολαζουσών κληρονομιών με στόχο την αξιοποίηση κλειστών ακινήτων για στεγαστικές ανάγκες, φέρνει το Υπουργείο Οικονομικών.

Η πρωτοβουλία εντάσσεται στο πακέτο παρεμβάσεων για την ενίσχυση της προσφοράς κατοικίας και την αξιοποίηση ανενεργού αποθέματος ακινήτων, με τον Κυριάκο Πιερρακάκη να προαναγγέλλει χθες (30.10.2025) ότι το νομοσχέδιο θα έρθει στη Βουλή το αμέσως επόμενο διάστημα.

Ο κεντρικός στόχος είναι διπλός:

• Πρώτον, να υπάρξει πλήρης και αξιόπιστη αποτύπωση του χαρτοφυλακίου αυτών των περιουσιών, που σήμερα είναι αποσπασματικά καταγεγραμμένο ή και άγνωστο.
• Δεύτερον, να τεθούν τα εργαλεία για γρήγορη αξιοποίηση ακινήτων τα οποία μένουν εκτός αγοράς για χρόνια. Στο σχέδιο περιλαμβάνεται η δημιουργία ενιαίων ψηφιακών μητρώων για κοινωφελείς περιουσίες και για σχολάζουσες κληρονομιές, με υποχρεωτική καταχώρηση πράξεων διοίκησης και αξιοποίησης και διασύνδεση με υφιστάμενα μητρώα του Δημοσίου.

Προβλέπεται ακόμη η σύσταση νέου φορέα «ομπρέλα» που θα ασκεί κεντρική, προσωρινή διαχείριση όπου χρειάζεται, έως ότου εξυγιανθούν τα σχετικά σχήματα ή ολοκληρωθούν οι νομικές διαδικασίες. Η λογική είναι να μπει τάξη σε περιπτώσεις ιδρυμάτων που δεν δημοσιεύουν οικονομικά στοιχεία ή αφήνουν ανενεργή την περιουσία τους επί σειρά ετών, καθώς και να επιταχυνθούν οι εκκαθαρίσεις σχολαζουσών κληρονομιών ώστε το Δημόσιο να γνωρίζει τι πραγματικά διαθέτει και να μπορεί να το αξιοποιεί.

Το υπουργείο συνδέει ευθέως την κίνηση αυτή με την αντιμετώπιση της στεγαστικής πίεσης. Εκτιμάται ότι ένα μέρος της περιουσίας μπορεί να κατευθυνθεί σε στεγαστικές πολιτικές – από παραχωρήσεις ακινήτων για κοινωνική κατοικία έως έργα ανακαίνισης και επανάχρησης παλαιών κτιρίων. Ταυτόχρονα, στο σκέλος των «κλειστών» κατοικιών τρέχουν ήδη συμπληρωματικές ρυθμίσεις (π.χ. διατήρηση φοροαπαλλαγών για ιδιοκτήτες ακόμη και αν διακοπεί πρόωρα το μισθωτήριο, δυνατότητα μικρότερης διάρκειας συμβολαίων για ειδικές κατηγορίες δημοσίων λειτουργών), με στόχο να αυξηθεί η προσφορά διαμερισμάτων στα μεσαία και χαμηλότερα ενοίκια.

Το υπό εκπόνηση πλαίσιο πατάει πάνω στον ισχύοντα Κώδικα κοινωφελών περιουσιών και σχολαζουσών κληρονομιών (Ν. 4182/2013), ο οποίος επί μια δεκαετία λειτουργεί με σημαντικά κενά εφαρμογής. Η νέα δέσμη ρυθμίσεων επιχειρεί να λύσει πρακτικά ζητήματα που κρατούν ανενεργά χιλιάδες ακίνητα: ελλιπείς καταγραφές, χρονοβόρες εκκαθαρίσεις, διοικήσεις που αδυνατούν να αξιοποιήσουν περιουσία και πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων. Με την ψηφιακή ιχνηλασιμότητα και την κεντρική εποπτεία φιλοδοξεί να μειώσει τις καθυστερήσεις και να καταστήσει αξιοποιήσιμο απόθεμα που σήμερα «κάθεται».

Στελέχη της κυβέρνησης εκτιμούν ότι οι κενές κατοικίες στη χώρα μετριούνται σε εκατοντάδες χιλιάδες, με μεγάλες συγκεντρώσεις σε παλαιό απόθεμα και ακίνητα «κολλημένα» σε κληρονομικές ή διοικητικές εκκρεμότητες. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι, συνδυαστικά με φορολογικά κίνητρα και προγράμματα ανακαίνισης, η απελευθέρωση αυτής της δεξαμενής μπορεί να ενισχύσει ουσιαστικά την προσφορά, ιδιαίτερα στις πιο προσιτές κατηγορίες στέγης.

Σε επίπεδο χρονοδιαγράμματος, το θέμα έχει ήδη παρουσιαστεί στο Υπουργικό Συμβούλιο και επόμενο βήμα είναι η δημόσια διαβούλευση και η κατάθεση του νομοσχεδίου. Στόχος είναι, αμέσως μετά την ψήφιση, να ενεργοποιηθούν τα νέα μητρώα και τα διοικητικά εργαλεία ώστε να φανεί γρήγορα αποτέλεσμα στην αγορά.