Συνέπειες για την ελληνική οικονομία ενδέχεται να έχει περαιτέρω ανοδική κίνηση του πετρελαίου, όπως αυτή καταγράφεται τα τελευταία 24ωρα εξαιτίας των δυτικών κυρώσεων στο ρωσικό αργό.
Οι τιμές του πετρελαίου έχουν πραγματοποιήσει «άλμα» περίπου 9% από την προηγούμενη εβδομάδα, επιβαρύνοντας με πρόσθετα κόστη την ελληνική οικονομία, σε μεταφορές, βιομηχανία και αγροτική παραγωγή. Το κυριότερο όμως είναι πως κάθε ανοδική κίνηση του Brent πάνω από τα 65 δολάρια ανοίγει το ενδεχόμενο απόκλισης από την παραδοχή των 64 δολαρίων που έχει χρησιμοποιήσει το προσχέδιο προϋπολογισμού του 2026, με άμεσες επιπτώσεις στην πορεία του πληθωρισμού, στο ρυθμό ανάπτυξης και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Επί του παρόντος το πετρέλαιο κινείται περί των 66 δολαρίων ανά βαρέλι και μένει να φανεί αν η τιμή θα παγιωθεί ψηλά και στα επόμενα τρίμηνα.
Η μέση τιμή της αμόλυβδης κινείται ανοδικά και στα πρατήρια έχουν ήδη φανεί αυξήσεις λίγων λεπτών ανά λίτρο εξαιτίας της διεθνούς αναταραχής μετά τις δυτικές κυρώσεις σε ρωσικούς πετρελαϊκούς ομίλους, που «έσφιξαν» την προσφορά και πυροδότησαν εβδομαδιαίο άλμα στις διεθνείς τιμές. Παρά τις εκτιμήσεις ότι το φαινόμενο θα είναι παροδικό, μια παρατεταμένη αύξηση θα έχει ευρύτερες επιδράσεις.
Αφενός, θα φέρει άνοδο στην τιμή καυσίμων κίνησης και θέρμανσης (στο «κατώφλι» του χειμώνα) και επιβάρυνση μέσω μεταφορικού κόστους σε logistics, ακτοπλοΐα, οδικές μεταφορές και αλυσίδες τροφοδοσίας αλλά και επιδείνωση των πληθωριστικών προσδοκιών.
Η σκοπιά του προϋπολογισμού
Μια επίμονη αύξηση βάζει εμπόδια και στην εκτέλεση του προϋπολογισμού. Στο σκέλος του πληθωρισμού, μια παρατεταμένη μέση τιμή πάνω από τα 64 δολάρια θα ωθήσει τον δείκτη υψηλότερα από την πρόβλεψη δυσκολεύοντας την αποκλιμάκωση. Στο σκέλος της ανάπτυξης, η υψηλότερη ενεργειακή δαπάνη θα συμπιέσει την κατανάλωση, ειδικά στα χαμηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια, και θα αυξήσει τα κόστη για κλάδους με έντονη χρήση καυσίμων. Στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ιστορικά οι αυξημένες τιμές ενέργειας επιβαρύνουν το εμπορικό ισοζύγιο, ακόμη και αν οι εξαγωγές προϊόντων διύλισης προσφέρουν μερική αντιστάθμιση.
Ως εκ τούτου σε ένα σενάριο σταθεροποίησης της τιμής στα 60 – 68 δολάρια, ο προϋπολογισμός παραμένει εντός στόχων, με οριακές αποκλίσεις και περιορισμένη επίδραση στην ανάπτυξη.
Σε ένα πιο σενάριο, ένας μέσος όρος 70 – 75 δολάρια για 1-2τρίμηνα μπορεί να επιφέρει επιπλέον ενεργειακό κόστος εκατομμυρίων κάθε μήνα με ήπια αρνητική επίδραση στην κατανάλωση και μικρή επιβάρυνση στο ισοζύγιο, διαμορφώνοντας υψηλότερα τον πληθωρισμό και απαιτώντας επικαιροποίηση εκτιμήσεων.
Σε ένα ακόμα πιο δυσμενές σενάριο, όπου οι αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου διαρκούν και «σκαρφαλώνουν» στα 80 – 85 δολάρια με αναταραχή στην ισοτιμία ευρώ/δολάριο, οι επιπτώσεις γίνονται οριζόντιες, με αυξήσεις σε μεταφορές και τρόφιμα, πιο αισθητή υποχώρηση πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος κλπ. Σε αυτό το περιβάλλον, οι αναθεωρήσεις σε πληθωρισμό και ισοζύγιο θεωρούνται δεδομένες, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης θα πιεστεί περισσότερο από ό,τι έχει προβλεφθεί.
Ας σημειωθεί πως σύμφωνα με παλαιότερες εκθέσεις του ΔΝΤ, κάθε άνοδος 10% στην τιμή του πετρελαίου τείνει να αφαιρεί περίπου 0,15% από την παγκόσμια ανάπτυξη τον επόμενο χρόνο και να προσθέτει γύρω στις 0,4% στον πληθωρισμό. Για την Ελλάδα, που παραμένει καθαρός εισαγωγέας ενέργειας με μερική αντιστάθμιση από εξαγωγές διυλισμένων προϊόντων, η επίδραση στον ρυθμό ανάπτυξης εκτιμάται συντηρητικά σε −0,1 έως −0,2% ανά +10% στο Brent, με το εύρος να εξαρτάται από τη διάρκεια του ράλι, την ισοτιμία ευρώ/δολαρίου και τα περιθώρια διύλισης. Άρα το μέσο σενάριο για το 2026 με την τιμή του πετρελαίου στα 70 – 75 δολάρια το βαρέλι (έναντι παραδοχής για 64) «κόβει» 0,1 – 0,3% από την ανάπτυξη και ωθεί οριακά ανοδικά τον πληθωρισμό, ιδίως αν παραμείνει ψηλά ο πυρήνας υπηρεσιών.
