Σε αλλεπάλληλα πάνω – κάτω κινούνται οι διεθνείς τιμές του κακάο, του χυμού πορτοκαλιού αλλά και του κρέατος τους τελευταίους δύο μήνες, πλήττοντας βάναυσα τους καταναλωτές και της χώρας μας.
Η τιμή του χυμού πορτοκαλιού δείχνει πόσο ευμετάβλητες μπορεί να είναι οι αντιδράσεις της αγοράς για τα γεωργικά προϊόντα. Η κατάσταση είναι παρόμοια για τον καφέ και το κακάο. Άλλα εμπορεύματα, όπως μέταλλα όπως ο χρυσός, είναι μόνο εξαιρετικά ευάλωτα σε τέτοια αστάθεια, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η μέση αστάθεια της τιμής του χρυσού τα τελευταία πέντε χρόνια ήταν μόνο η μισή από αυτή του καφέ. Και μόνο το 1/3 τόσο υψηλή όσο αυτή του κακάο και του χυμού πορτοκαλιού.
Τα τελευταία έχουν μάλιστα αυξηθεί σε αστάθεια τον τελευταίο χρόνο. Το κακάο είναι τώρα τέσσερις φορές πιο ευμετάβλητο από τον χρυσό, και ο χυμός πορτοκαλιού σχεδόν πέντε φορές περισσότερο.
Οι διακυμάνσεις των τιμών ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακές την άνοιξη του περασμένου έτους. Στις αρχές Μαΐου, η τιμή του κακάο κυμάνθηκε κατά περισσότερο από 10% σε τρεις ημέρες διαπραγμάτευσης. Από την έναρξη της τήρησης αρχείων πριν από περισσότερα από 60 χρόνια, συγκρίσιμες κινήσεις έχουν συμβεί μόνο τρεις φορές στο παρελθόν.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ακόμα και ειδικοί όπως ο αναλυτής της Rabobank, Oran van Dort, εξεπλάγησαν από την αναταραχή της αγοράς. Παρακολουθεί καθημερινά τις αγορές κακάο και καφέ και βλέπει διάφορους λόγους για την αστάθειά τους. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Handelsblatt, οι λόγοι της αστάθειας έχουν ως εξής:
1. Χαμηλή Ρευστότητα
Σύμφωνα με τον van Dort, ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες είναι η χαμηλή ρευστότητα αυτών των αγορών. Αυτό σημαίνει ότι μια μεμονωμένη μεγάλη θέση μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τις τιμές.
Στο χρηματιστήριο, η ρευστότητα αναφέρεται στο πόσο γρήγορα και εύκολα μπορεί να αγοραστεί ή να πωληθεί ένα χρεόγραφο χωρίς σημαντική αλλαγή στην τιμή. Ο υψηλός όγκος συναλλαγών εξασφαλίζει υψηλή ρευστότητα και, επομένως, σταθερή τιμολόγηση, ενώ ο χαμηλός όγκος περιορίζει την εμπορευσιμότητα και ευνοεί τις διακυμάνσεις των τιμών.
Οι έντονες διακυμάνσεις από πέρυσι έχουν οδηγήσει σε ακόμη πιο απότομη μείωση της ρευστότητας, καθώς αυτό έχει αυξήσει το κόστος αντιστάθμισης κινδύνου για τους συμμετέχοντες στην αγορά, εξηγεί ο van Dort. Οι traders που αντισταθμίζουν τις παραγγελίες κακάο στο χρηματιστήριο συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης πρέπει επίσης να καταθέσουν μεγαλύτερα ποσά εγγύησης (margin calls) λόγω της υψηλής μεταβλητότητας.
Στις συναλλαγές συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης, ο πωλητής συμφωνεί να παραδώσει μια συγκεκριμένη ποσότητα ενός εμπορεύματος στον αγοραστή σε μια προσυμφωνημένη ημερομηνία και τιμή. Και ο αγοραστής συμφωνεί να παραλάβει τα αγαθά.
Όσο περισσότερο αποκλίνουν οι τιμές από την προσυμφωνημένη τιμή, τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος να αποσυρθεί ένα μέρος από τη συναλλαγή. Επομένως, αυξάνεται επίσης το ποσό της κατάθεσης για την αντιστάθμιση έναντι κινδύνων αθέτησης. Ωστόσο, εάν ο αγοραστής ή ο πωλητής δεν μπορεί πλέον να παράσχει την απαιτούμενη εγγύηση, η συναλλαγή ρευστοποιείται.
Για την αγορά κακάο, αυτό σήμαινε ότι οι ανοιχτές θέσεις συνέχισαν να μειώνονται, όπως και η ρευστότητα, και οι διακυμάνσεις των τιμών αυξήθηκαν. Κατά καιρούς, οι ανοιχτές θέσεις βρίσκονταν στο χαμηλότερο επίπεδό τους σε τουλάχιστον 14 χρόνια, εξήγησε ο van Dort. «Αυτό είναι το ιδανικό έδαφος αναπαραγωγής για τους κερδοσκόπους», εξηγεί. Και αυτά θα επιδείνωναν περαιτέρω τις διακυμάνσεις των τιμών, καθώς εισέρχονται και εξέρχονται από θέσεις πιο γρήγορα από, για παράδειγμα, τους φυσικούς traders κακάο ή τη βιομηχανία σοκολάτας.
2. Αδύναμη κατάσταση πληροφόρησης
Παρόλο που τα γεωργικά προϊόντα είναι, κατά μέσο όρο, σημαντικά πιο ευάλωτα στις διακυμάνσεις, υπάρχουν σαφείς διαφορές εντός του τμήματος. Οι τιμές της σόγιας, για παράδειγμα, είναι σχετικά σταθερές και μάλιστα παρουσίασαν κάπως μικρότερες διακυμάνσεις από την τιμή του χρυσού πέρυσι.
Αυτό σχετίζεται με τη διαθεσιμότητα διαφανών και ενημερωμένων πληροφοριών, εξηγεί ο van Dort. Για τη σόγια, για παράδειγμα, το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ δημοσιεύει μηνιαίες εκθέσεις προσφοράς. Για τον καφέ και ιδιαίτερα το κακάο, υπάρχουν σημαντικά λιγότερα δεδομένα.
«Αυτό διευκολύνει τους συμμετέχοντες στην αγορά να κατευθύνουν την αφήγηση προς μια κατεύθυνση που είναι ευνοϊκή για αυτούς», λέει ο αναλυτής της Rabobank. Αυτό συνέβη με το κακάο πέρυσι, όταν το κλίμα ξαφνικά έγινε πολύ θετικό για τις τιμές.
3. Αργή αντίδραση παραγωγής
Ένας άλλος λόγος για τις έντονες διακυμάνσεις στα γεωργικά προϊόντα είναι πως η παραγωγή μπορεί να αντιδράσει στις αλλαγές της ζήτησης μόνο με σημαντική καθυστέρηση. Το κακάο και ο καφές, απαιτούν έκταση και ένα ορισμένο χρονικό διάστημα για την ωρίμανση και τη συγκομιδή. Οι «όγκοι παραγωγής» δεν μπορούν να αυξηθούν χωρίς καθυστέρηση. Υπάρχει ένας συγκεκριμένος όρος για αυτό στο εμπόριο ζώων: ο «κύκλος των χοίρων».
Το άπαχο χοιρινό κρέας είναι επίσης ένα από τα πιο ασταθή γεωργικά προϊόντα. Και τους τελευταίους τρεις μήνες, ήταν τρεις φορές πιο ασταθές από τον χρυσό, και η τιμή του έχει κυμανθεί ακόμη περισσότερο από τον καφέ.
Η βραδύτερη αντίδραση στην προσφορά είναι πιο έντονη για τον καφέ και ιδιαίτερα για το κακάο. «Εάν φυτευτούν κακαόδεντρα τώρα λόγω των αυξανόμενων τιμών, θα χρειαστούν τέσσερα ολόκληρα χρόνια πριν παράγουν μια σημαντική συγκομιδή», λέει ο van Dort.
4. Ακραίες καιρικές συνθήκες με συνέπειες
Κατά την άποψη του Nitesh Shah, επικεφαλής της Έρευνας Εμπορευμάτων και Μακροοικονομικών Ερευνών στην εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων WisdomTree, ένας συγκεκριμένος παράγοντας ευθύνεται για τις έντονες διακυμάνσεις: η εξάρτηση από τον καιρό. «Πρέπει να βρέξει την κατάλληλη στιγμή, ο ήλιος πρέπει να λάμπει την κατάλληλη στιγμή και μια καταιγίδα μπορεί ήδη να επηρεάσει τη συγκομιδή». Και αυτό μειώνει την προσφορά.
Αυτό έχει συμβεί ιδιαίτερα συχνά τα τελευταία χρόνια. Ακραίες καιρικές συνθήκες όπως ο παγετός ή η ξηρασία, καθώς και ασθένειες των φυτών, έχουν οδηγήσει σε αδύναμες συγκομιδές, για παράδειγμα στην αγορά καφέ. Δεν ήταν ασυνήθιστο στο παρελθόν να έχουμε μια χρονιά αδύναμης συγκομιδής που σχετίζεται με τις καιρικές συνθήκες.
Αλλά αυτή είναι μια νέα τάση: Για πέντε συνεχόμενα χρόνια, η προσφορά καφέ έχει μειωθεί κάτω από τη ζήτηση επειδή οι παραγωγοί έπρεπε να αντιμετωπίσουν πιο ακραίες καιρικές συνθήκες.
Οι γεωργικές αγορές είναι πιο ευάλωτες σε κραδασμούς στην παραγωγή, προειδοποιεί ο van Dort. Η γεωγραφική συγκέντρωση αποτελεί περαιτέρω επιβαρυντικό παράγοντα για τον καφέ και το κακάο. Η Βραζιλία αντιπροσωπεύει έως και το 40% της παγκόσμιας παραγωγής καφέ. Δύο χώρες – η Γκάνα και η Ακτή Ελεφαντοστού – αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής κακάο.
5. Αλλοπρόσαλλη αντίδραση των επενδυτών
Λόγω της αστάθειας και της απρόβλεπτης φύσης της, η αγορά γεωργικών βασικών προϊόντων έχει επομένως περιορισμένη «χρήση» για τους ιδιώτες επενδυτές. Όσοι επενδύουν την κατάλληλη στιγμή μπορούν σίγουρα να αποκομίσουν υψηλές αποδόσεις – το κακάο, για παράδειγμα, αυξήθηκε κατά περισσότερο από 178% το 2024, ακόμη περισσότερο από το Bitcoin.
Αλλά αυτές οι ευκαιρίες απόδοσης συνοδεύονται από υψηλούς κινδύνους. Οι επενδυτές θα πρέπει να το γνωρίζουν αυτό και να επενδύουν μόνο το κεφάλαιο που μπορούν να διαθέσουν.
Οι ιδιώτες επενδυτές μπορούν να επενδύσουν, για παράδειγμα, μέσω χρηματιστηριακών εμπορευμάτων (ETC). Τα ETC, συντομογραφία του “Exchange Traded Commodities”, είναι εξασφαλισμένα πιστοποιητικά σε συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης. Αναπαράγουν την απόδοση ενός ή περισσότερων εμπορευμάτων όσο το δυνατόν πιο πιστά.
Για παράδειγμα, η WisdomTree προσφέρει ETC για καφέ, κακάο και ένα καλάθι γεωργικών προϊόντων. Ωστόσο, δεν υπάρχει συγκρίσιμο προϊόν για χυμό πορτοκαλιού.
