Ο Sergei Diaghilev (Ρωσία 1872 – Ιταλία 1929) είναι ο μεγαλύτερος -ίσως- οραματιστής της τέχνης. Είναι πραγματικά δύσκολο να καθοριστεί η φυσιογνωμία του κορυφαίου αυτού καλλιτέχνη του χορού, που κατόρθωσε να προσδώσει στην τέχνη του μπαλέτου τέτοια δημιουργική πρωτοτυπία περιεχομένου και μορφής ώστε να προκαλέσει βαθιά ανανέωση όχι μόνο σε αυτό το είδος του θεάματος, αλλά και σε όλη τη σύγχρονη τέχνη.
Ο Sergei Diaghilev, γεννημένος το 1872 από εύπορη οικογένεια της Ρωσίας, κριτικός Τέχνης, οραματιστής και δεξιοτέχνης στο είδος του, άφησε το στίγμα του στο μπαλέτο με τις παραστάσεις του «Ballet Russes». Πρόκειται για μια πρωτοποριακή performance χορού που ένωνε την Τέχνη του χορού με την μόδα, την χορογραφία, την μουσική σε υψηλό επίπεδο.
Από το 1909 έως το 1929, οι παραστάσεις «Ballet Russes» πραγματοποιούνταν σε σκηνές σε όλον τον κόσμο, μαγεύοντας ή ακόμα και προκαλώντας το κοινό, με τα δίχως προηγούμενο κοστούμια, σκηνικά αλλά και τις πρωτοποριακές συνθέσεις και χορογραφίες.
Στην παράσταση Schéhérazade, που έκανε πρεμιέρα στο Εθνικό Θέατρο Όπερας στο Παρίσι, το 1910, ο Sergei Diaghilev έντυσε με κοστούμια από τούλι και μποέμ παντελόνια τον θίασο του, με σχέδια του ζωγράφου Léon Bakst, ενώ ο χορευτής μπαλέτου Vaslav Nijinsky, εμφανίστηκε με body painting στο χρώμα του χρυσού και πολλά αξεσουάρ να κοσμούν το σώμα του.
Στην παράσταση Firebird, που βασιζόταν σε ρώσικα παραμύθια, ο Sergei Diaghilev δοκίμασε κάτι διαφορετικό, συνεργάστηκε με τον συνθέτη και μουσικό Igor Stravinsky, και συνδύασε τις μελωδίες του από το άλμπουμ «The Rite of Spring and Pulcinella», με κοστούμια και σκηνικά με την υπογραφή του Πάμπλο Πικάσο. Anna Pavlova, Henri Matisse, Jean Cocteau έκαναν την εμφάνιση τους στις παραγωγές του Sergei Diaghilev που ξυπνούσαν τις αισθήσεις ακόμα και του πιο απαιτητικού θεατή.
Σήμερα, ο Sergei Diaghilev θα έκλεινε τα 145 του χρόνια και το Doodle της Google τιμά την χωρίς όρια φαντασία του, που πλαισιωνόταν από τα ευφάνταστα κοστούμια των χορευτών του και ερχόταν σε αντιδιαστολή με το «στεγνό» παραδοσιακό ρωσικό σκηνικό που υπήρχε έως τότε στο ρώσικο μπαλέτο. Οι παραγωγές του Sergei Diaghilev μαγεύουν ακόμη και σήμερα κριτές και θεατές.
Ο Sergei Diaghilev οργάνωσε τις παραστάσεις των μπαλέτων με τους καλύτερους καλλιτέχνες της Μόσχας και της Αγίας Πετρούπολης. Γεννήθηκαν έτσι τα ρωσικά μπαλέτα, στα οποία η ιδιόρρυθμη συμβολή της χορογραφίας, της σκηνογραφίας, της καινούργιας μουσικής, δημιούργησε μια ριζική στροφή στην ιστορία του σύγχρονου χορού, που θεμελιωνόταν τώρα στην τέλεια ισορροπία όλων των αντιπροσωπευτικών, μιμικών και μουσικών στοιχείων. Γι’ αυτήν την ανανέωση των χορογραφικών μορφών, ο Ν. παρήγγειλε τις μουσικές παρτιτούρες σε συνθέτες όπως ο Στραβίνσκι (To πουλί της φωτιάς, Πετρούσκα, Η ιεροτελεστία της Άνοιξης), ο Ραβέλ (Δάφνις και Χλόη), ο Ντεμπισί (Παιχνίδια), ο Ρίχαρντ Στράους (Ο θρύλος του Ιωσήφ), φέρνοντας έτσι το συμφωνικό μπαλέτο στην πιο υψηλή μορφή έκφρασης.
Η σημασία του έργου του Sergei Diaghilev έγινε φανερή όταν, γύρω από τις καινούργιες καλλιτεχνικές αρχές που αυτός υπερασπιζόταν, άρχισαν να κινούνται πολύπλευρα καλλιτεχνικά ρεύματα. Ζωγράφοι, συνθέτες και λογοτέχνες –μεταξύ αυτών, οι Ματίς, Πικάσο, Προκόφιεφ, Στραβίνσκι, Κοκτό κ.ά.– συνεργάστηκαν για την προετοιμασία και την εμφάνιση των μπαλέτων του Ρώσου καλλιτέχνη.