Παρά τους εντυπωσιακούς τίτλους, τα προγράμματα «Σπίτι μου 2» και «Αναβαθμίζω το σπίτι μου» δείχνουν να μην αγγίζουν πραγματικά εκείνους για τους οποίους σχεδιάστηκαν.
Κατά τα γραφόμενα στο προσχέδιο Προϋπολογισμού του 2026, ο ρυθμός απορρόφησης των ευρωπαϊκών κονδυλίων που τα χρηματοδοτούν είναι απο χαμηλός έως εξαιρετικά χαμηλός.
Αγγίζει μόλις το 30,3% για το πρώτο πρόγραμμα και 13% για το δεύτερο… με το ΕΣΠΑ να τελειώνει οσονούπω.
Από το 1,3 δισεκατομμύριο ευρώ που έχει δεσμευτεί συνολικά από το Ταμείο Ανάκαμψης, λιγότερα από 350 εκατομμύρια έχουν φτάσει στους ¨δικαιούχους¨.
Τα υπόλοιπα παραμένουν αδρανή, τη στιγμή που χιλιάδες νοικοκυριά – που θα ήταν οι εν δυνάμει δικαιούχοι – δυσκολεύονται να πληρώσουν δόσεις, λογαριασμούς ή ακόμα και το ενοίκιο, πόσο μάλλον να ζητήσουν δάνειο με τους προλεπόμενους όρους.
Οπως φαίνεται οι λόγοι της χαμηλής απορρόφησης δεν είναι «κρυφοί».
Οι τιμές των ακινήτων έχουν εκτοξευθεί, κάνοντας σχεδόν αδύνατη την εύρεση σπιτιών που πληρούν τις προδιαγραφές του προγράμματος και με τα λεφτά που δίνει το πρόγραμμα. Οι τραπεζικές διαδικασίες και οι απαιτούμενες εξασφαλίσεις λειτουργούν επιπλέον αποτρεπτικά, ειδικά για οικογένειες με μικρότερο εισόδημα. Και στο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης, το ενδιαφέρον έμεινε χαμηλό, καθώς ακόμα και τα άτοκα δάνεια είναι «πολυτέλεια» για όσους μετρούν τα ευρώ που έχουν μείνει από τις 15 και 20 του κάθε μήνα.
Λάθος κατεύθυνση
Το «παράδοξο» είναι ότι τα προγράμματα αυτά δημιουργήθηκαν για να στηρίξουν τους νέους και τα ευάλωτα νοικοκυριά, όμως τελικά καταλήγουν να ευνοούν μόνο όσους ήδη έχουν μια κάποια οικονομική σταθερότητα. Η στήριξη, δηλαδή, φτάνει σε αυτούς που βρίσκονται λίγο πάνω από το όριο, όχι σε εκείνους που έχουν πραγματικά ανάγκη.
Κι ενώ τα ευρωπαϊκά κεφάλαια παραμένουν αναξιοποίητα, στην άλλη πλευρά της κοινωνίας χιλιάδες ιδιοκτήτες πρώτης κατοικίας – δηλαδή αυτοί που έχουν καταφέρει να έχουν ένα σπίτι – ζουν με την αγωνία της απώλειάς του. Άνθρωποι που απέκτησαν ένα σπίτι πριν την κρίση ή με δάνεια χαμηλού επιτοκίου, βλέπουν σήμερα το εισόδημά τους να συρρικνώνεται και τις δόσεις να τους πνίγουν. Αυτοί δεν χρειάζονται νέο σπίτι· χρειάζονται μόνο να κρατήσουν το δικό τους.
Γι’ αυτό και το ερώτημα τίθεται πλέον πιεστικά, γιατί τα αδιάθετα κονδύλια, αντί να «χαθούν» να μη διοχετευθούν, έστω μερικώς, στη στήριξη των νοικοκυριών που κινδυνεύουν να χάσουν αυτό που τα δύο προγράμματα υποτίθεται ότι θέλουν να στηρίξουν, δηλαδή την απόκτηση κατοικίας;
Αν η ουσία της στεγαστικής πολιτικής είναι να εξασφαλίσει ότι οι πολίτες θα έχουν ένα σπίτι να ζουν, τότε δεν έχει νόημα να περισσεύουν εκατομμύρια για προγράμματα που μένουν στα χαρτιά, ενώ δίπλα άλλοι για πολύ λιγότερα ποσά, κινδυνεύουν και «παλεύουν» να μη χάσουν το δικό τους.
Αν πράγματι ο στόχος της στεγαστικής πολιτικής είναι η απόκτηση κατοικίας τότε ας γίνει το πρώτο βήμα με την εξασφάλιση της διατήρησης της κατοικίας. Γιατί το δικαίωμα στη στέγη δεν τελειώνει με το συμβόλαιο αγοράς — ξεκινά από την ικανότητα να το κρατήσεις…
