Η σιιτική οργάνωση χάνει τη δύναμη και το νόημα της ύπαρξής της, καθώς το Ιράν απομακρύνεται και ο «Άξονας της Αντίστασης» καταρρέει
Καζάνι που βράζει η Μέση Ανατολή με το Ισραήλ και Ιράν να ανταλλάσσουν πυρά και τους νεκρούς καθημερινά να αυξάνονται. Την ίδια ώρα ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, προειδοποίησε ότι οι κάτοικοι της Τεχεράνης «θα πληρώσουν το τίμημα» και το ερώτημα είναι: Γιατί η Χεζμπολάχ δεν βοηθά το Ιράν;
Η κάποτε πανίσχυρη σιιτική οργάνωση και επί χρόνια ο πιο πιστός σύμμαχος του Ιράν στη Μέση Ανατολή, η Χεζμπολάχ, δείχνει τώρα να αποσύρεται – αποδυναμωμένη, πολιτικά μεμονωμένη και στρατιωτικά παραλυμένη, παρατηρεί ο Economist, και να αφήνει το Ιράν να τα βγάλει πέρα μόνο του με το Ισραήλ.
Η εικόνα του νέου ηγέτη της, Ναΐμ Κάσεμ, να δίνει τηλεοπτική συνέντευξη χωρίς τις ιρανικές σημαίες και τα πορτρέτα του Χομεϊνί στο φόντο, καταγράφει μια αθόρυβη αλλά ιστορική μεταστροφή: το Ιράν βρίσκεται μόνο του.
Όπως επισημαίνει ο Economist, αυτή η σιωπή μόνο τυχαία δεν είναι. Είναι το αποτέλεσμα εσωτερικής φθοράς, στρατηγικών λαθών και μιας νέας πολιτικής πραγματικότητας στον Λίβανο, όπου η Χεζμπολάχ δεν είναι πια υπεράνω αμφισβήτησης.
Κατά τον Economist, η αποστασιοποίηση αυτή έχει βαθύτερες ρίζες. Το καλοκαίρι του 2024, το Ισραήλ εξόντωσε κορυφαία στελέχη της Χεζμπολάχ – συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Νασράλα – χωρίς καμία παρέμβαση από την Τεχεράνη. Για πολλούς εντός της σιιτικής οργάνωσης, αυτό ισοδυναμούσε με προδοσία. Αλλά, όπως παρατηρεί ο ειδικός σε θέματα Ιράν, Meir Javedanfar, το Ιράν «επένδυσε στη Χεζμπολάχ ώστε να πολεμά εκείνη για λογαριασμό του – όχι για να θυσιαστεί το ίδιο για εκείνη».
Ο Economist σημειώνει πως αυτό το μοντέλο «υπεργολαβίας» – όπου ο πρόεδρος δεν σώζει τους σωματοφύλακές του – μπορεί να βόλευε τους ιδεολόγους της Χεζμπολάχ, αλλά προκαλεί πλέον δυσφορία στη βάση του κινήματος. Όμως η εσωτερική βάση της οργάνωσης – οι απλοί σιίτες που επωμίστηκαν το βάρος των θυσιών – ένιωθαν προδομένοι. «Ο απλός κόσμος, οι σιίτες που υπέστησαν τεράστιες απώλειες και έζησαν την καταστροφή από το Ισραήλ, περίμεναν από το Ιράν να τους στηρίξει», λέει ο Χιλάλ Χασάν, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού.
Οι προσδοκίες πως θα επέμβει για να σώσει το Ιράν διαψεύστηκαν για ακόμη μία φορά στις 13 Ιουνίου, όταν ξεκίνησαν οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί κατά του Ιράν. Από τη Βηρυτό, ήρθαν μόνο συλλυπητήρια.
Χεζμπολάχ: Από φόβητρο, φάντασμα
Κάποτε η Χεζμπολάχ παρουσιαζόταν ως η απόλυτη αποτρεπτική δύναμη του Ιράν απέναντι στο Ισραήλ – μια ισχυρή απειλή που μπορούσε να αποτρέψει οποιονδήποτε ισραηλινό βομβαρδισμό στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Ο Νασράλα μιλούσε για 100.000 μαχητές και δεκάδες χιλιάδες πυραύλους. Σήμερα, καθώς οι κορυφαίοι διοικητές των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν πέφτουν νεκροί, οι Λιβανέζοι «προστάτες» τους σιωπούν.
Όπως σημειώνει το δημοσίευμα, η Μοσάντ κι άλλες ισραηλινές υπηρεσίες έχουν διεισδύσει βαθιά στη Χεζμπολάχ μετά τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο του 2006, και μέσα στο 2024 εξουδετέρωσε ουσιαστικά τις στρατιωτικές της δυνατότητες. Η πτώση του Άσαντ τον Δεκέμβριο και η διακοπή της ιρανικής βοήθειας έδωσαν τη χαριστική βολή.
Τα οπλοστάσιά της έχουν σχεδόν αδειάσει. Χιλιάδες μαχητές της παραμένουν εγκλωβισμένοι και άοπλοι στο Ιράκ, όπου κατέφυγαν μετά την εκεχειρία. «Η Χεζμπολάχ, ως πολεμική δύναμη, είναι παρελθόν», λέει ο καθηγητής Χασάν. «Έχει μετατραπεί σε ακίνητη δύναμη. Δεν μπορεί ούτε τον εαυτό της να υπερασπιστεί».
Χιλιάδες μαχητές της έχουν εγκλωβιστεί άοπλοι στο Ιράκ, τα αποθέματα πυραύλων έχουν σχεδόν εξαντληθεί και η ανοικοδόμηση είναι αδύνατη.
Η παρακμή της Χεζμπολάχ δεν περιορίζεται στο στρατιωτικό σκέλος. Και πολιτικά, η επιρροή της συρρικνώνεται. Τον Ιανουάριο, μετά από δύο χρόνια πολιτικού αδιεξόδου, ορκίστηκε νέος πρόεδρος του Λιβάνου, ο πρώην αρχηγός του στρατού Ζοζέφ Αούν. Η ατζέντα του είναι ξεκάθαρη: επανεπιβολή της κρατικής εξουσίας σε βάρος των παραστρατιωτικών οργανώσεων, με πρώτη τη Χεζμπολάχ.
Η ηγεσία της γνωρίζει πως ένας νέος πόλεμος θα μπορούσε να βυθίσει τον Λίβανο σε εσωτερική σύγκρουση. Αν και κέρδισε τις πρόσφατες δημοτικές εκλογές, η οργή στη βάση της σιγοκαίει. Πολλοί δεν της συγχώρεσαν ότι έσυρε τον Λίβανο στη σύγκρουση της Χαμάς μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, χωρίς να προσφέρει καμία ουσιαστική βοήθεια στις σιιτικές κοινότητες των οποίων τα σπίτια ισοπεδώθηκαν.
Ακόμη και ο έλεγχός της στις κρατικές δομές υποχωρεί. Άνδρες της έχουν απομακρυνθεί από ευαίσθητες θέσεις στο αεροδρόμιο, ενώ ο στρατός ανακτά τον έλεγχο περιοχών στο νότιο Λίβανο. Στον δρόμο προς το αεροδρόμιο, όπου κάποτε κυριαρχούσαν οι φωτογραφίες του Νασράλα και του Κασέμ Σουλεϊμανί, τώρα δεσπόζουν διαφημιστικά πανό που υπόσχονται «Μια Νέα Εποχή» για τη χώρα. Μια νέα σύρραξη, εσωτερική ή εξωτερική, θα μπορούσε να αποδυναμώσει περαιτέρω την οργάνωση.
Το τέλος του «Άξονα της Αντίστασης»;
Ο Economist παρατηρεί πως ο ίδιος ο «άξονας της αντίστασης» –το δίκτυο ιρανικών παραστρατιωτικών στην περιοχή – έχει καταρρεύσει. Η δολοφονία του Σουλεϊμανί το 2020 από αμερικανικό drone στη Βαγδάτη σήμανε την αρχή του τέλους. Ο διάδοχός του, Ισμαΐλ Καανί, δεν κατάφερε ποτέ να ελέγξει τα παρακλάδια αυτού του σκιώδους δικτύου.
Η αιματηρή ισραηλινή εκστρατεία στη Γάζα έχει εξασθενήσει τη Χαμάς, ενώ οι ισχυρότερες σιιτικές πολιτοφυλακές του Ιράκ δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις επερχόμενες εκλογές παρά για τον πόλεμο.
Και η Χεζμπολάχ, από πάλαι ποτέ αιχμή του δόρατος του Ιράν, μοιάζει όλο και περισσότερο με ένα τραυματισμένο και απομονωμένο κόμμα του Λιβάνου.
