Τριάντα χρόνια έχουν περάσει από τις 20 Νοεμβρίου του 1995, όταν εκατομμύρια τηλεθεατές κάθισαν μπροστά στις τηλεοράσεις τους για να παρακολουθήσουν την πριγκίπισσα Νταϊάνα σε μία συνέντευξη στο BBC που άλλαξε την εικόνα της μοναρχίας. Η Νταϊάνα είχε αποκαλύψει ότι στον γάμο της υπήρχαν τρία πρόσωπα, εκείνη, ο Κάρολος και η Καμίλα.
Νέα στοιχεία αποκαλύπτουν πώς τα ψεύδη του δημοσιογράφου του BBC Μάρτιν Μπασίρ – και η συγκάλυψη του BBC – παγίδευσαν τη Νταϊάνα στη διασημότερη συνέντευξή της και άλλαξαν για πάντα τη βασιλική ιστορία.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πριν οι κάμερες απαθανατίσουν τη φράση που θα σημάδευε την παγκόσμια μνήμη «Ήμασταν τρεις σε αυτόν τον γάμο» – η πριγκίπισσα Νταϊάνα στεκόταν στο ιδιωτικό σαλόνι της στο Παλάτι του Κένσινγκτον, στις 5 Νοεμβρίου 1995. Έβλεπε τρεις άντρες, τους οποίους είχε βάλει κρυφά στο παλάτι, να ξεπακετάρουν τον εξοπλισμό που είχαν μεταφέρει σε χάρτινα κουτιά. Είχε στείλει το προσωπικό της σπίτι. Χωρίς μακιγιέρ, χωρίς στιλίστα, χωρίς το συνηθισμένο τηλεοπτικό συνεργείο. Αυτή η συνέντευξη για το πρόγραμμα Panorama του BBC έπρεπε να παραμείνει μυστική. Ήταν η ευκαιρία της να ξαναπάρει τη φωνή της και να πει τη δική της αλήθεια.
Δεκαετίες αργότερα, αποκαλύφθηκε ότι η συνέντευξη ήταν προϊόν μιας πρωτοφανούς εξαπάτησης. Μια ανεξάρτητη έρευνα του 2021, υπό τον Βρετανό δικαστή Λορντ Ντάισον, κατέληξε ότι ο δημοσιογράφος Μάρτιν Μπασίρ χρησιμοποίησε πλαστά έγγραφα για να χειραγωγήσει τη Νταϊάν – ένα σχέδιο που στελέχη του BBC προσπάθησαν να συγκαλύψουν. Ο πρίγκιπας Γουίλιαμ θα κατηγορούσε αργότερα τη συνέντευξη ότι υποδαύλισε τον «φόβο, την παράνοια και την απομόνωσή» της και όξυνε την ήδη τεταμένη σχέση της με τον Κάρολο.
Ο δημοσιογράφος Άντι Γουέμπ αφιέρωσε σχεδόν είκοσι χρόνια στο να αποκαλύψει ολόκληρη την αλήθεια – προκαλώντας πρώτος το δημόσιο ενδιαφέρον και τελικά οδηγώντας στην έρευνα Ντάισον. Μόλις το 2024, μετά από μακρά νομική μάχη για πρόσβαση σε έγγραφα, δημοσιοποιήθηκαν χιλιάδες εσωτερικά emails του BBC, πολλά όμως με σημαντικές λογοκριμένες πληροφορίες.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Στο νέο του βιβλίο Dianarama: Deception, Entrapment, Cover-Up—The Betrayal of Princess Diana, που κυκλοφορεί στις 25 Νοεμβρίου, ο Γουέμπ αποκαλύπτει για πρώτη φορά το όλο το εύρος της χειραγώγησης του Μπασίρ: πώς παγίδεψε τον αδελφό της Νταϊάνα, Τσαρλς Σπένσερ, χρησιμοποιώντας πλαστά έγγραφα που δήθεν έδειχναν ότι μέλη του προσωπικού της την κατασκόπευαν. Πώς διακίνησε ψευδείς ισχυρισμούς ότι ο Κάρολος ήθελε να τη σκοτώσει. Πώς είπε ότι το ρολόι του Γουίλιαμ ήταν συσκευή παρακολούθησης. Και, κυρίως, πώς χρησιμοποίησε ένα ακόμη πλαστό έγγραφο για να πείσει τη Νταϊάνα ότι η νταντά των γιων της, Τίγκι Λεγκ Μπερκ, είχε δεσμό με τον Κάρολο και είχε κάνει άμβλωση με λεφτά του Καρόλου – το τελικό πλήγμα που λέγεται ότι την οδήγησε στη συνέντευξη.
«Η ζωή της ξεριζώθηκε», λέει ο Γουέμπ. «Η περίοδος ανάμεσα στη συνέντευξη και τον θάνατό της ήταν φρενήρης». Παρά τις υποψίες που ήδη είχε για αξιωματούχους του παλατιού και παρά την εχθρότητα που βίωνε μετά την αποκάλυψη παρακολουθήσεων και διαρροών, η Νταϊάνα πίστεψε τον Μπασίρ. Εκείνος εργαζόταν σε έναν από τα πιο αξιόπιστα ειδησεογραφικά δίκτυα του κόσμου.
Ο πρώην γραμματέας της, Πάτρικ Τζέφσον, λέει ότι ο Μπασίρ διάλεξε την «καταλληλότερη στιγμή» για να δείξει τα πλαστά έγγραφα στον Σπένσερ και να τον πείσει πως άνθρωποι του κύκλου της Νταϊάνα – ανάμεσά τους κι ο ίδιος – πληρώνονταν για να την κατασκοπεύουν. «Δεν είναι παράνοια όταν έχεις βάσιμους λόγους να πιστεύεις ότι σε κυνηγούν», σχολιάζει.
Η φίλη της Ρόζα Μονκτον προσθέτει: «Ήταν εύθραυστη και αυτό την έκανε ευάλωτη».
Μέχρι τη στιγμή της συνέντευξης, λίγες εβδομάδες αργότερα, η επιρροή του Μπασίρ πάνω της ήταν απόλυτη. Η Νταϊάνα ζήτησε ένα μικρό συνεργείο – τον Μπασίρ, έναν παραγωγό και έναν οπερατέρ – οι οποίοι μπήκαν στο παλάτι με το πρόσχημα της δοκιμής ενός ηχοσυστήματος. Πριν από τα γυρίσματα, η Νταϊάνα και ο Μπασίρ πέρασαν 90 λεπτά στην κουζίνα, αποφασίζοντας τις ερωτήσεις και κάνοντας πρόβα για όσα θα έλεγε.
Η συνέντευξη που προβλήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1995 προκάλεσε σεισμό: η Νταϊάνα μίλησε ανοιχτά για τη σχέση του Καρόλου με την Καμίλα Πάρκερ-Μπούλς, για τη δική της μάχη με τη βουλιμία και για τον δικό της δεσμό με τον Τζέιμς Χιούιτ.
Η εικόνα της, συγκλόνισε περίπου 200 εκατομμύρια τηλεθεατές σε όλο τον κόσμο — κανείς δεν γνώριζε τα ψέματα που είχαν προηγηθεί.
Οι συνέπειες ήταν άμεσες. Μέσα σε έναν μήνα, η βασίλισσα Ελισάβετ διέταξε τον Κάρολο και τη Νταϊάνα να προχωρήσουν σε διαζύγιο. Ο Τζέφσον παραιτήθηκε το 1996, χωρίς να γνωρίζει ακόμη γιατί η πριγκίπισσα είχε στραφεί τόσο απότομα εναντίον του.
Την ίδια στιγμή, τα στελέχη του BBC γνώριζαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Στα τέλη του 1995 ένας γραφίστας ενημέρωσε τη διοίκηση ότι τα έγγραφα ήταν πλαστά. Όταν ο Μπασίρ πιέστηκε, παραδέχτηκε τη δημιουργία των πλαστών εγγράφων, αλλά είπε ψέματα ότι δεν τα είχε δείξει σε κανέναν. Μόνο όταν η αλήθεια δεν μπορούσε πια να κρυφτεί, παραδέχτηκε ότι τα είχε παρουσιάσει στον Σπένσερ. Το BBC, αντί να διερευνήσει ουσιαστικά, έκανε μια εσωτερική έρευνα το 1996, η οποία αργότερα χαρακτηρίστηκε «θλιβερά ανεπαρκής».
«Οι επικεφαλής του BBC γνώριζαν αρκετά ώστε να προειδοποιήσουν τη Νταϊάνα ότι είχε να κάνει με έναν απατεώνα», λέει ο Γουέμπ. «Η ζωή της θα είχε πάρει διαφορετική πορεία. Ίσως να ήταν ακόμη ζωντανή – μια γιαγιά 64 ετών, με πέντε εγγόνια. Οι συνέπειες ήταν ολέθριες».
Αν και το BBC δήλωσε ότι δέχτηκε πλήρως τα πορίσματα της έρευνας Ντάισον και ζήτησε δημόσια συγγνώμη, για τον Σπένσερ αυτό δεν αρκεί.
«Ανώτερα στελέχη του BBC συμμετείχαν στη διασφάλιση αυτής της συνέντευξης μέσα από απαράδεκτη εξαπάτηση», λέει. «Είμαι βέβαιος ότι αυτό οδήγησε άμεσα στο να μείνει η Νταϊάνα απροστάτευτη στο Παρίσι τη νύχτα που πέθανε».
Μέχρι εκείνο το τελευταίο ταξίδι, τον Αύγουστο του 1997, η Νταϊάνα είχε χάσει τη στήριξη του στενού κύκλου της. Η δυσπιστία της την είχε κάνει να μην δέχεται προστασία από το παλάτι και βασιζόταν αποκλειστικά στην ασφάλεια του τότε συντρόφου της, Ντόντι Φαγιέντ – που αποδείχτηκε ανεπαρκής. Χωρίς κατάλληλη καθοδήγηση και προστασία, η Νταϊάνα ήταν εκτεθειμένη στο Παρίσι, όπου σκοτώθηκε στα 36 της, σε τροχαίο.
«Επειδή η Νταϊάνα είχε εξαπατηθεί να δυσπιστεί σε κάθε είδους επίσημη προστασία», λέει ο Τζέφσον, «βρέθηκε στην ανάγκη να εμπιστευτεί ανθρώπους που δεν ήταν ικανοί να την προστατεύσουν».
Σε αυτό, συμφωνούν και οι γιοι της. Το 2021, ο Πρίγκιπας Χάρι είπε: «Η μητέρα μας έχασε τη ζωή της εξαιτίας αυτού». Ο πρίγκιπας Γουίλιαμ, που σύμφωνα με τον Γουέμπ έχει ήδη αντίγραφο του βιβλίου, εξέφρασε τον βαθύ του πόνο: «Αν το BBC είχε διερευνήσει σωστά τις πρώτες καταγγελίες το 1995, η μητέρα μου θα ήξερε ότι είχε εξαπατηθεί. Την πρόδωσαν -όχι μόνο ένας διεφθαρμένος δημοσιογράφος, αλλά και η ηγεσία του BBC που έκανε τα στραβά μάτια. Αυτές οι αποτυχίες δεν πλήγωσαν μόνο τη μητέρα μου και την οικογένειά μου· πλήγωσαν το κοινό».
Ο αγώνας για την αλήθεια συνεχίζεται. Το BBC λειτουργεί υπό βασιλικό καταστατικό, ενώ η εμπιστοσύνη του μελλοντικού βασιλιά παραμένει κλονισμένη.
«Ο Γουίλιαμ θέλει διαφάνεια, ειλικρίνεια και πλήρη αποκάλυψη», λέει ο Γουέμπ.
Η Νταϊάνα δεν έμαθε ποτέ την αλήθεια. Πέθανε χωρίς να γνωρίζει ότι ο Μπασίρ είχε χτίσει πάνω σε ψέματα την εμπιστοσύνη της. «Πίστευε ακράδαντα ότι έλεγε την αλήθεια», σημειώνει ο Γουέμπ. «Αν είχε καταλάβει ότι ήταν απατεώνας, όλα θα είχαν καταρρεύσει».
Πληροφορίες από People
