Αυτό που διακυβεύεται ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ και τη Βενεζουέλα ξεπερνά κατά πολύ την απλή διπλωματική πίεση. Από τον Σεπτέμβριο, ο αμερικανικός στρατός έχει εντείνει τις επιθέσεις σε σκάφη που χαρακτηρίζονται ως πλοιάρια «ναρκοδιακινητών» και ταυτόχρονα συγκεντρώνει μια πρωτοφανή ναυτική δύναμη στην Καραϊβική.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει στείλει ανοιχτά της Βενεζουέλας μια ισχυρή ναυτική δύναμη κρούσης, με αεροπλανοφόρο που κατευθύνεται προς την περιοχή. Μια παλιά στρατιωτική βάση στο Πουέρτο Ρίκο έχει επαναλειτουργήσει, ενώ βομβαρδιστικά αεροσκάφη πραγματοποιούν τακτικές πτήσεις πάνω από τον εναέριο χώρο της Βενεζουέλας και οι πεζοναύτες κάνουν συνεχώς ασκήσεις αποβίβασης. Την ίδια ώρα, στο παρασκήνιο, η CIA έχει λάβει το πράσινο φως για να εντείνει τις μυστικές της επιχειρήσεις.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: το καθεστώς του Νικολάς Μαδούρο βρίσκεται στο στόχαστρο, αναλύει το The Economist.
Όταν ρωτήθηκε για το πολιτικό μέλλον του προέδρου της Βενεζουέλας, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν προσπάθησε καν να κρύψει τις προθέσεις του: «Ναι, πιστεύω ότι οι μέρες του είναι μετρημένες», είπε στο CBS News.
Καρτέλ που βαφτίζονται «τρομοκράτες» για να δικαιολογηθεί η στρατιωτική επιλογή
Για να «ντύσει» αυτή την κλιμάκωση, η διοίκηση Τραμπ επέλεξε να αλλάξει τις λέξεις – και άρα το νομικό πλαίσιο. Τα καρτέλ ναρκωτικών δεν περιγράφονται πλέον ως απλές εγκληματικές οργανώσεις, αλλά ως «τρομοκρατικές» ομάδες. Αυτή η αναβάθμιση επιτρέπει να νομιμοποιηθεί η χρήση στρατιωτικής ισχύος στο όνομα της μάχης κατά του «ναρκο-τρομοκρατίας».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο Νικολάς Μαδούρο συνδέεται άμεσα με αυτά τα δίκτυα. Η Ουάσινγκτον έβαλε το Cartel de los Soles, μια οργάνωση διακινητών που συνδέεται με υψηλόβαθμους αξιωματικούς του στρατού, στη λίστα των «παγκόσμιων τρομοκρατών», παρουσιάζοντας τον Μαδούρο ως κεντρική φιγούρα του μηχανισμού. Το Tren de Aragua, άλλη μία βενεζουελάνικη συμμορία, έχει ήδη χαρακτηριστεί «ξένη τρομοκρατική οργάνωση». Η επικήρυξη για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψη του ηγέτη έχει διπλασιαστεί και φτάνει τα 50 εκατομμύρια δολάρια.
Στο πεδίο, οι συνέπειες είναι ωμές: αμερικανικοί πύραυλοι πλήττουν σκάφη που υποπτεύονται ότι μεταφέρουν ναρκωτικά, προκαλώντας δεκάδες νεκρούς. Καμένα ανθρώπινα λείψανα έχουν ξεβραστεί στις ακτές του Τρινιντάντ και Τομπάγκο – μια σοκαριστική εικόνα μιας «μάχης κατά των ναρκωτικών» που μοιάζει όλο και περισσότερο με κλασική στρατιωτική επιχείρηση.
Οι επιθέσεις αυτές χαρακτηρίζονται μάλιστα ως «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας» από νομικούς, ανάμεσά τους και πρώην δικαστές του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
As we’ve said before, vessel strikes on narco-terrorists will continue until their the poisoning of the American people stops.
— Secretary of War Pete Hegseth (@SecWar) November 7, 2025
Today, at the direction of President Trump, the Department of War carried out a lethal kinetic strike on a vessel operated by a Designated Terrorist… pic.twitter.com/gQF9LpSjqD
Σκληρή γραμμή… με κραυγαλέες αντιφάσεις
Την ίδια στιγμή, γράφει το The Economist, η αμερικανική πολιτική απέναντι στους Βενεζουελάνους δίνει συχνά την εντύπωση ότι κινείται σε δύο παράλληλες πραγματικότητες. Την ώρα που η Ουάσινγκτον περιγράφει το Καράκας ως σχεδόν «τρομοκρατικό κράτος», το καθεστώς προσωρινής προστασίας που απολάμβαναν περίπου 600.000 Βενεζουελάνοι έχει αρθεί και οι πτήσεις αναγκαστικών επαναπατρισμών ξανάρχισαν. Αεροσκάφη γεμάτα με απελαθέντες προσγειώνονται στο Καράκας, ενώ στρατηγικά βομβαρδιστικά απειλούν να πλήξουν τη χώρα.
Σε οικονομικό επίπεδο, οι δεσμοί δεν κόπηκαν ποτέ πλήρως: η Chevron μπόρεσε να ξαναρχίσει τις εξαγωγές βενεζουελάνικου πετρελαίου προς αμερικανικά διυλιστήρια, στο πλαίσιο μιας μερικής χαλάρωσης των κυρώσεων. Για μερικούς μήνες, η απελευθέρωση Αμερικανών κρατουμένων και αυτές οι πετρελαϊκές συμφωνίες έδιναν την αίσθηση ενός δειλού «λιωσίματος των πάγων». Στη συνέχεια, όμως, σημειώθηκε μια απότομη στροφή προς την ανοιχτή αντιπαράθεση.
Ρούμπιο, Γκρένελ και η ιδεολογική μάχη γύρω από τον Τραμπ
Αυτή η σκλήρυνση αντικατοπτρίζει επίσης μια εσωτερική μάχη ισχύος στον Λευκό Οίκο. Ο Ρικ Γκρένελ, «ειδικός απεσταλμένος» του Ντόναλντ Τραμπ, είχε διεξαγάγει συνομιλίες με τον Μαδούρο και πίεζε για τη διατήρηση ενός έστω προσωρινού διπλωματικού διαύλου. Αντίθετα, ο Μάρκο Ρούμπιο, υπουργός Εξωτερικών και σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, προωθεί μια πολύ πιο επιθετική γραμμή.
/ NTB / Lise Aaserud via REUTERS
Ο Ρούμπιο, κουβανικής καταγωγής, συνδυάζει νεοσυντηρητικά αντανακλαστικά με τη ρητορική του «America First». Κατά τη δική του ανάγνωση, οι περισσότερες απειλές που βαραίνουν τις Ηνωμένες Πολιτείες – μετανάστευση, διακίνηση ναρκωτικών, πολιτική αστάθεια – προέρχονται πρώτα από την ίδια την αμερικανική ήπειρο. Έτσι γεννιέται ένα de facto δόγμα «Americas First», μια περιφερειακή επέκταση του συνθήματος του Τραμπ. Η ιδέα είναι επίσης να περιοριστεί η επιρροή της Κίνας, της Ρωσίας και του Ιράν στην περιοχή, επαναφέροντας τον έλεγχο σε αυτό που η Ουάσινγκτον εξακολουθεί να θεωρεί ως «πίσω αυλή» της.
Γρενάδα ή Ιράκ; Το φάντασμα των προηγούμενων επεμβάσεων
Οι υποστηρικτές μιας στρατιωτικής δράσης διαβεβαιώνουν ότι μια επέμβαση θα ήταν σύντομη και «χειρουργική», επικαλούμενοι τα προηγούμενα της Γρενάδας (1983) ή του Παναμά (1989). Οι αντίπαλοι, όμως, επισημαίνουν ότι η Βενεζουέλα είναι μια πολύ μεγαλύτερη, διχασμένη και οπλισμένη χώρα, όπου μια επιχείρηση μπορεί γρήγορα να μετατραπεί σε βάλτο τύπου Αφγανιστάν, Ιράκ ή Λιβύης. Μέχρι στιγμής, τίποτα δεν δείχνει ότι η κυβέρνηση διαθέτει επεξεργασμένο σχέδιο, ούτε για την ανατροπή του Μαδούρο, ούτε για τη «μέρα μετά».
Σε πολιτικό επίπεδο, το καθεστώς παραμένει εξαιρετικά αποδυναμωμένο. Ο Μαδούρο επέβλεψε μια μαζική οικονομική κατάρρευση και ένα ιστορικό κύμα φυγής πληθυσμού. Οι προεδρικές εκλογές του 2024 είχαν κλειδωθεί εξαρχής με τον αποκλεισμό της βασικής μορφής της αντιπολίτευσης, της Μαρία Κορίνα Ματσάδο. Ο αντικαταστάτης της, Έντμουντο Γκονθάλεθ, κέρδισε παρ’ όλα αυτά με ευρεία διαφορά, πριν το καθεστώς ανακοινώσει ένα πλαστό αποτέλεσμα. Όμως, παρά αυτή την έλλειψη νομιμοποίησης, ο Μαδούρο κρατά στα χέρια του τους βασικούς κατασταλτικούς μηχανισμούς. Με τη βοήθεια των κουβανικών μυστικών υπηρεσιών, εντείνει τις εκκαθαρίσεις στον στρατό, συλλαμβάνει και βασανίζει αξιωματικούς που θεωρούνται ύποπτοι και απειλεί τις οικογένειές τους.
Πιέσεις, «έξοδοι κινδύνου» και σενάρια μετάβασης
Για να προσπαθήσει να ραγίσει αυτό το σύστημα, η Ουάσινγκτον συνδυάζει στρατιωτική απειλή και «καρότο». Σύμφωνα με τον αμερικανικό Τύπο, έχουν πέσει στο τραπέζι αρκετά σενάρια: μεταβατική κυβέρνηση αποτελούμενη από υψηλόβαθμα στελέχη του τσαβισμού, αλλά χωρίς τον Μαδούρο· προνομιακή πρόσβαση αμερικανικών εταιρειών στους πετρελαϊκούς και μεταλλευτικούς πόρους της χώρας· περιορισμός του ρόλου που παίζουν σήμερα η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν. Ο ίδιος ο Τραμπ έχει καυχηθεί ότι έχει «τα προσφέρει όλα» στον Βενεζουελανό ηγέτη, κρίνοντας ότι αυτός «δεν θέλει να τα βάλει με τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Think tanks της Ουάσινγκτον σκιαγραφούν τρεις μεγάλες πιθανές εκβάσεις: ένα στρατιωτικό πραξικόπημα που θα απομακρύνει τον Μαδούρο αλλά θα κρατήσει τον έλεγχο στην ίδια ελίτ· μια διαπραγματευμένη μετάβαση με μέρος του καθεστώτος· ή μια κατάρρευση υπό την πίεση μιας αμερικανικής στρατιωτικής εκστρατείας. Οι δύο πρώτες επιλογές θα μπορούσαν να σταθεροποιήσουν τη χώρα, χωρίς να εγγυώνται πραγματική δημοκρατία. Η τρίτη θα έδινε μια αληθινή ευκαιρία στην αντιπολίτευση, αλλά με υψηλό κίνδυνο χάους και βύθισης σε ένα μακρόσυρτο αδιέξοδο.
Στην αντιπολίτευση, οι απόψεις διχάζονται. Η Μαρία Κορίνα Ματσάδο, ηγετική φυσιογνωμία του αντι-Μαδούρο στρατοπέδου και πρόσφατη κάτοχος του Νόμπελ Ειρήνης, στηρίζει τη μέγιστη πίεση της Ουάσινγκτον και διαβεβαιώνει ότι έχει έτοιμο ένα λεπτομερές σχέδιο μετάβασης. Άλλες φωνές φοβούνται ότι η πτώση του καθεστώτος μπορεί να ανοίξει τον δρόμο σε συγκρούσεις μεταξύ υπολειμμάτων του τσαβιστικού μηχανισμού, ένοπλων πολιτοφυλακών, εγκληματικών ομάδων και κολομβιανών ανταρτών που ήδη δρουν στο έδαφος της Βενεζουέλας.
Η Βενεζουέλα, τεστ αντοχής για το δόγμα «Americas First»
Στο φόντο όλων αυτών, δεσπόζει ένα ερώτημα: τι ακριβώς θέλει να αποδείξει ο Λευκός Οίκος στη Βενεζουέλα; αναρωτιέται το The Economist. Αν η επίδειξη δύναμης αρκέσει για να λυγίσει τον Μαδούρο και να εγκατασταθεί μια σχετικά ελεγχόμενη πολιτική μετάβαση, ο Ντόναλντ Τραμπ θα μπορέσει να παρουσιάσει το επεισόδιο ως απόδειξη ότι το δόγμα «Americas First» λειτουργεί, επαναφέροντας στα χέρια της Ουάσινγκτον τον έλεγχο του δικού της ημισφαιρίου.
Αν όμως η επιχείρηση εκτραπεί σε χάος, τροφοδοτήσει το αντιαμερικανικό αίσθημα, επιδεινώσει τις ροές προσφύγων και ναρκωτικών και αφήσει πίσω της μια διαλυμένη, μη κυβερνήσιμη χώρα, τότε ο «πόλεμος κατά των ναρκο-τρομοκρατών» κινδυνεύει να μετατραπεί σε μια νέα εκδοχή του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» – μακρύ, δαπανηρό και αδύνατο να παρουσιαστεί ως καθαρή νίκη. Αυτή τη φορά, όχι στην άλλη άκρη του πλανήτη, αλλά σε απόσταση λίγων ωρών πτήσης από τις αμερικανικές ακτές.
