ΗΠΑ: Πώς η φετινή Black Friday θα δοκιμάσει το ΜAGA του Τραμπ

Η φετινή Black Friday -η πρώτη επί ημερών Τραμπ– έρχεται σε μια στιγμή όπου οι πιέσεις στις τιμές, η χαμηλή καταναλωτική εμπιστοσύνη και οι συνέπειες των δασμών ανατρέπουν την εικόνα οικονομικής ευημερίας που είχε υποσχεθεί ο Πρόεδρος των ΗΠΑ με το σύνθημα «Κάντε την Αμερική Μεγάλη Ξανά» («MAGA»).

Καθώς οι πολίτες μπαίνουν στην εορταστική περίοδο, οι πιέσεις από τον πληθωρισμό, οι δασμοί και το μειωμένο καταναλωτικό κλίμα δημιουργούν μια πραγματικότητα πολύ διαφορετική από αυτή που είχε περιγράψει ο Πρόεδρος. Η Black Friday, που παραδοσιακά λειτουργεί ως βαρόμετρο για τη δύναμη της κατανάλωσης -κι άρα για το πόσο πειστικό είναι το σύνθημα του Τραμπ- φέτος αποκαλύπτει τις αδυναμίες της οικονομίας.

Σύμφωνα με την Handelsblatt, οι λιανέμποροι βρίσκονται αντιμέτωποι με αυξημένα κόστη και μειωμένα περιθώρια κέρδους, ενώ οι καταναλωτές ανησυχούν για τις υψηλές τιμές και περιορίζουν τις αγορές τους.

Την ίδια στιγμή, το υψηλό κόστος ζωής, η πίεση που δέχονται τα νοικοκυριά και η πολιτική αναταραχή που συνοδεύει τα ζητήματα της ακρίβειας δημιουργούν πρόσθετο βάρος στον Λευκό Οίκο.

Πέρα από μια μεγάλη εμπορική ημέρα, η φετινή Black Friday αποτελεί και μια κρίσιμη δοκιμασία για την πολιτική αξιοπιστία του Τραμπ, σε μια περίοδο όπου πέντε συγκεκριμένες πραγματικότητες καθορίζουν το πώς θα διαμορφωθεί η εικόνα της οικονομίας τις επόμενες εβδομάδες.

1. Ο δύσκολος υπολογισμός του εμπορίου

Σε ολόκληρη την αμερικανική αγορά, οι λιανέμποροι προετοιμάζονται για μειωμένα περιθώρια. Παρά τις εντυπωσιακές βιτρίνες και την παραδοσιακή γιορτινή εικόνα, πολλές γνωστές μάρκες, όπως η Coach, η Levi’s και η Nike, ανακοινώνουν πιο συγκρατημένες εκπτώσεις.

Οι εταιρείες επικαλούνται την προστασία της εικόνας τους, όμως οι οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι η πραγματική πίεση προέρχεται από τα αυξημένα κόστη και τους δασμούς.

Με τον πληθωρισμό να έχει σκαρφαλώσει στο 3% και το κόστος εισαγωγών σε κατηγορίες όπως δερμάτινα, ένδυση και ηλεκτρονικά να αυξάνεται έως και πάνω από 20%, οι επιχειρήσεις καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα σε χαμηλότερο τζίρο ή χαμηλότερα περιθώρια κέρδους. Έτσι, ακόμη και ίδιες εκπτώσεις με πέρυσι μεταφράζονται σε υψηλότερες τελικές τιμές για τους καταναλωτές.

2. Το εσφαλμένο συμπέρασμα από την αύξηση του τζίρου

Ο κλάδος αναμένει συνολικό κύκλο εργασιών (τζίρο) που μπορεί να ξεπεράσει το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια, αλλά αυτό δεν αντικατοπτρίζει πραγματική ευημερία.

Η άνοδος των τιμών φουσκώνει τα έσοδα, ενώ οι επιχειρήσεις περιορίζουν τις προσλήψεις. Φέτος προγραμματίζουν να προσλάβουν έως και 177.000 λιγότερους εποχιακούς εργαζόμενους σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Παράλληλα, πολλές οικογένειες αντιμετωπίζουν ακόμη τις οικονομικές συνέπειες του παρατεταμένου shutdown, που άφησε 1,4 εκατομμύρια ομοσπονδιακούς υπαλλήλους χωρίς μισθό επί εβδομάδες. Οι καταναλωτές, επομένως, μπαίνουν στην εορταστική περίοδο με περιορισμένη άνεση.

3. Η διχοτόμηση της αμερικανικής οικονομίας

Το καταναλωτικό κλίμα βρίσκεται σε ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα εδώ και χρόνια. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι Αμερικανοί σχεδιάζουν να μειώσουν τις εορταστικές δαπάνες τους κατά 5%, με το 84% να αναμένει περιορισμό των εξόδων και στους επόμενους μήνες.

Ο πληθωρισμός πλήττει ιδιαίτερα τα χαμηλά εισοδήματα. Παράλληλα, η κατανάλωση στηρίζεται πλέον δυσανάλογα στους πιο εύπορους. Σχεδόν το μισό των συνολικών δαπανών προέρχεται από το ανώτερο 10% των εισοδημάτων, το υψηλότερο ποσοστό από το 1989. Αυτή η άνιση εικόνα κάνει τον δείκτη της Black Friday λιγότερο αξιόπιστο ως προγνωστικό εργαλείο για τη συνολική οικονομία.

4. Οι λανθασμένα ερμηνευμένες μειώσεις τιμών

Ο Λευκός Οίκος επιμένει ότι «οι τιμές πέφτουν». Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γιορτινό καλάθι της Walmart, που εμφανίζεται φθηνότερο κατά 15 δολάρια. Όμως η μείωση προέρχεται από το μικρότερο περιεχόμενο και όχι από πραγματική μείωση τιμών. Στην πράξη, οι οικονομολόγοι υπολογίζουν ότι το καλάθι είναι ακριβότερο.

Αυτό πυροδοτεί αντιδράσεις. Ο ακτιβιστής Carlos Álvarez-Aranyos καλεί σε «μαζικό blackout» αγορών: διακοπή αγορών, συνδρομών και ταξιδιών για μια εβδομάδα μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών. Στο στόχαστρό του βρίσκονται οι μεγάλες εταιρείες, όχι οι μικροεπιχειρηματίες. Με την κατανάλωση να αντιστοιχεί στο 68% του ΑΕΠ, η πρωτοβουλία του στοχεύει σε πολιτική πίεση μέσω οικονομικής αποχής.

5. Η πολιτική πίεση

Το ζήτημα του κόστους ζωής αποκτά πλέον ισχυρή πολιτική δυναμική. Η εκλογή του Ζοχράν Μαμντάνι στη Νέα Υόρκη, με κεντρικό μήνυμα το υψηλό κόστος διαβίωσης, τον διπλασιασμό του κατώτατου μισθού και τον έλεγχο των ενοικίων, αποτελεί ένδειξη μιας μετατοπισμένης κοινωνικής διάθεσης. Οι Δημοκρατικοί εμφανίζονται πλέον να διεκδικούν το θέμα της οικονομικής προσιτότητας, το οποίο κάποτε ήταν βασικό όπλο του Τραμπ.

Αντιδρώντας, ο πρόεδρος άλλαξε τόνο και έκανε μια μικρή στροφή στη δασμολογική του πολιτική, καταργώντας ειδικούς δασμούς σε περισσότερα από 200 τρόφιμα. Παρότι το αποδίδει σε «πρόοδο στις εμπορικές διαπραγματεύσεις», η κίνηση αντανακλά την πολιτική πίεση που δημιουργεί το υψηλό κόστος ζωής.

Οι επόμενες εβδομάδες θα δείξουν αν το σύνθημα του Τραμπ αντέχει ή αν η πραγματικότητα της αγοράς το αμφισβητεί πιο έντονα από ποτέ.