Μετά την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής των κρατών – μελών της ΕΕ για τις αμυντικές δαπάνες και την έγκριση δανείων 150 δισ. ευρώ για εξοπλισμούς, έφτασε η ώρα της πολεμικής αναθεώρησης -και- του κοινοτικού προϋπολογισμού.
Το σήμα της αναθεώρησης του κοινοτικού προϋπολογισμού (του καθ’ ημάς «ΕΣΠΑ») έδωσε χθες (8.10.2025) το ευρωπαϊκό συμβούλιο το οποίο ενέκρινε με την οποία δόθηκε το πράσινο φως στην προσαρμογή των κανόνων επιλεξιμότητας στο «Horizon Europe» για έργα διπλής χρήσης και άμυνας στην ΕΕ, ώστε να διασφαλιστεί μεγαλύτερη συνοχή με τα υπόλοιπα μέσα στήριξης της αμυντικής βιομηχανίας.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Το Horizon Europe είναι το πρόγραμμα του κοινοτικού προϋπολογισμού, το οποίο εξειδικεύεται στην χρηματοδότηση επενδύσεων στην καινοτομία και την έρευνα.
Ανάλογες αναθεωρήσης των χρηματοδοτήσεων του κοινοτικού προϋπολογισμού υπέρ δαπανών που αφορούν την άμυνα έχουν δρομολογηθεί και στα άλλα ταμεία του (Πρόγραμμα Ψηφιακής Ευρώπης, Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, Πλατφόρμα Στρατηγικών Τεχνολογιών για την Ευρώπη (STEP), κλπ.).
Πληροφορίες του newsit.gr από τις Βρυξέλλες αναφέρουν πως τα ποσοστά συγχρηματοδότησης για έργα καινοτομίας και έρευνας στην Άμυνα μπορούν να αυξηθούν κατά 10% πάνω από το υφιστάμενο ποσοστό συγχρηματοδότησης.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πρόκειται για μία διακριτή αύξηση των εν λόγω κοινοτικών κονδυλίων της ΕΕ για την άμυνα, μέσω του κοινοτικού προϋπολογισμού της.
Σχεδιασμοί για αμυντικές δαπάνες πάνω από 800 δισ. ευρώ – Τα εργαλεία πέρα του SAFE και της Ρήτρας Διαφυγής
Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί πως το πακέτο των 800 δισ. ευρώ το οποίο προβλέπει το σχέδιο επανεξοπλισμού της ΕΕ με την ονομασία ReArmEU Readyness 2030 έχει δύο κρίσιμα χαρακτηριστικά:
- Το ποσό των 800 δισ. ευρώ, το οποίο έχει κυριαρχήσει στις ανακοινώσεις της ΕΕ αλλά και στην ευρύτερη φιλολογία γύρω από αυτήν (αναλύσεις, ρεπορτάζ κλπ.) αφορά αποκλειστικά το άθροισμα δύο βασικών πηγών, δηλαδή τα δάνεια που μπορεί να δώσει το πολεμικό ευρωπαϊκό ταμείο SAFE (150 δισ. ευρώ) και τις επιπλέον αμυντικές δαπάνες (έως 1,5% ετησίως) που μπορούν να κάνουν τα κράτη – μέλη της ΕΕ ενεργοποιώντας τη ρήτρα διαφυγής στους εθνικούς προϋπολογισμούς τους.
- Όπως αναφέρεται στη Λευκή Βίβλο που αφορά το σχέδιο ReArmEU η ΕΕ συνολικά, μπορεί να δαπανήσει (προσοχή:) «τουλάχιστον 800 δισ. ευρώ» για την ενίσχυση της άμυνας της, γεγονός που σημαίνει πως μπορεί να δαπανήσει και πάνω από 800 δισ. ευρώ, χωρίς όμως να δίδεται κάποια άλλη «οροφή»
Ωστόσο, η Λευκή Βίβλος δείχνει επιπλέον άλλες 4 πηγές χρηματοδότησης (εκτός του SAFE και της εθνικής ρήτρας διαφυγής). Αυτές είναι:
- Τα «υφιστάμενα εργαλεία της ΕΕ» μέσω του Κοινοτικού Προϋπολογισμού (βλέπε ΕΣΠΑ στην Ελλάδα). Kαι είναι ακριβώς αυτά τα «εργαλεία» της ΕΕ (βλέπε παραπάνω αναφορές για την αύξηση της συγχρηματοδότησης κατά 10% μέσω του Ηοrizon Europe) που αναθεωρούνται για χάρη της αύξησης των αμυντικών δαπανών.
- Οι συνεισφορές από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΙΒ). Η Λευκή Βίβλος προβλέπει αύξηση 2 δισ. ευρώ ετησίως στα δάνεια για αμυντικό εξοπλισμό (πχ drones), δηλαδή 10 δισ. ευρώ στην επόμενη 5ετία.
- Την «κινητοποίηση των ιδιωτικών κεφαλαίων». Η Λευκή Βίβλος αναφέρει πως η ευρωπαϊκή «Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων» θα μπορούσε να προσελκύσει «εκατοντάδες δισ. ευρώ επιπλέον επενδύσεων κάθε χρόνο στην ευρωπαϊκή οικονομία (σ.σ. μαζί και στον αμυντικό τομέα), προωθώντας την ανταγωνιστικότητα».
- Tην «οικονομική προβλεψιμότητα». Η Κομισιόν αναφέρει ρητά πως «Σε περίπτωση που η ζήτηση των κρατών μελών για χρηματοδότηση με βάση δάνεια που υποστηρίζεται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ στο πλαίσιο του SAFE υπερβεί την προσφορά, η Επιτροπή θα συνεχίσει να διερευνά καινοτόμα μέσα, όπως σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM)»
Επισημαίνεται πως όλα τα παραπάνω 6 εργαλεία του Σχεδίου ReArmEU 2030 για αμυντικές δαπάνες πάνω από 800 δισ. ευρώ αφορούν την περίοδο 2025 – 2030 και σε ό,τι αφορά ειδικά τον κοινοτικό προϋπολογισμό (2021- 2027) δεν αφορούν τις προβλέψεις του προσχεδίου του νέου κοινοτικού προϋπολογισμού για αμυντικές δαπάνες για την περίοδο 2028 – 2034.
