Ο διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος για επιπλέον κρατικές δαπάνες σκιαγραφείται καθαρά στην έκθεση του Προϋπολογισμού 2026, με το οικονομικό επιτελείο να περιγράφει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο κινήσεων για τα επόμενα χρόνια, είτε για πρόσθετα μέτρα ελάφρυνσης είτε στην κατεύθυνση της αύξησης των επενδύσεων.
Τα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ), σε συνέχεια της κατάθεσης του Προϋπολογισμού στη Βουλή χθες (20.11.2025), κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου, ξεκαθάρισαν ότι για το 2026 ο δημοσιονομικός χώρος θεωρείται εξαντλημένος βάσει του ευρωπαϊκού δείκτη δαπανών, ενώ για το 2027 υπολογίζεται περιθώριο έως 800–900 εκατ. ευρώ. Οι κρατικές δαπάνες αυτού του διαστήματος δεν προορίζονται αποκλειστικά για νέα μέτρα, αλλά θα μοιραστούν ανάμεσα σε αυξήσεις επενδύσεων και σε στοχευμένες παρεμβάσεις, με δεδομένο ότι έχουν ήδη εξαγγελθεί μέτρα περίπου 2 δισ. ευρώ για εκείνη τη χρονιά. Για το 2028 γίνεται λόγος για πρόσθετο περιθώριο της τάξης των 300 εκατομμυρίων ευρώ, πάντα υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν αρνητικές εκπλήξεις στην πορεία της οικονομίας.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Το στίγμα που δίνει το ΥΠΟΙΚ για το 2026 είναι σαφές, αποσαφηνίζοντας πως ο διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος έχει «κλειδώσει» με βάση τις μέχρι τώρα αποφάσεις και τα μέτρα που ενσωματώθηκαν μετά τη ΔΕΘ. Οποιαδήποτε μεταβολή στο μείγμα πολιτικής θα μπορούσε να προκύψει μόνο εφόσον υπάρξουν πρόσθετα ενεργητικά μέτρα εσόδων ή περικοπές σε άλλες κατηγορίες δαπανών, ώστε να δημιουργηθεί νέος χώρος εντός των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι τυχόν νέες παρεμβάσεις για το 2026 –είτε πρόκειται για φοροελαφρύνσεις είτε για στοχευμένη στήριξη ευάλωτων ομάδων– θα χρειαστούν ισοδύναμα σε άλλη πλευρά του Προϋπολογισμού.
Στον ευρωπαϊκό δείκτη καθαρών δαπανών δεν προσμετρώνται οι δαπάνες που χρηματοδοτούνται από προγράμματα της ΕΕ και αντιστοιχούν σε έσοδα από τα κοινοτικά ταμεία, όπως και η εθνική συγχρηματοδότηση. Με αυτό τον τρόπο τα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν επιβαρύνουν τον δείκτη και αφήνουν περιθώριο για εθνικές πολιτικές. Αν, όμως, πραγματοποιηθούν πληρωμές χωρίς να εισπραχθούν τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά έσοδα, τότε αυτές οι δαπάνες λογίζονται ως καθαρά εθνικές και περιορίζουν αυτόματα τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο για άλλες προτεραιότητες.
Έκλεισε ο «κουμπαράς» για το 2026
Στο μέτωπο των εσόδων, το μήνυμα είναι ότι τα περισσότερα έχουν ήδη «γραφτεί» στους αριθμούς της έκθεσης. Όλα τα μέτρα κατά της φοροδιαφυγής και οι λοιπές παρεμβάσεις που επηρεάζουν μόνιμα τα έσοδα έχουν ποσοτικοποιηθεί μέχρι και τα στοιχεία Οκτωβρίου και έχουν συμφωνηθεί με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Κατά συνέπεια, δεν αναμένεται για το 2025 κάποια σημαντική έξτρα μόνιμη βάση εσόδων που θα μπορούσε να μετατραπεί αυτόματα σε πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο για τα επόμενα έτη. Για το 2026 και μετά, τυχόν νέα ενεργητικά μέτρα θα μπορούσαν να ανοίξουν λίγο το περιθώριο, αλλά αυτό παραμένει σε επίπεδο σεναρίου.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο διάλογος για το τι θα γίνει μετά το 2026 αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Το Ταμείο Ανάκαμψης σταδιακά ολοκληρώνει τον κύκλο του, ενώ ο δημοσιονομικός χώρος παραμένει περιορισμένος και αυστηρά επιτηρούμενος. Το ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι αν το περιθώριο των επόμενων ετών θα αξιοποιηθεί κυρίως για να στηρίξει τις δημόσιες επενδύσεις, ώστε να μην ανοίξει ένα επενδυτικό κενό, ή αν θα απορροφηθεί σε σημαντικό βαθμό από πιέσεις για νέες κοινωνικές παρεμβάσεις και ελαφρύνσεις.
