Στο κρισιμότερο σημείο τους βρίσκονται οι -ούτως ή άλλως ταραγμένες- σχέσεις Ιράν – ΗΠΑ, με την ρητορική των δύο χωρών να κλιμακώνεται επικίνδυνα, συμπαρασύροντας όλο τον κόσμο σε μια φρενίτιδα.
Σήμερα το Ιράν ανακοίνωσε ότι σταματά να εφαρμόζει κάποιες από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό του πρόγραμμα, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων. Είχε προηγηθεί η απόσυρση των ΗΠΑ από την ίδια συμφωνία, αλλά -κυρίως- η αποστολή αμερικανικού αεροπλανοφόρου με βομβαρδιστικά Β-52 στον Περσικό Κόλπο, που ανακοινώθηκε χθες.
Ιράν – ΗΠΑ: Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας έντασης
Στις 8 Μαΐου 2018 ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την απόσυρση των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία του 2015 και την επαναφορά των οικονομικών κυρώσεων εναντίον του Ιράν. Η συμφωνία είχε υπογραφεί το 2015 μεταξύ του Ιράν και των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία) και τη Γερμανία. Η συμφωνία είχε επιτρέψει την άρση ενός μέρους των κυρώσεων εναντίον της Τεχεράνης με αντάλλαγμα τη δέσμευση του Ιράν να μην αποκτήσει πυρηνικά όπλα.
Αποχωρώντας από τη συμφωνία η Ουάσινγκτον έδωσε περιθώριο 90 με 180 ημέρες στις ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στους τομείς που αφορούσαν οι κυρώσεις να τερματίσουν τις δραστηριότητές τους στο Ιράν.
Παρίσι, Βερολίνο και Λονδίνο δήλωσαν «αποφασισμένα να διασφαλίσουν την εφαρμογή» της συμφωνίας «διατηρώντας τα οικονομικά οφέλη» για τον ιρανικό λαό.
Οι 12 όροι των ΗΠΑ στο Ιράν
Ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ροχανί προειδοποίησε ότι η Τεχεράνη ενδέχεται να πάψει να εφαρμόζει τους περιορισμούς στους οποίους συμφώνησε και να επαναλάβει τον εμπλουτισμό ουρανίου, αν οι διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους, τους Ρώσους και τους Κινέζους δεν αποφέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Στις 21 Μαΐου 2018 ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο παρουσίασε δώδεκα όρους για τη σύναψη «νέας συμφωνίας», με πολύ πιο αυστηρούς όρους για το πυρηνικό και βαλλιστικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, αλλά και αναφορικά με τον ρόλο του Ιράν στις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή. Απείλησε την Τεχεράνη με τις «πιο αυστηρές κυρώσεις στην Ιστορία».
Στις 2 Ιουλίου οι ΗΠΑ δήλωσαν αποφασισμένες να περιορίσουν στο «μηδέν» τις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου.
Στις 22 Ιουλίου ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ροχανί προειδοποίησε τις ΗΠΑ «να μην παίζουν με την ουρά του λιονταριού», διαβεβαιώνοντας ότι μια σύγκρουση με την Τεχεράνη θα ήταν «η μητέρα όλων των πολέμων».
Ο Τραμπ ζήτησε από το Ιράν «να μην απειλήσει ποτέ ξανά» τις ΗΠΑ υπό την απειλή «να υποστεί τις κυρώσεις».
Οι κυρώσεις των ΗΠΑ στο Ιράν
Στις 7 Αυγούστου η Ουάσινγκτον επανέφερε μονομερώς σε ισχύ αυστηρές οικονομικές κυρώσεις εναντίον του Ιράν: μπλοκάρισμα των οικονομικών συναλλαγών και των εισαγωγών πρώτων υλών, τιμωρητικά μέτρα στις αγορές αυτοκινήτων και εμπορικών αεροσκαφών.
Η γερμανική εταιρεία Daimler, η μεγαλύτερη βιομηχανία πολυτελών αυτοκινήτων παγκοσμίως, σταμάτησε τις δραστηριότητές της στο Ιράν. Οι γαλλικές αυτοκινητοβιομηχανίες Renault και PSA επίσης σταμάτησαν τις δραστηριότητές τους στο Ιράν.
Στις 20 Αυγούστου η γαλλική πετρελαϊκή εταιρεία Total αποσύρεται από έργα αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ την ακολουθούν και άλλες ξένες εταιρείες.
Στις 5 Νοεμβρίου τίθενται σε εφαρμογή οι αμερικανικές κυρώσεις εναντίον του οικονομικού και πετρελαϊκού τομέα του Ιράν.
Μηχανισμός συναλλαγών
Στις 31 Ιανουαρίου 2019 Παρίσι, Βερολίνο και Λονδίνο ανακοίνωσαν τη δημιουργία ενός μηχανισμού συναλλαγών, του Instex, με στόχο οι επιχειρήσεις της ΕΕ να μπορούν να έχουν εμπορικές συναλλαγές με το Ιράν παρά τις αμερικανικές κυρώσεις.
Το Instex θα επιτρέψει στο Ιράν να πουλά πετρέλαιο και να εισάγει προϊόντα και υπηρεσίες απαραίτητες για την οικονομία του.
Δοκιμές βαλλιστικών πυραύλων από το Ιράν
Στις 7 Μαρτίου η Ουάσινγκτον ζήτησε την επιβολή διεθνών κυρώσεων εναντίον του Ιράν, το όποιο κατηγόρησε ότι παραβίασε μέσω των δοκιμών πυραύλων που πραγματοποίησε την απόφαση του ΟΗΕ που επικύρωσε την πυρηνική συμφωνία και ότι αποσταθεροποιεί τη Μέση Ανατολή.
Στις 2 Απριλίου το Λονδίνο, το Παρίσι και το Βερολίνο ζητούν μια ολοκληρωμένη έκθεση του ΟΗΕ για τη δραστηριότητα του Ιράν στον τομέα των βαλλιστικών πυραύλων.
«Τρομοκρατική οργάνωση» οι «Φρουροί της Επανάστασης» του Ιράν
Στις 8 Απριλίου οι ΗΠΑ περιλαμβάνουν τους Φρουρούς της Επανάστασης στον κατάλογο με τις «ξένες τρομοκρατικές οργανώσεις», όπως και τη Δύναμη αλ Κοντς, που είναι αρμόδια για τις επιχειρήσεις στο εξωτερικό των Φρουρών.
Το Ιράν χαρακτηρίζει τις ΗΠΑ χώρα «που στηρίζει την τρομοκρατία» και ανακοινώνει ότι πλέον θεώρει τις αμερικανικές δυνάμεις που έχουν αναπτυχθεί στη Μέση Ανατολή, στο Κέρας της Αφρικής και στην Κεντρική Ασία «τρομοκρατικές ομάδες».
Οι ΗΠΑ σταματούν την εξαίρεση 8 χωρών από την προμήθεια ιρανικού πετρελαίου
Στις 22 Απριλίου ο πρόεδρος Τραμπ αποφάσισε να τερματίσει από τις αρχές Μαΐου τις εξαιρέσεις που είχαν δοθεί σε οκτώ χώρες (Κίνα, Ινδία, Τουρκία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Ταϊβάν, Ιταλία και Ελλάδα) να αγοράζουν πετρέλαιο από το Ιράν.
Στις 28 ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Μοχαμάντ Τζαβάντ Ζαρίφ ανακοίνωσε την αποχώρηση της χώρας του από τη Συμφωνία για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NΤP), ενώ στις 4 Μαΐου ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου του Ιράν ανακοινώνει πως η χώρα του συνεχίζει τον εμπλουτισμό ουρανίου.
Αμερικανική στρατιωτική ανάπτυξη στον Περσικό Κόλπο
Στις 5 Μαΐου ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζον Μπόλτον ανακοίνωσε την ανάπτυξη στον Κόλπο ενός αμερικανικού αεροπλανοφόρου και μιας πτέρυγας βομβαρδιστικών «για να απαντήσουμε με ξεκάθαρο τρόπο σε οποιαδήποτε επίθεση εναντίον των συμφερόντων των ΗΠΑ και των συμμάχων μας».
Στις 7 Μαΐου το Πεντάγωνο ανακοίνωσε ότι στέλνει πολλά βομβαρδιστικά Β-52 στον Κόλπο.
Ιράν: Σταματούμε την εφαρμογή «κάποιων» δεσμεύσεων
Στις 8 Μαΐου το Ιράν ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει να εφαρμόζει «κάποιες από τις δεσμεύσεις του» βάσει της διεθνούς συμφωνίας για το πυρηνικό του πρόγραμμα: θα σταματήσει να περιορίζει τα αποθέματά του σε βαρύ ύδωρ και εμπλουτισμένο ουράνιο.
Εξάλλου έδωσε περιθώριο 60 ημερών στις χώρες που έχουν υπογράψει τη συμφωνία για να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους «κυρίως σε ό,τι αφορά τον πετρελαϊκό και τραπεζικό τομέα».
Η Μόσχα «δικαιολογεί» το Ιράν
Το Κρεμλίνο δήλωσε σήμερα πως το Ιράν οδηγήθηκε στο να αποσυρθεί από κάποιους από τους όρους της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 λόγω εξωτερικής πίεσης, την ευθύνη για την οποία απέδωσε στις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Ο πρόεδρος (Πούτιν) έχει μιλήσει επανειλημμένως για τις συνέπειες απερίσκεπτων βημάτων όσον αφορά το Ιράν και με αυτό εννοώ την απόφαση που έλαβε η Ουάσινγκτον (να αποχωρήσει από τη συμφωνία). Τώρα βλέπουμε πως αυτές οι συνέπειες αρχίζουν να συμβαίνουν», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ σε τηλεδιάσκεψη με τους δημοσιογράφους.
Στο μεταξύ, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Τζαβάντ Ζαρίφ, ο οποίος βρίσκεται για συνομιλίες στη Μόσχα, είπε στον Ρώσο ομόλογό του πως η απόφαση της Τεχεράνης να περιορίσει κάποιες από τις εθελοντικές δεσμεύσεις της στο πλαίσιο της πυρηνικής συμφωνίας με τις παγκόσμιες δυνάμεις είναι νόμιμη, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων RIA.
Ο Ζαρίφ είπε στον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ πως οι ενέργειες του Ιράν δεν παραβιάζουν τους αρχικούς όρους της πυρηνικής συμφωνίας και πως η Τεχεράνη έχει τώρα 60 ημέρες στη διάθεσή της προκειμένου να προβεί στα απαραίτητα διπλωματικά βήματα.
Ισραήλ: Δεν θα επιτρέψουμε ποτέ στο Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε σήμερα ότι η χώρα του δεν θα επιτρέψει στο Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, αφού η Τεχεράνη ανακοίνωσε την αναστολή κάποιων δεσμεύσεών της βάσει της διεθνούς συμφωνίας του 2015 για το πυρηνικό της πρόγραμμα.
«Σήμερα το πρωί, καθώς ερχόμουν εδώ, άκουσα ότι το Ιράν σκοπεύει να συνεχίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα», δήλωσε ο Νετανιάχου σε ομιλία του με την ευκαιρία της ημέρας μνήμης των στρατιωτών που σκοτώθηκαν την ώρα του καθήκοντος και των θυμάτων επιθέσεων.
«Δεν θα επιτρέψουμε στο Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Θα συνεχίσουμε να πολεμάμε αυτούς που θέλουν να μας σκοτώσουν», τόνισε.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Φωτο: REUTERS