Ουναλάσκα: Το νησί των ΗΠΑ που κάποτε ανήκε στη Ρωσία και η ιστορία το (ξανα)φέρνει στο προσκήνιο

Δύο ηγέτες που αυτοπροσδιορίζονται ως «άλφα» (σ.σ. Alpha males) κυριαρχούν στην παγκόσμια σκηνή το τελευταίο διάστημα. Από τη μία, ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, που φαίνεται να διψά για μια συμφωνία ειρήνης στην Ουκρανία, φιλοδοξώντας να αναδειχθεί σε παγκόσμιο ειρηνοποιό. Από την άλλη, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, ένας στρατηγικός και χειριστικός πολιτικός, που ταΐζει το “εγώ” του Τραμπ, ελπίζοντας να τον δελεάσει ώστε να διαμορφώσει μια νέα, συναλλακτική παγκόσμια τάξη.

Η νέα σελίδα στις σχέσεις των δύο ανδρών αλλά και των δύο χωρών, ΗΠΑ και Ρωσίας, ήταν η αφορμή για να πάμε πολλά χρόνια πίσω και να θυμηθούμε την ιστορία ενός νησιού των ΗΠΑ που ανήκε κάποτε στη Ρωσία. Και το όνομα αυτού, Ουναλάσκα.

Η νήσος Ουναλάσκα, ένα από τα νησιά των Αλεούτιων στην Αλάσκα, υπήρξε κάποτε μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, πριν παραχωρηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες με την αγορά της Αλάσκας το 1867.

Το νησί, γνωστό για το άγριο κλίμα του, την πλούσια ιστορία και τη στρατηγική του θέση μεταξύ Βόρειας Αμερικής και Ασίας, έχει υπάρξει πεδίο ρωσικής επιρροής, αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας και εμπορικών δραστηριοτήτων, ιδίως στον τομέα της αλιείας.

Η ιστορική σύνδεση της Ουναλάσκα με τη Ρωσία αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο σύγχρονο γεωπολιτικό σκηνικό.

Η ιστορία του νησιού

Εκεί όπου ο βόρειος Ειρηνικός Ωκεανός συναντά το Βερίγγειο Πορθμό εκτείνεται το απομονωμένο νησί Ουναλάσκα, ένα σύνορο μεταξύ Βόρειας Αμερικής και Σιβηρίας. Βρίσκεται δυτικότερα από τη Χαβάη, ενώ η στρατηγική του θέση στο μεταίχμιο της Ανατολικής Ασίας καθιστά την κοινότητά του μία από τις πιο απομακρυσμένες και ξεχωριστές στην Αλάσκα.

Ως μέρος των Αλεούτιων Νήσων, ενός ηφαιστειογενούς αρχιπελάγους που εκτείνεται σε μήκος 1.100 μιλίων και φτάνει έως και 600 μίλια από τη Χερσόνησο Καμτσάτκα της Ρωσίας, η Ουναλάσκα χαρακτηρίζεται από ένα από τα πιο ακραία κλίματα του πλανήτη, εκτός των πολικών περιοχών.

Οι ακτές της είναι άγριες και συχνά απόκρημνες, ενώ η απουσία δέντρων ενισχύει το σκληρό τοπίο. Η τοποθεσία των Αλεούτιων στο Δαχτυλίδι της Φωτιάς του Ειρηνικού – μία από τις πιο σεισμογενείς περιοχές του κόσμου –  καθιστά τους σεισμούς καθημερινό φαινόμενο, ενώ τα μισά από τα 70 ηφαίστεια του αρχιπελάγους, συμπεριλαμβανομένου του ενεργού ηφαιστείου Μακούσιν στην Ουναλάσκα, έχουν εκραγεί τα τελευταία 250 χρόνια.

Αντικρουόμενα καιρικά συστήματα στις γειτονικές θάλασσες προκαλούν καταιγίδες που φέρνουν σε κυκλώνες, ανέμους με ισχύ τυφώνα, έντονη βροχή και πυκνή ομίχλη που επηρεάζει σημαντικά τον καιρό μεγάλου μέρους του Καναδά και των ηπειρωτικών ΗΠΑ.

Σήμερα, περίπου 4.200 άνθρωποι κατοικούν στο Ουναλάσκα, ανάμεσά τους ψαράδες και μέλη της αυτόχθονης φυλής Ουνανγκάξ (Unangax), επίσης γνωστοί ως Αλεούτοι. Οι Ουνανγκάξ ζουν στο αρχιπέλαγος και στην Αλάσκα για τουλάχιστον 9.000 χρόνια, αναπτύσσοντας έναν τρόπο ζωής βασισμένο στους φυσικούς πόρους της ξηράς και της θάλασσας.

Ωστόσο, ο πληθυσμός τους μειώθηκε δραματικά λόγω ασθενειών και της σταδιακής φθοράς του πολιτισμού τους εξαιτίας της αποικιοκρατίας. Σήμερα, μόνο 2.000 Ουνανγκάξ παραμένουν στην Αλάσκα και τις Αλεούτιες Νήσους.

Ένα κομμάτι Ρωσίας στις ΗΠΑ

Το Ουναλάσκα αποτέλεσε ιστορικά σπίτι και για έναν πολύ διαφορετικό πληθυσμό: τους Ρώσους.

Μετά την εξερεύνηση των Αλεούτιων Νήσων το 1741 από τον Δανό εξερευνητή Βίτους Μπέρινγκ και τον Ρώσο συνεργάτη του Αλεξέι Τσίρικοφ, κύματα Ρώσων γουνεμπόρων έσπευσαν στο αρχιπέλαγος για να κυνηγήσουν θαλάσσιες ενυδρίδες και γούνινες φώκιες.

Το 1759, ιδρύθηκε ρωσικός οικισμός στο Ουναλάσκα, και στα τέλη του 18ου αιώνα, τα νησιά έγιναν επισήμως αποικία της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και μέχρι σήμερα, πολλά κάτοικοι έχουν ρωσικά επίθετα.

Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία ακολούθησε τους κυνηγούς γούνας, χτίζοντας μικρούς ναούς και προσηλυτίζοντας πολλούς Ουνανγκάξ̂ στον Χριστιανισμό. Παρόλο που οι ΗΠΑ πήραν στον έλεγχο τους τις Αλεούτιες Νήσους όταν αγόρασαν την Αλάσκα από την Ρωσία το 1867, η ρωσική ορθόδοξη κληρονομιά επέζησε.

Ο Ναός της Αγίας Αναλήψεως στο Ουναλάσκα, που ξαναχτίστηκε το 1896 στην αρχική του τοποθεσία (από το 1824), είναι ο παλαιότερος ρωσικός ορθόδοξος ναός σε σχήμα σταυρού στη Βόρεια Αμερική και φιλοξενεί ανεκτίμητα ρωσικά κειμήλια, μεταξύ των οποίων και δωρεές της Μεγάλης Αικατερίνης.

Πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ είχαν μέτρια εμπορική και στρατιωτική παρουσία στις Νήσους, οι οποίες, λόγω της μικρής τους απόστασης από την Ανατολική Ασία, κινδύνευαν από επίθεση μετά το βομβαρδισμό του Περλ Χάρμπορ από την Ιαπωνία. Στις 3 και 4 Ιουνίου του 1942, αεροπλάνα από δύο Ιαπωνικά αεροπλανοφόρα επιτέθηκαν στο Ντατς Χάρμπορ στην πόλη της Ουναλάσκα στην βορειότερη ακτή του νησιού, σκοτώνοντας 50 ανθρώπους.

Λίγες μέρες αργότερα, ιαπωνικές δυνάμεις κατέλαβαν τα νησιά Κίσκα και Άττου, σηματοδοτώντας την πρώτη εισβολή σε αμερικανικό έδαφος από τον Πόλεμο του 1812. Η μάχη για την ανακατάληψη των νησιών κόστισε χιλιάδες ζωές, πολλές από τις οποίες χάθηκαν λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών.

Μετά τον πόλεμο, το Ουναλάσκα μετατράπηκε σε κέντρο της αμερικανικής αλιείας, ρόλο που διατηρεί έως σήμερα. Το λιμάνι Ντάτς Χάρμπορ αποτελεί το μεγαλύτερο εμπορικό αλιευτικό λιμάνι των ΗΠΑ, με 400 σκάφη από 14 χώρες να αποβιβάζουν εκατοντάδες εκατομμύρια λίβρες ψαριών ετησίως.

Ο μπακαλιάρος Αλάσκας (pollock) αποτελεί το 80% των θαλασσινών που επεξεργάζονται στο νησί και χρησιμοποιείται σε προϊόντα όπως τα φιλέτα ψαριού και το surimi (απομίμηση καβουριού).

Πέρα από την αλιεία, τα πλούσια νερά του Ουναλάσκα φιλοξενούν ποικιλία θαλάσσιων θηλαστικών, όπως όρκες, φώκιες, θαλάσσιες ενυδρίδες και φάλαινες. Οι απόκρημνες ακτές των Αλεούτιων είναι επίσης καταφύγιο για εκατομμύρια θαλασσοπούλια.

Οι επισκέπτες που εξερευνούν τα μονοπάτια του Ουναλάσκα ανακαλύπτουν τις απομακρυσμένες γωνιές του νησιού, όπου τα αλπικά λιβάδια και τα επιβλητικά βουνά προσδίδουν μια σχεδόν ποιητική όψη σε έναν τόπο σκληρό, αλλά γεμάτο ψυχή.

Πληροφορίες από BBC