Το σχέδιο της Koμισιόν για την υπερτροφοδότηση της αμυντικής βιομηχανίας της ηπείρου μέσω ενός νέου εργαλείου κοινής χρηματοδότησης ενδέχεται να παραβιάζει τις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), σύμφωνα με νομική ανάλυση του γερμανικού κοινοβουλίου (Βundestag) που περιήλθε στην κατοχή του POLITICO.
Η εμπιστευτική έκθεση, με ημερομηνία 30 Απριλίου, των νομικών αναλυτών της Bundestag προσθέτει ότι ο κανονισμός της ΕΕ για τα δάνεια έναντι όπλων ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ της Δράσης Ασφάλειας για την Ευρώπη μπορεί επίσης να αποφέρει περιορισμένη οικονομική αξία.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
«Στο πλαίσιο της θέσπισης της SAFE, προκύπτουν επίσης ερωτήματα σχετικά με τη συμβατότητα αυτού του μέσου με την απαγόρευση του ενωσιακού δικαίου για τη χρήση κονδυλίων της ΕΕ για επιχειρησιακά μέτρα με στρατιωτικές ή αμυντικές επιπτώσεις», αναφέρει η ανάλυση, αναφερόμενη στο άρθρο 41 παράγραφος 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η SAFE θα προσφέρει μακροπρόθεσμα δάνεια με εγγύηση της ΕΕ – έως 45 έτη, με 10ετή περίοδο χάριτος – στα κράτη μέλη για αμυντικές προμήθειες και βιομηχανικά έργα. Προωθείται βάσει του άρθρου 122 των Συνθηκών της ΕΕ, το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως για οικονομικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Ωστόσο, η έκθεση της Bundestag σημειώνει ότι αυτή η νομική παράκαμψη «δεν είναι καθολικά αποδεκτή» και προειδοποιεί ότι «ακόμη και η χρηματοδότηση αγαθών και υπηρεσιών που σχετίζονται με την άμυνα» θα μπορούσε να εμπίπτει στην απαγόρευση της Συνθήκης – ειδικά όταν «προορίζεται για την Ουκρανία και όχι για τα κράτη μέλη της ΕΕ».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η SAFE εγκρίθηκε τον περασμένο μήνα από τις χώρες μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας. Η κοινοβουλευτική έκθεση είναι απίθανο να έχει αντίκτυπο στην πολιτική της γερμανικής κυβέρνησης.
Η κριτική της έκθεσης υπερβαίνει τις νομικές ανησυχίες. Οι συντάκτες, που αποτελούνται από νομικούς και ειδικούς σε θέματα πολιτικής, εκφράζουν αμφιβολίες σχετικά με τον οικονομικό αντίκτυπο της SAFE, επισημαίνοντας «εκτιμώμενους πολλαπλασιαστές δαπανών μεταξύ 0,4 και 1,0» – χαμηλότερους από ό,τι για άλλες δημόσιες επενδύσεις όπως οι υποδομές ή η εκπαίδευση.
Προειδοποιούν ότι «ένα σημαντικό μέρος των θετικών επιδράσεων των αυξημένων αμυντικών δαπανών μπορεί να εμφανιστεί στο εξωτερικό, ιδίως στις ΗΠΑ», ανάλογα με τη θέση του προμηθευτή.
Ο σχεδιασμός του SAFE περιλαμβάνει ρήτρα «Αγοράστε ευρωπαϊκά», η οποία επιτρέπει μόνο το 35% της αξίας των όπλων να προέρχεται από κατασκευαστές εκτός της ΕΕ, της Ουκρανίας ή των χωρών της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών. Αν και αποσκοπεί στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βάσης, η έκθεση αναδεικνύει τις εσωτερικές διαιρέσεις της ΕΕ και τους κινδύνους για τους αμυντικούς εταίρους.
«Τα κράτη μέλη έχουν εκφράσει διαφορετικές απόψεις σχετικά με το αν χώρες όπως ο Καναδάς ή το Ηνωμένο Βασίλειο … θα πρέπει να επιτρέπεται να συμμετέχουν επί ίσοις όροις», σημειώνεται. «Η Τουρκία και η Σερβία … δεν αναφέρονται καθόλου».
Η SAFE είναι ανοικτό στις χώρες της ΕΕ κλπ και στην Ουκρανία. Οι υποψήφιοι της ΕΕ και οι χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, που έχουν υπογράψει σύμφωνο ασφαλείας με το μπλοκ μπορούν να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες. Ο πρωθυπουργός του Καναδά Μαρκ Κάρνεϊ βρίσκεται στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα 23 Ιουνίου 2025 για να υπογράψει μια παρόμοια συμφωνία. Ωστόσο, όπως διαπιστώνει τώρα το Ηνωμένο Βασίλειο, δεν είναι σαφές ποιο επίπεδο πρόσβασης θα έχουν οι τρίτες χώρες.
Η γερμανική νομική υπηρεσία δεν ζητά την κατάργηση της πρωτοβουλίας, αλλά ο τόνος της υποδηλώνει ότι η SAFE απέχει πολύ από το να αποτελεί πάγια πολιτική. Το συμπέρασμά της: «Η αποτελεσματικότητα της μακροοικονομικής και βιομηχανικής πολιτικής αυτών των επενδύσεων εξαρτάται επομένως σε μεγάλο βαθμό από την τοπικοποίησή τους».
