Ο προϋπολογισμός του 2026 θα έπρεπε να είναι κάτι διαφορετικό από κάθε άλλο προηγούμενο σχέδιο προϋπολογισμού. Κι αυτό γιατί από την φύση του θα έπρεπε να ετοιμάζει την εγχώρια οικονομία για την νέα, την πραγματική μεταμνημοναική κατάσταση, αυτή που δεν συμπεριλαμβάνει τις πρωτοφανείς σε μέγεθος «επενδυτικές ενέσεις» του Ταμείου Ανάκαμψης. Αυτού που τελειώνει όπως όλοι γνωρίζουμε τον Αύγουστο του 2026.

Η «επενδυτική ένεση» που κράτησε όρθια την οικονομία τελειώνει πριν κλείσει το 2026 και επιστρέφουμε στον πραγματικό «μεταμνημονιακό» κόσμο.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο προϋπολογισμός του 2026 είναι η τελευταία σελίδα ενός κεφαλαίου που γράφτηκε με δανεικά χρήματα.

Το γιατί μπορεί να το διαβάσει κανείς στα «νούμερα». Και εδώ τα νούμερα είναι αποκαλυπτικά.

Κατ’ αρχήν και πριν «διαβάσουμε» τα νούμερα, να υπενθυμίσουμε αυτό που συνεχώς προσπαθούμε να …ξεχνάμε. Το ελληνικό αναπτυξιακό μοντέλο στηρίζεται σε δύο εύθραυστους πυλώνες: ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις. Με την διαφορά ότι όταν λέμε επενδύσεις στην Ελλάδα μιλάμε εδώ και καιρό για επενδύσεις που εξαρτώνται καθοριστικά από κοινοτικούς πόρους (Ταμείο Ανάκαμψης, ΕΣΠΑ, κ.λ.π.). Χωρίς το Ταμείο Ανάκαμψης όμως που είναι ο βασικός επενδυτικός πυλώνας το οικοδόμημα… πάσχει επικίνδυνα. Και σε καμία περίπτωση, κανένα SAFE δεν είναι σε θέση να το αντικαταστήσει, ούτε σε μέγεθος ούτε σε αποτελεσματικότητα επενδύσεων…

Σε αυτό το υποστηριζόμενο από το ΤΑ περιβάλλον το οικονομικό επιτελείο το 2023 είχε υποσχεθεί 15,5% αύξηση στις επενδύσεις. Ο στόχος επιτεύχθηκε σε επίπεδα χαμηλότερα του 40%, Πραγματοποιήθηκε αύξηση επενδύσεων μόλις 6,6%…

Το 2024 η «αστοχία» ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Πρόβλεψη για 15,1% αύξηση επενδύσεων, πραγματοποίηση 4,5%, με άλλα λόγια επιτυχία μικρότερη του ενός τρίτου του στόχου.

Το 2025 που λόγω της ωρίμανσης των επενδυτικών προγραμμάτων θα έπρεπε να υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη προσδοκία, ο στόχος αντί να είναι υψηλότερος μειώθηκε στο 8,4% και στο τέλος αναθεωρήθηκε στο 5,7% (!).

Αυτές οι αποκλίσεις δεν είναι «τεχνικά» ή «λογιστικά» λάθη. Έχουν πίσω τους σχεδιασμό, επιλογές και εκτέλεση. Στην βάση αυτή οι αρχικά υψηλές προβλέψεις οδήγησαν σε τεράστιες αστοχίες σε ένα περιβάλλον που η μεταμνημονιακή οικονομία επιβιώνει απλώς με ευρωπαϊκή… αναπνευστική συσκευή.

Με αυτά τα δεδομένα η πλειονότητα των αναλύσεων των διεθνών οργανισμών αμφισβητούν την πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,4% το 2026.

Το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο μιλά για μέσο ρυθμό 1,8% την περίοδο 2026 – 2029. Η Κομισιόν είναι πιο απαισιόδοξη, προβλέποντας 1,3%. Το ΔΝΤ με τα δικά του μέτρα – μη ξεχνάμε ότι ο βασικός μνημονιακός τεμαχισμός και η μνημονιακή σύνθλιψη της εγχώριας οικονομίας είναι έργο δικής του έμπνευσης – εκτιμά ποσοστό ανάπτυξης 1,7%.

Το μεγάλο πρόβλημα όμως έρχεται μετά το 2027.

Οι επενδύσεις με τα «δεδομένα» χωρίς ΤΑ καταρρέουν από 4,1% το 2027 σε 0,9% το 2028 και 0,8% το 2029.

Ο «επενδυτικός γκρεμός» για τον οποίο προειδοποιήθηκαν οι ελληνικές αρχές στο περιθώριο της τελευταίας συνόδου του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον παύει να είναι θεωρία. Γίνεται μια άμεση απειλή που σκιαγραφεί και προειδοποιεί για μία πολύ άσχημη πραγματικότητα.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ποσοτικό. Είναι κυρίως δομικό.

Η ελληνική οικονομία δεν ανέπτυξε παραγωγική βάση. Οι επενδύσεις πέρα από τις βασικές υποδομές, συγκεντρώθηκαν σε ακίνητα, τουρισμό, logistics. Όχι σε βιομηχανία, τεχνολογία, καινοτομία. Αυτό σημαίνει χαμηλή προστιθέμενη αξία, χαμηλούς μισθούς, διαρροή εργατικού δυναμικού.

Ταυτόχρονα, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών πιέζεται από επίμονο πληθωρισμό και περιορισμένες μισθολογικές αυξήσεις. Η κατανάλωση – ο άλλος πυλώνας της ανάπτυξης – φθείρεται κατά συνέπεια, αργά αλλά σταθερά. Το σύστημα όπως έχει προκύψει από τα μνημόνια και χωρίς τις παραπλανητικές εικόνες των επενδυτικών ενέσεων του Τ.Α. έχει εξαντλήσει τα περιθώρια.

Και προς το παρόν δεν υπάρχει σχέδιο υποκατάστασης των κοινοτικών πόρων (ΤΑ). Δεν υπάρχει στρατηγική ενίσχυσης των παραγωγικών επενδύσεων, ενώ το βασικό ενεργειακό μειονέκτημα παραμένει εν ισχύ.

Θα μπορούσε να πει κανείς «κυνικά» – παρ’ ότι εδώ ο κυνισμός βλάπτει σοβαρά την… υγεία – ότι ο προϋπολογισμός του 2026 είναι η τελευταία σελίδα ενός κεφαλαίου που γράφτηκε με δανεικά χρήματα.

Το επόμενο κεφάλαιο θα γραφτεί με την πραγματική οικονομική ισχύ της χώρας. Καλώς ήρθαμε πίσω στην κανονικότητα…