Κάθε χρόνο, το βλέμμα της διεθνούς κοινής γνώμης στρέφεται προς το πολυσυζητημένο Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης και το 2025 δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Φέτος, το ενδιαφέρον ήταν πιο έντονο από ποτέ, κυρίως λόγω του Ντόναλντ Τραμπ, που δεν έκρυψε τη φιλοδοξία του να προστεθεί στη λίστα των βραβευμένων.
Με τη γνωστή του αυτοπεποίθηση και τη γνώριμη πια σε όλους έπαρση, ο Αμερικανός πρόεδρος διακήρυττε ότι «τερμάτισε επτά πολέμους» και ότι «όλοι λένε πως πρέπει να το πάρω», υπενθυμίζοντας μάλιστα πως «αν το πήρε ο Ομπάμα, γιατί όχι κι εγώ;». Ωστόσο, παρά την έντονη καμπάνια του και τις ειρηνευτικές του πρωτοβουλίες στη Γάζα, ο Τραμπ τελικά έμεινε με… άδεια χέρια.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Το φετινό Νόμπελ Ειρήνης απονεμήθηκε στη Μαρία Κορίνα Ματσάδο, τη θαρραλέα πολιτικό και υπέρμαχο της δημοκρατίας από τη Βενεζουέλα. Όπως ανακοίνωσε η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ, η Ματσάδο τιμήθηκε «για την ακούραστη δουλειά της στην προώθηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων του λαού της Βενεζουέλας και για τον αγώνα της να επιτύχει μια δίκαιη και ειρηνική μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία».
Η απόφαση υπενθυμίζει τον θεμελιώδη σκοπό του βραβείου, όπως τον όρισε ο Άλφρεντ Νόμπελ: να τιμά εκείνους που συμβάλλουν στην αδελφοσύνη των εθνών, στη μείωση των εξοπλισμών και στην προώθηση της ειρήνης.
Τα Βραβεία Νόμπελ – που θεσπίστηκαν με τη διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ – απονέμονται κάθε χρόνο από το 1901, αναγνωρίζοντας την εξαιρετική συνεισφορά στην επιστήμη, τη λογοτεχνία και την ειρήνη, με τη διαδικασία απονομής τους να διακόπτεται κυρίως κατά τη διάρκεια των Παγκοσμίων Πολέμων.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Και αν το φετινό αποτέλεσμα απογοήτευσε τον Τραμπ, το Νόμπελ Ειρήνης έχει πάντα τη δική του ιστορία – γεμάτη εκπλήξεις, συμβολισμούς, αλλά και… μία απόρριψη. Πόσες φορές έχουν μοιραστεί το βραβείο; Και ποιος ήταν ο μόνος που το αρνήθηκε;
Το χρονοδιάγραμμα
Το Νόμπελ Ειρήνης – «το πιο έγκριτο βραβείο στον κόσμο», όπως το περιγράφει το Λεξικό Σύγχρονης Ιστορίας της Οξφόρδης – απονέμεται στο άτομο που έχει κάνει τα περισσότερα για την προώθηση της ειρήνης στον κόσμο.
Ειδικότερα, ο τιμητικός αυτός τίτλος δίνεται σε έναν ή περισσότερους ανθρώπους, ή ακόμα και σε ομάδες που έχουν «κάνει το μεγαλύτερο ή το καλύτερο έργο για την αδελφοσύνη μεταξύ των εθνών, για την κατάργηση ή τη μείωση των μόνιμων στρατών και για τη διεξαγωγή ή και προώθηση ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων».
Όπως ορίζει η διαθήκη του Άλφερντ Νόμπελ, ο βραβευμένος επιλέγεται από τη Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ, μία επιτροπή πέντε μελών που διορίζεται από το Κοινοβούλιο της Νορβηγίας. Στους επιλέξιμους υποψήφιους περιλαμβάνονται μέλη κυβερνήσεων, μέλη οργανισμών, καθηγητές ή διευθυντές πανεπιστημίων και πρώην βραβευθέντες, ή μέλη της Επιτροπής Νόμπελ.
Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός για τους υποψηφίους, καθώς αυτοί μπορεί να είναι είτε μεμονωμένα άτομα, είτε οργανώσεις, είτε κινήματα ή συλλογικότητες. Οι φετινές υποψηφιότητες ήταν 338, ο πλήρης κατάλογος με όλες τις υποψηφιότητες δημοσιεύεται 50 χρόνια μετά και μέχρι τότε φυλάσσεται σε ειδικό θησαυροφυλάκιο.
Πώς αποφασίζει η επιτροπή
Η ημερομηνία κατάθεσης υποψηφιοτήτων λήγει στις 31 Ιανουαρίου. Παρόλα αυτά, τα μέλη της επιτροπής μπορούν και αυτά να προτείνουν κάποιους ακόμα υποψηφίους μέχρι τις αρχές του Φεβρουαρίου.
Το χρονοδιάγραμμα αυτό υποδηλώνει ότι το όνομα του νικητή είχε επιλεγεί πολύ πριν από τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ – Χαμάς, που έγινε υπό την ισχυρή πίεση του Ντόναλντ Τραμπ.
Η επιτροπή συζητά και κρίνει τον κάθε υποψήφιο, προκειμένου να καταλήξει σε μια τελική λίστα, η οποία αξιολογείται εκ νέου από την ομάδα μόνιμων ειδικών συμβούλων των βραβείων Νόμπελ.
Η επιτροπή συσκέπτεται και αναλύει τις υποψηφιότητες, μία φορά τον μήνα, με στόχο την ομόφωνη απόφαση για την ανάδειξη του νικητή ή της νικήτριας. Σε περίπτωση, διαφωνίας, η επιτροπή αποφασίζει με βάση την πλειοψηφία.
Μετά την προθεσμία, οι επιτροπές αφιερώνουν μήνες στην εξέταση εκατοντάδων συμμετοχών, συμβουλεύονται ειδικούς και περιορίζουν τη λίστα σε λίγους υποψηφίους.
Το Νόμπελ Ειρήνης, το οποίο συχνά αναγνωρίζει το έργο του περασμένου έτους, τείνει να ανταποκρίνεται στα τρέχοντα παγκόσμια γεγονότα.
