Ανατροπή στο πολιτικό σκηνικό ή ένα άδοξο πυροτέχνημα; Ο Έλον Μασκ, άλλοτε σύμμαχος και στενός φίλος του Ντόναλντ Τραμπ, ανακοίνωσε το Σάββατο 5 Ιουλίου 2025, τη δημιουργία του δικού του πολιτικού κόμματος, με την ονομασία «Κόμμα της Αμερικής». Η πρωτοβουλία του χαρακτηρίστηκε «γελοία» από τον νυν πρόεδρο των ΗΠΑ.
Η ανακοίνωση του νέου κόμματος του Μασκ έρχεται λίγες εβδομάδες μετά την αποχώρησή του από το Υπουργείο Αποτελεσματικότητας της Κυβέρνησης (DOGE), όπου είχε διοριστεί τον Ιανουάριο με στόχο τον περιορισμό των δημοσίων δαπανών. Έκτοτε, ο Έλον Μασκ βρίσκεται σε ανοιχτή σύγκρουση με τον Ντόναλντ Τραμπ, κυρίως για τη νομοθεσία που αφορά τον προϋπολογισμό.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο Μασκ έγραψε στην πλατφόρμα Χ ότι ο στόχος του είναι οι ενδιάμεσες εκλογές του επόμενου έτους. Παρομοίασε τη στρατηγική του με τον θρίαμβο του Έλληνα στρατηγού Επαμεινώνδα κατά των Σπαρτιατών στη μάχη των Λεύκτρων: «Εξαιρετικά συγκεντρωμένη ισχύς σε ακριβές σημείο στο πεδίο της μάχης».
Χωρίς να αποκαλύψει λεπτομέρειες για το πολιτικό του σχέδιο, ο επικεφαλής της Tesla δήλωσε ότι επιθυμεί να προσφέρει μια εναλλακτική λύση στο διπολικό σύστημα των Ρεπουμπλικανών και Δημοκρατικών.
By a factor of 2 to 1, you want a new political party and you shall have it!
When it comes to bankrupting our country with waste & graft, we live in a one-party system, not a democracy.
Today, the America Party is formed to give you back your freedom. https://t.co/9K8AD04QQN— Elon Musk (@elonmusk) July 5, 2025ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο Ολιβιέ Λασκάρ, αρχισυντάκτης του ψηφιακού τμήματος του περιοδικού Sciences et Avenir και συγγραφέας του βιβλίου «Έρευνα για τον Έλον Μασκ, τον άνδρα που αμφισβητεί την επιστήμη» αναλύει τη νέα αυτή θεαματική κίνηση του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο.
«Πρώτα απ΄ όλα, πρόκειται για μια εκδίκηση απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ. Ο Μασκ θεωρεί ότι ο ρόλος του δεν αναγνωρίστηκε όσο θα έπρεπε, παρά τη στήριξή του στον αμερικανό πρόεδρο. Η δημιουργία του κόμματος αποτελεί μορφή αυτο-ριζοσπαστικοποίησης μετά τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση, μέθυσε από τη δύναμη που του προσέφερε η απήχηση στο πλήθος» λέει αρχικά, στη γαλλική έκδοση της Huffingtonpost.
Από CEO… πολιτικός αρχηγός;
Παρά τις δηλώσεις του πως θέλει να αφοσιωθεί και πάλι στις επιχειρηματικές του δραστηριότητες μετά την αποχώρησή του από το DOGE, η απόφαση να ιδρύσει κόμμα προκαλεί έκπληξη – ιδίως αν σκεφτεί κανείς τις ζημιές που ήδη έχουν προκληθεί στις εταιρείες του.
Στη διάρκεια της εξάμηνης κυβερνητικής του θητείας, η Tesla υπέστη ισχυρό πλήγμα, με πτώση της μετοχής στο χρηματιστήριο και στοχοποίηση από καμπάνιες αποδοκιμασίας. Ο Μασκ, άλλοτε σύμβολο της καινοτομίας, εξελίσσεται σε παράγοντα κινδύνου για την ίδια την Tesla.
Το ίδιο ενδεχομένως να ισχύσει και για τη SpaceX. Παρότι ο Μασκ πιστεύει ότι δεν υπάρχει αντίπαλος που να μπορεί να τον απειλήσει στον διαστημικό τομέα, η παρουσία του Τζεφ Μπέζος με τη Blue Origin είναι όλο και πιο αισθητή. Ωστόσο, δεν έχει αποποιηθεί εντελώς τον ρόλο του επιχειρηματία: για τον ίδιο, η πολιτική αποτελεί εργαλείο που μπορεί να προωθήσει τα συμφέροντα των εταιρειών του.
Χωρίς σαφές πολιτικό όραμα
Ο Έλον Μασκ δεν έχει παρουσιάσει συγκεκριμένες πολιτικές προτάσεις. Τι μπορούμε να περιμένουμε;
«Είναι δύσκολο να πει κανείς. Ο Μασκ δεν είναι ιδεολόγος, σε αντίθεση με άλλες προσωπικότητες της τεχνολογίας, όπως ο Πίτερ Τιλ, ο ιδρυτής του PayPal, ο οποίος εκφράζει ξεκάθαρα την ακροδεξιά. Ο Μασκ είχε στο παρελθόν σχέσεις με τους Δημοκρατικούς, αλλά μετακινήθηκε προς τους Ρεπουμπλικάνους επί προεδρίας Μπάιντεν.
Η μοναδική του σταθερή θέση φαίνεται να είναι το δημόσιο χρέος. Επίσης, έχει ταχθεί ανοιχτά κατά της “woke ιδεολογίας”, την οποία θεωρεί απειλή για τις ΗΠΑ. Ωστόσο, δεν είναι σαφές πώς αυτές οι απόψεις διαφοροποιούνται από εκείνες του Ντόναλντ Τραμπ».
Υπάρχει ακόμα όμως ένα ζήτημα. Ο Μασκ, είναι γεννημένος στη Νότια Αφρική και άρα δεν έχει δικαίωμα να διεκδικήσει την προεδρία των ΗΠΑ. Τότε γιατί να ιδρύσει κόμμα;
Προς το παρόν, δηλώνει ότι στόχος είναι η υποστήριξη υποψηφίων σε τοπικό επίπεδο, κυρίως απέναντι σε εκλεγμένους που στήριξαν τη δημοσιονομική πολιτική Τραμπ, σημειώνει ο Ολιβιέ Λασκάρ. Ωστόσο, λέει, σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, μπορεί να φιλοδοξεί να εξελιχθεί σε «ρυθμιστή του παιχνιδιού» στις επόμενες εκλογές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, πριν ευθυγραμμιστεί με τον Τραμπ, είχε εκφράσει την υποστήριξή του στον κυβερνήτη της Φλόριντα, Ρον ΝτεΣάντις.
Μπορεί πράγματι να επιβάλει ένα «τρίτο κόμμα» σε ένα πολιτικό σύστημα δομημένο γύρω από δύο παρατάξεις, τους Ρεπουμπλικάνους και τους Δημοκρατικούς;
Όπως εξηγεί ο βιογράφος του Μασκ, η ιδέα ενός τρίτου κόμματος επανέρχεται περιοδικά στην αμερικανική πολιτική ιστορία, αλλά δεν έχει καρποφορήσει ποτέ. Δεν αποτελεί μέρος της πολιτικής κουλτούρας των ΗΠΑ – οι περισσότεροι πολίτες θεωρούν ότι η ψήφος σε τέτοιες κινήσεις είναι χαμένη ψήφος.
Επιπλέον, συνεχίζει, «η προσωπικότητα του Μασκ δεν διευκολύνει το εγχείρημα. Η οικοδόμηση ενός πολιτικού κινήματος απαιτεί συμμάχους και τη συμπάθεια του κοινού – δύο στοιχεία που του λείπουν. Ως επιχειρηματίας είναι τεχνοκρατικά ικανός, αλλά αδίστακτος ως προς τη διαχείριση ανθρώπων.
Στις δημόσιες εμφανίσεις του μοιάζει συχνά αμήχανος, κάτι που θέτει σοβαρές αμφιβολίες για την ικανότητά του να ηγηθεί πολιτικά και να πείσει το εκλογικό σώμα».
Οι 6 προκλήσεις που αντιμετωπίζει το νέο κόμμα του Μασκ
Όπως σημειώνει ανάλυση Washington Post το νέο κόμμα του Μασκ αντιμετωπίζει έξι προκλήσεις.
1. Θεσμικά εμπόδια και κανόνες για τα ψηφοδέλτια
Το εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ, που βασίζεται στην ιδέα ότι «ο νικητής τα παίρνει όλα», δεν ευνοεί τρίτα κόμματα. Σύμφωνα με τον Χανς Νοέλ, καθηγητή Πολιτικής Ιστορίας και Πολιτικής Μεθοδολογίας στο Πανεπιστήμιο Georgetown, στις ΗΠΑ «οι θεσμοί δεν επιτρέπουν να έχουν μεγάλη επιτυχία τα τρίτα κόμματα».
«Πρέπει να νικήσεις για να αποκτήσεις κάτι. Δεν είναι όπως σε άλλες δημοκρατίες, όπου ξεκινάς ένα μικρό κόμμα, παίρνεις 20 ή 30 τοις εκατό των ψήφων, αποκτάς μερίδιο εδρών στο κοινοβούλιο και ξεκινάς να χτίζεις από εκεί».
Εκτός από τη δομή του πολιτικού συστήματος, που είναι περιοριστική, αν ο Μασκ θελήσει να στηρίξει ομοσπονδιακούς υποψηφίους σε διάφορες πολιτείες ή μελλοντικά να προωθήσει έναν τρίτο υποψήφιο για την προεδρία, η νέα οργάνωση θα πρέπει να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις για τη συμπερίληψη στα ψηφοδέλτια.
Η Ομοσπονδιακή Εκλογική Επιτροπή έχει κανόνες για την καταχώριση ενός νέου πολιτικού κόμματος. Αλλά και κάθε πολιτεία, έχει τους δικούς της κανόνες, που συχνά περιλαμβάνουν απαιτήσεις διαμονής και συλλογή υπογραφών από ψηφοφόρους.
Αυτές οι απαιτήσεις έχουν δημιουργήσει προβλήματα σε πολλούς υποψηφίους τρίτων κομμάτων. Κατά τις προεδρικές εκλογές του 2024, κανένας αξιοσημείωτος υποψήφιος τρίτου κόμματος δεν εμφανίστηκε στα ψηφοδέλτια και των 50 πολιτειών.
2. Ιστορικά εμπόδια και πρόσφατες προκλήσεις
Πολιτικά κόμματα εκτός του αμερικανικού δικομματικού συστήματος υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, ωστόσο η εθνική τους απήχηση είναι περιορισμένη. Η τελευταία φορά που κέρδισε εκλέκτορες προεδρικός υποψήφιος που δεν ήταν Ρεπουμπλικανός ή Δημοκρατικός ήταν το 1968, όταν πέντε πολιτείες του Νότου ψήφισαν τον υποψήφιο του American Independent Party, Τζορτζ Γουάλας.
Ο δισεκατομμυριούχος Ρος Περό έλαβε περίπου 19% των ψήφων στις εκλογές του 1992, αλλά καθόλου εκλέκτορες. «Ο Περό τα πήγε περίφημα… αλλά δεν ήρθε πρώτος σε καμία πολιτεία, και με τον τρόπο που λειτουργεί το Εκλεκτορικό Κολέγιο, αυτό σημαίνει ότι δεν παίρνεις τίποτα», εξηγεί ο Νοέλ.
3. Εύρος και στρατηγική
Ο Μασκ έγραψε το Σάββατο στην πλατφόρμα Χ ότι ο στόχος του είναι οι ενδιάμεσες εκλογές του επόμενου έτους.
Ο Μασκ έχει αναφερθεί στο παρελθόν στη δυνατότητα να επηρεάσει τη σύνθεση του Κογκρέσου, επικεντρώνοντας σε λίγες, σημαντικές έδρες στη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων, αλλά δεν έχει κατονομάσει συγκεκριμένους στόχους.
Αν και ο καθηγητής Μακόρκλ πιστεύει ότι οι υποψήφιοι του Μασκ δεν θα κερδίσουν, εκτιμά ότι μπορούν να λειτουργήσουν ως «παράγοντες πρόκλησης σύγχυσης», υπονομεύοντας τους Ρεπουμπλικανούς υποψηφίους και αποσπώντας αρκετές ψήφους ώστε να κάνουν τη διαφορά σε αμφίρροπες πολιτείες όπως η Βόρεια Καρολίνα. Οι υποψήφιοι του Μασκ θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις ενδιάμεσες εκλογές, όταν «πιθανότατα θα υπάρξει μείωση των ψηφοφόρων MAGA», λέει χαρακτηριστικά.
4. Διχασμός στο κοινό-στόχο του
Το Σάββατο, ο Μασκ φάνηκε να συμφωνεί με έναν χρήστη του Χ που παρουσίασε μια πλατφόρμα κόμματος η οποία ζητά μείωση του εθνικού χρέους, εκσυγχρονισμό του στρατού με τεχνητή νοημοσύνη και ρομποτική, υποστήριξη της ελευθερίας του λόγου και του περιορισμού του κρατικού ελέγχου, στήριξη της τεχνολογίας και της γεννητικότητας, καθώς και υιοθέτηση κεντρώων πολιτικών σε όλους τους υπόλοιπους τομείς.
Ωστόσο, το 80% του «κέντρου» στο οποίο λέει ότι απευθύνεται ο Μασκ, σύμφωνα με τον Νοέλ του Georgetown, μπορεί και να μη διαθέτει την απαιτούμενη συνοχή ώστε να αποτελέσει πολιτικό κόμμα.
«Οι άνθρωποι έχουν δεσμούς με τα υπάρχοντα κόμματα, είναι απογοητευμένοι από αυτά, δεν τους αρέσουν. Έχουν ανησυχίες, αλλά δεν υπάρχει μια συγκροτημένη εκλογική βάση που να μπορεί να διεκδικήσει», είπε ο Νοέλ.
5. Συγκέντρωση πολιτικών συμμάχων
Μετά την αποχώρησή του από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και την ρήξη του με τον Τραμπ και τους Ρεπουμπλικανούς του Κογκρέσου, η επιρροή του Μασκ στο κόμμα φαίνεται να εξασθενεί. Ο σύμμαχος του Τραμπ, Τζέιμς Φίσμπακ, έχει ήδη δηλώσει ότι ιδρύει μια ισχυρή επιτροπή πολιτικής δράσης για να αναχαιτίσει τις πολιτικές βλέψεις του Μασκ.
Αν και ο πλούτος του Μασκ έχει στηρίξει τις πολιτικές του κινήσεις, τα ισχυρά πολιτικά κόμματα μπορούν να συγκεντρώνουν χρήματα μέσω δικτύων ενδιαφερόμενων ψηφοφόρων, σημειώνει ο Νοέλ.
«Μέσω αυτής της διαδικασίας αποκτάς επαφή με πολλούς ανθρώπους που όχι μόνο σου δίνουν χρήματα, αλλά μπορεί να κάνουν και άλλα πράγματα για σένα – ή τουλάχιστον να σε ψηφίσουν», προσθέτει ο ίδιος. Ένα νέο κόμμα, πρόσθεσε, θα χρειαστεί ασυνήθιστα αφοσιωμένους ψηφοφόρους που θα έχουν το σθένος να κάνουν εκστρατεία ακόμη και μετά από αρχικές ήττες. «Αυτό απλώς δεν αγοράζεται», τονίζει ο Νοέλ.
Υπάρχει τουλάχιστον ένας Ρεπουμπλικανός στο Κογκρέσο με φιλελεύθερη σκέψη και απέχθεια στις δαπάνες, τον οποίο συνεχίζει να στηρίζει ο Μασκ: ο βουλευτής Τόμας Μάσι (Κεντάκι). Δύο μη Ρεπουμπλικανικές ομάδες, η Libertarian National Committee και η κεντρώα πολιτική ομάδα No Labels, λένε ότι θέλουν να συνεργαστούν με τον Μασκ.
6. Υπομονή
Θα μπορέσει ένας ιδιόρρυθμος δισεκατομμυριούχος, γνωστός για την τάση του να αψηφά τους κανόνες και να θέτει φιλόδοξους στόχους για τις ομάδες του, καθώς και για τον σχεδιασμό διαστημόπλοιων και ηλεκτρικών αυτοκινήτων, να υπομείνει ατελείωτες διαδικασίες για να βάλει υποψηφίους στα ψηφοδέλτια μόνο και μόνο για να χάσουν τις εκλογές;
Ο Νοέλ και ο Μακόρκλ λένε ότι ίσως χρειαστεί να αντιμετωπίσει με αλλεπάλληλες ήττες πριν δει πολιτική επιτυχία.
