Η Ρωσία μοιράζει χρήμα σε ουκρανούς εφήβους για να κάνουν σαμποτάζ στη χώρα τους

Ο Βλαντ ήταν μόλις 17 ετών όταν διένυσε αυτό το καλοκαίρι περισσότερα από 800 χιλιόμετρα από την ανατολική Ουκρανία για να παραλάβει μια βόμβα και ένα τηλέφωνο κρυμμένα σε πάρκο στο Ρίβνε. Ανήκει στους εκατοντάδες ανηλίκους που έχει συλλάβει το Κίεβο και οι οποίοι στρατολογήθηκαν διαδικτυακά από τη Ρωσία για να πραγματοποιήσουν πράξεις δολιοφθοράς.

Σε αντάλλαγμα 2.000 δολαρίων, έπρεπε να τοποθετήσει τον εκρηκτικό μηχανισμό κάτω από όχημα που χρησιμοποιούσε η ουκρανική στρατολογική υπηρεσία. «Καθώς συνέδεα τα καλώδια, σκέφτηκα ότι μπορεί να εκραγεί. Σκέφτηκα ότι θα πεθάνω», λέει στο BBC. Η επίθεση δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ: ο έφηβος, που επρόκειτο να δράσει για λογαριασμό της Ρωσίας, τελούσε υπό παρακολούθηση από τις ουκρανικές αρχές, συνελήφθη πριν προλάβει να ενεργήσει και πλέον περιμένει τη δίκη του για τρομοκρατία, με ποινή που μπορεί να φτάσει έως και τα δώδεκα χρόνια φυλάκιση.

Σύμφωνα με την SBU, περισσότεροι από 800 Ουκρανοί έχουν ταυτοποιηθεί τα τελευταία δύο χρόνια, εκ των οποίων 240 παιδιά — ορισμένα μόλις 11 ετών. Για τους ερευνητές, η στρατηγική είναι ξεκάθαρη: στοχοποίηση των πιο ευάλωτων, αυτών που μπορούν να χειραγωγηθούν.

«Τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται πάντα τις συνέπειες», υπενθυμίζει υψηλόβαθμος αξιωματούχος της εθνικής αστυνομίας. Ειδικοί αναφέρουν ακόμη και απόπειρες στρατολόγησης παιδιών 9 ή 10 ετών.

Μηχανισμός στρατολόγησης μέσω του Telegram

Η έρευνα του BBC δείχνει ότι η στρατολόγηση γίνεται κυρίως μέσω Telegram, αλλά και μέσω TikTok ή ακόμη και πλατφορμών ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Οι νεαροί που εμπλέκονται, λένε οι αρχές, παρακινούνται από τα χρήματα και όχι από φιλορωσικά αισθήματα. Ο ίδιος ο Βλαντ δηλώνει πως «ποτέ δεν υποστήριξε τη Ρωσία» και δεν είχε σχέση με εγκληματικότητα.

Αναζητούσε απλώς μια μικρή διαδικτυακή εργασία όταν τον προσέγγισε στο Telegram ένας άνδρας που συστηνόταν ως «Ρομάν», αναθέτοντάς του αρχικά μικρές αποστολές — να παραλάβει μια χειροβομβίδα, να κάψει ένα όχημα — για μερικές δεκάδες δολάρια σε κρυπτονόμισμα, πριν του ζητήσει να τοποθετήσει βόμβα.

Ορισμένα κανάλια Telegram διαθέτουν μάλιστα «τιμοκατάλογο» δολιοφθορών: 1.500 δολάρια για εμπρησμό ταχυδρομείου, 3.000 για τράπεζα. Άλλα υπόσχονται πληρωμές μέσα σε λίγες ώρες. Τα ίδια κανάλια δημοσιεύουν βίντεο πυρκαγιών και εκρήξεων που ισχυρίζονται ότι έγιναν κατ’ εντολήν τους — χωρίς να μπορεί να επιβεβαιωθεί η γνησιότητά τους.

Παρά τα πολλαπλά αιτήματα του BBC, οι περισσότερες από αυτές τις σελίδες παραμένουν ενεργές. Το Telegram υποστηρίζει ότι «κάθε κάλεσμα στη βία» αφαιρείται μόλις εντοπιστεί, όμως πολλές από τις αμφιλεγόμενες αλυσίδες συνεχίζουν να αυξάνουν τους συνδρομητές τους.

Μια στρατηγική που αποδίδεται στις ρωσικές υπηρεσίες

Οι ουκρανικές αρχές υποστηρίζουν ότι Ρώσοι πράκτορες επιβλέπουν αυτούς τους νεαρούς σαμποτέρ. Αν και το BBC δεν μπορεί να επιβεβαιώσει άμεσα την εμπλοκή του ρωσικού κράτους, αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις λένε ότι διαθέτουν αποδείξεις για παρόμοιες στρατολογήσεις στο έδαφός τους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, έξι άνδρες καταδικάστηκαν για εμπρησμό αποθήκης στο Λονδίνο κατ’ εντολή — όπως λένε — της Μόσχας.

Στην Ουκρανία, οι συνέπειες μπορεί να αποδειχθούν θανατηφόρες: ορισμένοι ύποπτοι σκοτώθηκαν από τους εκρηκτικούς μηχανισμούς που μετέφεραν. Η SBU ισχυρίζεται μάλιστα ότι Ρώσοι χειριστές πυροδότησαν σκόπιμα συσκευές από απόσταση, γνωρίζοντας ότι θα σκοτώσουν τους ίδιους τους στρατολογημένους τους. Τον Μάρτιο, ένας 17χρονος σκοτώθηκε και ένας 15χρονος τραυματίστηκε σοβαρά όταν εξερράγη βόμβα που μετέφεραν προς σιδηροδρομικό σταθμό στο Ιβάνο-Φρανκίβσκ.

Η ρωσική πρεσβεία στο Λονδίνο, απαντώντας στο BBC, απορρίπτει τις κατηγορίες και κατηγορεί την Ουκρανία για αντίστοιχη στρατολόγηση Ρώσων πολιτών για επιχειρήσεις δολιοφθοράς.

Ο Βλαντ, από την πλευρά του, απευθύνει μήνυμα σε όσους μπορεί να παρασυρθούν από αυτά τα δίκτυα: «Δεν αξίζει τον κόπο. Θα σας εξαπατήσουν, θα καταλήξετε στη φυλακή όπως εγώ — ή θα πάρετε μια βόμβα στα χέρια σας και θα εκραγεί πάνω σας.»