Η χρήση της βδέλλας για ιατρικούς σκοπούς είναι γνωστή σε όλους. Αυτό το (κατά πολλούς αηδιαστικό) πλην άκακο σκουλήκι που ζει σε λίμνες, έλη, πηγάδια και ποτάμια, έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως από την αρχαιότητα για την καταπολέμηση διαφόρων ασθενειών ή για την ανακούφιση των ασθενών από τους πόνους.
Η βδέλλα τρέφεται με αίμα. Έχει τρεις σειρές μικροσκοπικά δόντια, ανοίγει τρύπα στο δέρμα του ανθρώπου ή του ζώου στο οποίο προσκολλάται και σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα είναι ικανή να ρουφήξει αίμα ίσο με το πενταπλάσιο του όγκου της. Επειδή το στόμα της ρίχνει ένα ισχυρό αναισθητικό στην πληγή του δαγκώματος, αν στο σημείο αυτό υπάρχει ήδη κάποια φλεγμονή, ο πόνος προσωρινά υποχωρεί. Όλη η διαδικασία δεν είναι τίποτα άλλο από ένα είδος αφαίμαξης του αίματος, που σε πολλές αρρώστιες αποδεικνύεται εξαιρετική θεραπεία.
Τη χρήση βδελλών πρότειναν δεκάδες γιατροί της αρχαιότητας, από τον Ιπποκράτη ως τον περίφημο Άραβα Αβικένα, όμως η χρυσή εποχή της βδελλοθεραπείας ήταν ο 18ος και 19ος αιώνας. Η μετέπειτα ανάπτυξη της χημικής φαρμακολογίας έριξε τα σκουληκάκια αυτά στην αφάνεια, αλλά στους συγκεκριμένους δύο αιώνες οι γιατροί με το παραμικρό έβαζαν πάνω στον ασθενή βδέλλες να του ρουφάνε το αίμα. Το ίδιο έκαναν και οι μπαρμπέρηδες, ενώ εξαιρετικά διαδεδομένη ήταν και η αφαίμαξη με βεντούζες για τα κρυώματα και τις πνευμονίες, θεραπεία που πιο πολλούς σκότωνε παρά θεράπευε. Η χρήση της βδέλλας θεωρούνταν και θεραπευτική και καταπραϋντική, εξ’ ου και η ξεχασμένη πια έκφραση την οποίαν έλεγαν οι μεγαλύτεροι και πιο μυαλωμένοι, στους μικρότερους και πιο ζωηρούς που έκαναν τρέλες: ‘’Εσένα σου χρειάζονται αβδέλλες στα ριζάφτια.’’
Τον 18ο αιώνα, μόνο η Γαλλία χρειαζόταν περί τα 60 εκατομμύρια βδέλλες τον χρόνο για ιατρικούς σκοπούς. Κάθε γιατρός κυκλοφορούσε μ’ ένα σωληνάριο γεμάτο βδέλλες στην τσάντα του. Τόσο τρομακτική κατάχρηση γινόταν. Φυσικά δεν υπήρχαν τόσες βδέλλες στην Ευρώπη, οπότε αναπτύχθηκε ένα ακμάζον εμπόριο βδελλών από τις τροπικές αποικίες προς τις ευρωπαϊκές χώρες.
Εκείνη την εποχή, η Ελλάδα που ήταν γεμάτη έλη, βρήκε ξαφνικά έναν καινούριο πλουτοπαραγωγικό τομέα. Την εξαγωγή βδελλών. Χωριάτες τσαλαβουτούσαν στα έλη και στα ποτάμια, μάζευαν βδέλλες μέσα σε βαρέλια γεμάτα νερό και τις πουλούσαν σε χονδρεμπόρους που τις έστελναν στη Γαλλία και στην Γερμανία. Η ζήτηση ήταν τόσο μεγάλη και οι τιμές τόσο καλές, που άρχισαν να εξαφανίζονται οι βδέλλες από την τοπική αγορά. Οι Έλληνες γιατροί δεν έβρισκαν βδέλλες για να ρουφάνε τους δικούς μας ή τις έβρισκαν σε τόσο εξωφρενικές τιμές, που διαμαρτυρήθηκαν στον βασιλιά Όθωνα. Αυτός ανταποκρινόμενος, με βασιλικό διάταγμα της 19ης Φεβρουαρίου 1836, έδωσε οριστική λύση:
«Σκοπόν έχοντες να περιορίσομεν την μεγάλην εξαγωγήν βδελλών εκτός του κράτους, διότι η ελευθέρα και απεριόριστος από τον τυχόντα εξαγωγή των ζωυφίων τούτων, δύναται να επιφέρει ταχέως την υπερτίμησιν των, απαγορεύεται του λοιπού η εξαγωγή βδελλών, θεωρουμένης ταύτης ως λαθρεμπορίου.»
Στο ίδιο διάταγμα, άγνωστο γιατί, περιορίζει και το εσωτερικό εμπόριο βδελλών, ορίζοντας ότι μπορούν να μετακινηθούν από περιοχή σε περιοχή της Ελλάδας μόνο μέχρι 500 σκουλήκια. Πιθανότατα ήθελε να περιορίσει την λαθραία εξαγωγή τους, μειώνοντας δραστικά τις ποσότητες βδελλών που μετακινούνταν προς τα λιμάνια ή κοντά στα σύνορα, απ’ όπου θα μπορούσαν να φύγουν ευκολότερα προς την Ευρώπη.
Σήμερα τέτοιες διαταγές μας φαίνονται ακατανόητες, καθώς ένας ακμάζων εξαγωγικός τομέας καταργήθηκε δια μιας, όμως τότε το κράτος δεν ήταν οργανωμένο για να εισπράττει φόρους από τις εξαγωγές, ούτε αντιλαμβάνονταν πολλά-πολλά από ρευστότητες και πραγματικές οικονομίες. Άρα το μόνο που ένοιαζε τον Όθωνα ήταν να υπάρχουν βδέλλες για τους Έλληνες αρρώστους. Άλλωστε τα σκουληκάκια αυτά δεν ήταν ικανά να ανταγωνιστούν την πελώρια βδέλλα που απομυζούσε το ελληνικό κράτος και που ονομαζόταν ανάκτορα.
Άθελα του ο βασιλιάς Όθων, με την τρελή αυτή διαταγή του, έκανε κι ένα καλό. Οι κακόμοιροι χωριάτες που τσαλαβουτούσαν μέσα στα έλη για να βρουν τις βδέλλες, συνήθως πέθαιναν από ελονοσία. Τα σμήνη κουνουπιών που τους τσιμπούσαν σε μια εποχή που δεν υπήρχε το κινίνο, τους σκότωναν πολύ γρήγορα. Οι ‘’θέρμες’’ ήταν τότε πραγματική κατάρα.
Μία σταγόνα ιστορία με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη. Διαβάστε εδώ όλα τα άρθρα.
Μία σταγόνα ιστορία – Διαβάστε επίσης
Οι φούστες του Πάγκαλου
Η εφεύρεση που εκτόξευσε το ιππικό
Το ακριβότερο κόμμα και παύλα στην ιστορία
Γαλέρες, τα πλωτά κολαστήρια
Μοναχοί, άρρωστοι, κομπογιαννίτες
Η τιμωρία της αγαμίας και της κακογαμίας
Θερίζοντας Γερμανούς στο Αιγαίο
Ποια γυναίκα θεωρείται όμορφη;
Η βιομηχανία λειψάνων και κειμηλίων
Ο τρελός Χαλεπάς και η κοιμωμένη του
Αϊνστάιν – Χαζός και μεγαλοφυία
Φόρος υπέρ τρίτων για αφροδίσια
Το κυνήγι της γάτας, η εξορία του γουρουνιού
Η βιτριολική διαθήκη του Ανδρέα Συγγρού
Βόρειοι – Νότιοι: Ένα βρώμικο σφαγείο
Ο αποστάτης Γουλιμής
1200 μουλάρια φορτωμένα με χρυσάφι