Τρόμος σε παγκόσμια οικονομία και αγορά πετρελαίου από την κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή

Η αιφνιδιαστική επίθεση των Ηνωμένων Πολιτειών σε τρεις βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν –σε Φορντό, Νατάνζ και Ισφαχάν– αναδιατάσσει τις ισορροπίες σε μια ήδη εκρηκτική Μέση Ανατολή εν μέσω πολέμου, προκαλώντας κύμα ανησυχίας στις αγορές πετρελαίου.

Μετά από μια εβδομάδα ακραίας μεταβλητότητας στην αγορά πετρελαίου εξαιτίας του πολέμου στη Μέση Ανατολή, η τιμή του brent εκτοξεύθηκε κατά 11%, και οι αναλυτές προειδοποιούν ότι το ράλι μόλις άρχισε.

Σύμφωνα με το Bloomberg, η αεροπορική επίθεση της Ουάσιγκτον, η οποία χαρακτηρίστηκε από τον Ντόναλντ Τραμπ ως «καταιγιστική» και «καταστροφική για τις ιρανικές εγκαταστάσεις», αναζωπυρώνει τον φόβο για μια ευρύτερη στρατιωτική σύρραξη, η οποία θα μπορούσε να απειλήσει κρίσιμες ενεργειακές υποδομές στον Περσικό Κόλπο. Και το ερώτημα πια δεν είναι αν, αλλά πώς θα απαντήσει η Τεχεράνη.

Προς τα 100 δολάρια;

Ο κίνδυνος να βρεθεί η αγορά πετρελαίου αντιμέτωπη με νέα σοκ είναι υπαρκτός. Όπως τονίζει ο αναλυτής της MST Marquee, Saul Kavonic, «εάν το Ιράν απαντήσει στο ίδιο ύφος, το πετρέλαιο μπορεί να κινηθεί προς τα 100 δολάρια». Το ενδεχόμενο ιρανικής αντεπίθεσης κατά αμερικανικών συμφερόντων στη Μέση Ανατολή, αλλά και η πιθανότητα παρεμβολών στις ροές μέσω του Στενού του Ορμούζ –από όπου διέρχεται περίπου το 20% της παγκόσμιας ημερήσιας προσφοράς πετρελαίου– θέτουν την αγορά σε κατάσταση συναγερμού.

Την ίδια στιγμή, οι traders «ποντάρουν» με φρενήρεις κινήσεις σε νέες αναταράξεις: ρεκόρ σε bullish call options, ιστορικά υψηλά premiums για αντιστάθμιση κινδύνου και μία από τις μεγαλύτερες αποεπενδύσεις σε θέσεις futures της τελευταίας δεκαετίας. Από τις 12 Ιουνίου, έχουν ρευστοποιηθεί θέσεις που αντιστοιχούν σε 367 εκατομμύρια βαρέλια – μια μαζική έξοδος που μαρτυρά τον νευρικό παλμό των αγορών.

Επιστροφή στη γεωπολιτική αβεβαιότητα

Οι αναλυτές συμφωνούν ότι η εμπλοκή των ΗΠΑ δίπλα στο Ισραήλ αποτελεί σημείο καμπής. Όπως σημειώνει ο Joe DeLaura της Rabobank, «η αγορά ήθελε σαφήνεια – και τώρα την έχει: οι ΗΠΑ επανατοποθετούνται στρατιωτικά στην περιοχή». Σύμφωνα με τον ίδιο, η παρουσία του αμερικανικού στόλου στον Περσικό ενδέχεται να αποτρέψει το κλείσιμο του Ορμούζ, ωστόσο το ρίσκο για νέα ένταση στις τιμές είναι πλέον ενσωματωμένο: «Αναμένουμε εύρος 80-90 δολάρια σύντομα».

Από πλευράς του, ο Tamas Varga της PVM Oil υποστηρίζει πως μόνο μια γενικευμένη εμπλοκή του Ιράν στο μέτωπο του πετρελαίου θα οδηγούσε σε ανεξέλεγκτη κλιμάκωση. «Δεν είναι προς το συμφέρον κανενός να γίνει το πετρέλαιο το επόμενο πεδίο μάχης», ανέφερε.

Τα πετρέλαια, το δολάριο και οι εκλογές

Η στρατηγική επιλογή του Τραμπ να επέμβει ευθέως στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα συνδέεται και με εσωτερικά πολιτικά κίνητρα, ενόψει των επερχόμενων εκλογών. Το ράλι των τιμών θα μπορούσε να αποβεί διπλά επικίνδυνο: και για την αγορά καυσίμων και για τον πληθωρισμό, τον οποίο είχε δεσμευτεί να ελέγξει.

Η αναταραχή στις ενεργειακές αγορές μπορεί εύκολα να εξελιχθεί σε εφαλτήριο για πληθωριστικές πιέσεις στις ΗΠΑ και διεθνώς, δημιουργώντας πονοκέφαλο για κεντρικές τράπεζες και καταναλωτές. Σε περιόδους υψηλής αβεβαιότητας, ακόμη και μικρές διαταραχές προσφοράς είναι ικανές να προκαλέσουν υφεσιακές τάσεις – κάτι που θυμίζει τις κρίσεις της δεκαετίας του ’70.

Tο βλέμμα στο Στενό

Αν και προς το παρόν οι εξαγωγές πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή παραμένουν ανεμπόδιστες, η δυναμική της κατάστασης δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού. Το Ιράν εμφανίζεται να επιταχύνει τις εξαγωγές του –σε μια προσπάθεια να προλάβει ενδεχόμενες κυρώσεις ή αποκλεισμούς–, ενώ αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο «αναπροσαρμογών» στο πυρηνικό του πρόγραμμα.

Με την αγορά να «βράζει» από αστάθεια, τα επόμενα 24ωρα αναμένονται καθοριστικά για το αν το γεωπολιτικό θερμόμετρο θα ανέβει ακόμη πιο επικίνδυνα ή αν θα επικρατήσει ψυχραιμία.