Κάλεσμα Ρούτε για περικοπές σε υγεία – συντάξεις, αύξηση φόρων και επένδυση αποταμιεύσεων για χάρη της αύξησης των αμυντικών δαπανών – Το ΝΑΤΟ σε ρόλο δημοσιονομικού «επόπτη» της ΕΕ

Αντίστροφη μέτρηση για την πλήρη ανατροπή των μέχρι σήμερα όχι μόνο κρατικών προϋπολογισμών των χωρών – μελών της ΕΕ (μαζί φυσικά και του ελληνικού) αλλά και των προτεραιοτήτων τους -με την αιχμή των περικοπών να αφορούν την υγεία και το συνταξιοδοτικό- φέρνει η αναμενόμενη απόφαση της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ (24 – 26 Ιουνίου 2025) για αύξηση του ορίου των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ (έναντι του 2% που είναι μέχρι σήμερα).

Υπενθυμίζεται πως όπως έχει εδώ και καιρό έχει προτείνει ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μάρκ Ρούτε, πρέπει να υπάρξει αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 3,5% και των δαπανών (αμυντικών) υποδομών στο 1,5% (συνολικά, δηλαδή, στο 5% του ΑΕΠ κάθε χώρας – μέλος), ενώ ανοιχτό παραμένει αν αυτός ο στόχος θα πρέπει να επιτευχθεί έως το 2032 ή το… 2030 (σ.σ. σημειώνεται πως το σχέδιο επανεξοπλισμού της ΕΕ, ReArmEurope έχει ορίζοντα το 2030).

Προχθές Δευτέρα (9.6.2025), όμως, μιλώντας σε εκδήλωση του Chatham House του Λονδίνου ο γενικός γραμματέας Ρούτε πήγε ένα ακόμα βήμα παραπέρα, προχωρώντας σε συγκεκριμένες δημοσιονομικές συστάσεις για το πώς θα μπορούσε να πετύχουν το στόχο του 5% οι χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ.

Ιδού τι δήλωσε ο Ρούτε (προχωρώντας πέρα από τα στενά όρια των αμυντικών αρμοδιοτήτων του σαν επικεφαλής του ΝΑΤΟ και όχι της… ΕΕ!) , απαντώντας σε ερώτημα δημοσιογράφου σε σχέση με το πώς θα εξοικονομήσουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις τα κονδύλια που πρέπει για να πετύχουν το 5%: «Δεν εξαρτάται από εμένα να αποφασίσω, φυσικά, πώς οι χώρες πληρώνουν τον λογαριασμό. Αυτό που ξέρω είναι ότι αν θέλουμε να διατηρήσουμε τις κοινωνίες μας ασφαλείς, και κοιτάξτε, αν δεν το κάνετε αυτό, αν δεν πάτε στο 5%, συμπεριλαμβανομένου του 3,5% των βασικών αμυντικών δαπανών, θα μπορούσατε ακόμα να έχετε το Εθνικό Σύστημα Υγείας, ή σε άλλες χώρες, τα συστήματα υγείας τους, το συνταξιοδοτικό σύστημα κ.λπ., αλλά καλύτερα να μάθετε να μιλάτε ρωσικά. Δηλαδή, αυτή είναι η συνέπεια».

Μ΄άλλα λόγια, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ ξεκαθαρίζει πως οι πληθυσμοί της Ευρώπης, είτε θα έχουν αμυντική ασφάλεια απέναντι στη Ρωσία (μέσω της εκτίναξης των σχετικών δαπανών), είτε θα έχουν υγεία και συντάξεις στο υφιστάμενο επίπεδο ή αλλιώς, υπονοεί ο Ρούτε πως θα πρέπει να περικοπούν οι δαπάνες για υγεία και συντάξεις προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η αύξηση των αμυντικών δαπανών!

Τι θα σήμαινε για την Ελλάδα αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ; Σύμφωνα με τις τελευταίες σχετικές δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών Κυριάκου Πιερρακάκη, οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας θα ανέλθουν το 2025 στο 2,3% του ΑΕΠ.

Αν υιοθετηθεί η πρόταση Ρούτε στα τέλη του τρέχοντος μηνός για το 5%, θα πρέπει η Ελλάδα να υπερδιπλασιάσει τις αμυντικές δαπάνες της μέχρι το 2030 ή στην καλύτερη μέχρι το 2032, δηλαδή μέσα στα επόμενα 5 ή 7 χρόνια.

Ωστόσο, το εξοπλιστικό πρόγραμμα των 25 δισ. ευρώ το οποίο εξαγγείλει η κυβέρνηση θα «τρέξει» μέχρι το 2037, δηλαδή τα επόμενα 12 χρόνια.

Με άλλα λόγια, η γραμμή Ρούτε (αν περάσει στη σύνοδο) θα επέβαλε χοντρά – χοντρά στην Ελλάδα να αυξήσει κατά τουλάχιστον 25 δισ. ευρώ τις δαπάνες για την άμυνα και τις σχετικές υποδομές στο διάστημα 2025 – 2030 (και όχι στο 2025 – 2037), δαπανώντας κατά μέσο όρο επιπλέον 5 δισ. ευρώ για την άμυνα κάθε χρόνο (αντί για 2 δισ. ευρώ ετησίως κάθε μέσο όρο το 2025 – 2037). Μόνο έτσι θα μπορούσε να επιτευχθεί ο στόχος του 5% μέχρι το 2030…

Και ας μην… βιαστεί κανείς να πει πως οι αυξημένες δαπάνες για την άμυνα θα οδηγήσουν και σε τέτοια αύξηση του ΑΕΠ, η οποία θα «πουσάρε» εκτός από το εθνικό εισόδημα (επιχειρήσεων και εργαζομένων) και τα φορολογικά έσοδα του κράτους έτσι ώστε να συνεχίσει να τρέχει το εξοπλιστικό πρόγραμμα… Και αυτό γιατί μετά βίας το 1/5 των εν λόγω δαπανών θα «μείνουν Ελλάδα», δηλαδή θα κατευθυνθεί σε επιχειρήσεις της αμυντικές βιομηχανίας οι οποίες θα δραστηριοποιούνται εδώ. Τα υπόλοιπα 4/5 θα πάνε σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ. Κοινώς θα μέτραγε θετικά για το δικό τους ΑΕΠ και όχι της Ελλάδας.

Αυτό σημαίνει πως το μεγαλύτερο μέρος των επιπλέον 3 δισ. ευρώ (επιπλέον 5 δισ. ευρώ -τουλάχιστον- λόγω γραμμής Ρούτε μείον τα 2 δισ. ευρώ τα οποια ήδη προβλέπεται να δαπανά με βάση το υφιστάμενο εξοπλιστικό πρόγραμμα) τα οποία πρέπει να δαπανήσει η Ελλάδα (στην περίπτωση που περάσει η γραμμή Ρούτε) θα πρέπει να βρεθούν από άλλους πόρους πέραν από εκείνους που έχει ήδη εξαγγείλει και προϋπολογίσει η κυβέρνηση (πχ πάταξη φοροδιαφυγής, επισκόπηση δαπανών κλπ).

Αυτό θα είναι πλέον το κεντρικό οικονομικό ερώτημα το οποίο θα πρέπει να απαντήσει η παρούσα, αλλά και η επόμενη κυβέρνηση της Ελλάδας, η οποία θα προκύψει στις εκλογές του 2027 (ή όποτε αυτές γίνουν).

Θα προχωρήσει σε επιπλέον δημόσιο δανεισμό; Τα μηνύματα τα οποία έλαβε η Γερμανία όταν εξαγγέλθηκε το πακέτο απεριόριστης αύξησης των αμυντικών δαπανών, κάθε άλλο παρά… ενθαρρυντικά ήταν, τόσο για τα ομόλογα μίας χώρας με άριστη πιστοληπτική ικανότητα (όπως η Γερμανία), όσο και για τα άλλα ευρωπαϊκά, μαζί και τα ελληνικά.

Νέος δανεισμός σε συνθήκες ενδεχόμενης αύξησης του κόστους δανεισμού θα σήμαινε αύξηση του δημοσίου χρέους και ας μην ξεχνά κανείς, επίσης, πως το ελληνικό δημόσιο χρέος, παρά τις πρόωρες αποπληρωμές, δεν παύει να είναι το υψηλότερο στην ΕΕ και πάνω από 153% του ΑΕΠ…

Οι άλλες «συστάσεις» Ρούτε

Εκτός από έμμεση «βολή» του κατά των δαπανών υγείας και συντάξεων, ο γραμματέας του ΝΑΤΟ, ανέφερε και τα εξής: «Θέλω να πω, όταν ήμουν στην πολιτική, είχατε τρεις πηγές για να το κάνετε αυτό. Η μία είναι η φορολογία, η άλλη είναι οι αποταμιεύσεις αλλού, και η τρίτη είναι ένα υψηλότερο έλλειμμα».

Τι θα σήμαινε για την Ελλάδα, κάθε μία από τις παραπάνω επιλογές;

– Θα μπορούσε η κυβέρνηση να προχωρήσει σε αύξηση φορολογίας;

Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ριζική αλλαγή στρατηγική σε σχέση με εκείνη που συνεχίζει να θέλει να έχει η κυβέρνηση περί μείωσης των φόρων. Από την άλλη, βέβαια, θα μπορούσε να αυξήσει τα έσοδα από φόρους, αίφνης από την πάταξη της φοροδιαφυγής από τα εισοδήματα από τα ενοίκια και την αύξηση των εσόδων από τα ληξιπρόθεσμα ασφαλιστικά χρέη (μέσω της κινητοποίησης των ιδιωτικών εταιρειών) κλπ.

– Θα μπορούσε να αυξήσει το έλλειμμα;

Η ρήτρα διαφυγής την οποία έχει ενεργοποιήσει η ΕΕ για χάρη της αύξησης αμυντικών δαπανών «καλύπτει» απόκλιση έως και 1,5% από το όριο των δαπανών και όχι μέχρι 2,5% του ΑΕΠ, κατά το οποίο ζητά ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ να αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες.

Συνεπώς μένει «ακάλυπτο» 1% του ΑΕΠ, δηλαδή πάνω από 2 δισ. ευρώ. Για να «καλυφτεί» αυτή η διαφορά, χωρίς επιπτώσεις στο όριο δαπανών που προβλέπει το νέο σύμφωνο Σταθερότητας, θα πρέπει είτε να διευρυνθεί η δυνατότητα απόκλισης μέσω της ρήτρας διαφυγής (πχ συμπεριλαμβάνοντας και τις δαπάνες για υποδομές), είτε να εξοικονομήσει πόρους από αλλού, πχ την υγεία ή το συνταξιοδοτικό σύστημα, όπως προτείνει ο Ρούτε.

– Θα μπορούσε να αξιοποιήσει καλύτερα τις αποταμιεύσεις;

Η ιδέα αυτή δεν ήλθε από τον… ουρανό! Η ίδια η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων προτείνει την κινητοποίηση των αποταμιεύσεων (νοικοκυριών, συνταξιοδοτικών ταμείων, κλπ.) υπέρ των επενδύσεων στην άμυνα. Στην Ελλάδα, οι ιδιωτικές καταθέσεις είναι εξαιρετικά αδύναμες. Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο για τις καταθέσεις των ασφαλιστικών ταμείων, οι οποίες φτάνουν στα 40 δισ. ευρώ.

Στα 20 δισ. ευρώ ανέρχονται τα αποθεματικά του ΕΦΚΑ και άλλων φορέων και άλλα 20 δισ. ευρώ είναι τα αποθεματικά του «κουμπαρά» του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ). Από αυτά μόλις το 15% των αποθεματικών του ΕΦΚΑ επενδύονται (αν και ο νόμος δίνει δυνατότητα επένδυσης έως και του 23%), ενώ δεν επενδύεται ούτε σεντς από τα αποθεματικά του ΑΚΑΓΕ. Πληροφορίες του newsit.gr αναφέρουν πως η κυβέρνηση δεν προτίθεται να αγγίξει τα αποθεματικά του ΑΚΑΓΕ.

Όσον αφορά τα αποθεματικά του ΕΦΚΑ, ενδεχομένως να αυξηθεί το ποσοστό όσων επενδύονται (στο 23%), ενώ σχεδιάζονται και εναλλακτικές επενδύσεις.