Αμερικανικές εκλογές: Νίκη με λιγότερες ψήφους – Το περίεργο εκλογικό σύστημα

Σε ένα ιδιαίτερο σύστημα βασίζονται οι αμερικανικές εκλογές, με τις «κάλπες» σε αρκετές περιπτώσεις στο παρελθόν να αναδεικνύουν νικητή για την προεδρία των ΗΠΑ τον υποψήφιο που έχει συγκεντρώσει τις λιγότερες ψήφους, όπως συνέβη με τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Τζορτζ Μπους. 

Συγκεκριμένα, χαρακτηριστική του συστήματος των αμερικανικών εκλογών είναι η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ το 2016, ο οποίος κατάφερε να επικρατήσει έναντι της Χίλαρι Κλίντον, παρά το γεγονός ότι η Δημοκρατική υποψήφια είχε συγκεντρώσει σχεδόν τρία εκατομμύρια περισσότερες ψήφους. Το 2000 ο Τζορτζ  Μπους κέρδισε τον Αλ Γκορ, ο οποίος όμως είχε μισό εκατομμύριο περισσότερες ψήφους. 

Στην «καρδιά» του συστήματος αυτού βρίσκονται οι εκλέκτορες του Σώματος των Εκλεκτόρων. Στα δύο προαναφερθέντα παραδείγματα ο υποψήφιος που τελικά κέρδισε στις εκλογές είχε καταφέρει να συγκεντρώσει 270 εκλέκτορες.

Το εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ χρονολογείται από το 1787 και ορίζει τους κανόνες για την εκλογή προέδρου, με έμμεσο τρόπο και σε ένα γύρο. Οι ιδρυτές των ΗΠΑ θεώρησαν ότι αυτό το σύστημα αποτελεί έναν συμβιβασμό μεταξύ της άμεσης εκλογής προέδρου από τους πολίτες και την εκλογή προέδρου από το Κογκρέσο.

Στη διάρκεια των δεκαετιών και έπειτα από νίκες σοκ έχουν κατατεθεί πολλές προσφυγές στο Κογκρέσο με στόχο την τροποποίηση του εκλογικού συστήματος, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.

Οι εκλέκτορες είναι 538 και στην πλειονότητά τους πρόκειται για τοπικούς αξιωματούχους του κόμματός τους. Τα ονόματά τους δεν εμφανίζονται στα ψηφοδέλτια, στα οποία αναγράφονται μόνο τα ονόματα των υποψήφιων προέδρων και αντιπροέδρων των δύο κομμάτων.

Ο αριθμός των εκλεκτόρων που έχει κάθε πολιτεία των ΗΠΑ υπολογίζεται από το άθροισμα των βουλευτών που διαθέτει στη Βουλή των Αντιπροσώπων (ο οποίος εξαρτάται από τον πληθυσμό της) και των δύο γερουσιαστών που εκλέγει κάθε πολιτεία.

Για παράδειγμα η Καλιφόρνια έχει 55 εκλέκτορες και το Τέξας 38. Η Αλάσκα, το Βερμόντ, το Γουαϊόμινγκ και το Ντέλαγουερ μόνο 3.

Ο υποψήφιος που κερδίζει τις περισσότερες ψήφους σε μία πολιτεία αυτομάτως κερδίζει και όλους τους εκλέκτορές της. Εξαίρεση αποτελούν η Νεμπράσκα και το Μέιν που μοιράζουν αναλογικά τους εκλέκτορες στους δύο υποψήφιους.

Τον Νοέμβριο του 2016 ο Τραμπ κέρδισε 306 εκλέκτορες. Εκατομμύρια Αμερικανοί ζήτησαν να εμποδιστεί ο Ρεπουμπλικάνος να εκλεγεί πρόεδρος, αλλά μόνο δύο εκλέκτορες από το Τέξας δεν τον ψήφισαν, με αποτέλεσμα να έχει τελικά 304 ψήφους στο σώμα των εκλεκτόρων.

Η νίκη του Τραμπ το 2016 παρά το γεγονός ότι δεν είχε συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους, δεν ήταν κάτι πρωτοφανές. Συνολικά πέντε Αμερικανοί πρόεδροι έχουν κερδίσει στις εκλογές, χωρίς να συγκεντρώσουν την πλειοψηφία των ψήφων. Ο Τζον Κουίνσι Άνταμς ήταν ο πρώτος το 1824 με αντίπαλο τον Άντριου Τζάκσον.

Οι εκλογές του 2000 είχαν καταλήξει σε επική εκλογική μάχη στη Φλόριντα μεταξύ του Τζορτζ Μπους και του Αλ Γκορ. Ο Δημοκρατικός είχε κερδίσει τις περισσότερες ψήφους σε εθνικό επίπεδο, αλλά τελικά ο Ρεπουμπλικάνος κατάφερε να συγκεντρώσει 271 εκλέκτορες.