Κίνα Vs ΗΠΑ: Όλα τα σενάρια για τους δασμούς και τις σπάνιες γαίες στο τραπέζι της συνάντησης Τραμπ

Πέντε σενάρια παίζουν σε διεθνείς διπλωματικούς κύκλους σε σχέση με την έκβαση της συνάντησης του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ και του προέδρου της Κίνας, Σι Τζιπινγκ.

Ενώ ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε μια συνάντηση μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Σι Τζινπίνγκ πριν από μέρες, η κινεζική πλευρά παρέμεινε σιωπηλή για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μέχρι την τελευταία στιγμή, το Πεκίνο κράτησε ανοιχτή την επιλογή να υποχωρήσει – σε περίπτωση που ο πρόεδρος των ΗΠΑ έλεγε κάτι κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στην Ασία που θα μπορούσε να αναστατώσει τον Κινέζο ομόλογό του.

Ο Τραμπ βρίσκεται σε πολυήμερο ταξίδι στην Ασία από την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025. Συμμετείχε πρώτα στη σύνοδο κορυφής του Συνδέσμου Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) στη Μαλαισία. Την Τρίτη στο Τόκιο, επιβεβαίωσε τη συμμαχία του με την Ιαπωνία: Και οι δύο χώρες σκοπεύουν να συνεργαστούν στην προμήθεια κρίσιμων υλικών και σπάνιων γαιών.

Δεν υπήρξε σαφής κριτική προς την Κίνα. Τώρα όλα φαίνονται έτοιμα για να συναντηθούν ο Τραμπ και ο Σι στη Νότια Κορέα το πρωί της Πέμπτης (τοπική ώρα). Η σύνοδος κορυφής της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού (APEC) λαμβάνει χώρα εκεί. Στην αρχή του ταξιδιού του, ο Τραμπ δήλωσε: «Νομίζω ότι θα καταλήξουμε σε μια καλή συμφωνία με την Κίνα».

Με αυτόν τον τρόπο, τροφοδοτεί τις προσδοκίες για μια πολυαναμενόμενη συνάντηση. Οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας βρίσκονται σε μια «εύθραυστη εκεχειρία», όπως περιγράφει μια πρόσφατη ανάλυση του αμερικανικού think tank Center for Strategic and International Studies (CSIS).

Η δασμολογική διαμάχη μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών διαρκεί εδώ και πολλούς μήνες. Και οι δύο χώρες έχουν επιβάλει επιβαρύνσεις άνω του 100% στις εισαγωγές από την άλλη χώρα. Από τον Απρίλιο, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν σταδιακά αυξήσει τους εισαγωγικούς δασμούς σε κινεζικά προϊόντα έως και 145%.

Τις τελευταίες εβδομάδες, αντιπροσωπείες και από τις δύο χώρες προετοιμάζονται για τις συνομιλίες υψηλού επιπέδου. Καμία πλευρά δεν αναμένει ομαλοποίηση των εμπορικών σχέσεων, αλλά ελπίζει σε πρόοδο σε συγκεκριμένα ζητήματα. Μια τέτοια πρόοδος -είτε πρόκειται για μια σημαντική συμφωνία είτε για μια σειρά μικρότερων παραχωρήσεων- θα πρέπει επίσης να ενισχύσει το ηθικό ενόψει μιας πιθανής επίσκεψης του Τραμπ στην Κίνα στις αρχές του 2026.

Χαμηλές έως Συγκρατημένα Αισιόδοξες Προσδοκίες

Οι προσδοκίες κυμαίνονται από χαμηλές έως συγκρατημένα αισιόδοξες. Μια «μεγάλη συμφωνία» φαίνεται απίθανη, αλλά όχι αδύνατη. «Νομίζω ότι μπορεί να συμφωνήσουν σε ένα γενικό πλαίσιο, αλλά όχι απαραίτητα να υπογράψουν μια συγκεκριμένη συμφωνία τον επόμενο χρόνο», δήλωσε ο Κινέζος οικονομολόγος Ζου Τιάν στην Handelsblatt στη Σαγκάη.

«Σίγουρα θα είναι μια φιλική συζήτηση», εικάζει ο Γιοργκ Βούτκε, μακροχρόνιος εμπειρογνώμονας για την Κίνα και τις ΗΠΑ και συνεργάτης στην εταιρεία συμβούλων DGA Albright Stonebridge Group. Μόνο ένα πράγμα είναι σίγουρο: «Οι Κινέζοι θα προχωρήσουν με τη συμφωνία επειδή τη χρειάζονται λιγότερο». Ο πρώην Αμερικανός στρατηγός Μάικ Στούντεμαν συμμερίζεται μια παρόμοια άποψη: «Φοβάμαι ότι η απεγνωσμένη επιδίωξη μιας συμφωνίας από τον Τραμπ θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια μικρή συμφωνία που θα πουληθεί στον αμερικανικό λαό ως λύση στην πρόκληση της Κίνας».

Ο Ίαν Μπρέμερ, ιδρυτής της εταιρείας συμβούλων στρατηγικής Eurasia, είναι κάπως πιο αισιόδοξος: «Οι Κινέζοι βλέπουν τον Τραμπ ως έναν άνθρωπο με τον οποίο θέλουν να συνεργαστούν». Ο Μπρέμερ αναμένει, επομένως, μια συμφωνία στην τρέχουσα εμπορική διαμάχη, αλλά προβλέπει συνεχιζόμενες δύσκολες και τεταμένες σχέσεις στο μέλλον.

Η Handelsblatt αναλύει πιθανά σενάρια για τη συνάντηση της Πέμπτης (30.10.25).

Σενάριο 1: Status quo plus

Αυτό θα σήμανε συμβολικές χειρονομίες, μικρές αμοιβαίες παραχωρήσεις, βραχυπρόθεσμος αντίκτυπος, εσωτερικά πολιτικά οφέλη για τον Τραμπ.

Το πιο πιθανό σενάριο είναι το εξής: Ο Σι και ο Τραμπ σφίγγουν τα χέρια, ανταλλάσσουν μερικά φιλικά λόγια – και συμφωνούν σε ένα μικρό πακέτο αμοιβαίων παραχωρήσεων. Η Κίνα θα μπορούσε να υποσχεθεί να αναβιώσει τις σταματημένες εξαγωγές σπάνιων γαιών και να απόσχει από την περαιτέρω επέκταση των ελέγχων των εξαγωγών. Διαφορετικά, η λύση στο πρόβλημα θα αναβληθεί.

Σε αντάλλαγμα, ο Τραμπ θα μπορούσε να παραιτηθεί από τους απειλούμενους πρόσθετους δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές από τον Νοέμβριο ή τουλάχιστον να παρατείνει την παύση των δασμών. Οι δηλώσεις του Υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, υποδηλώνουν κάτι τέτοιο. Δήλωσε στο CBS News ότι δεν ήθελε να προκαταλάβει τους αρχηγούς κρατών. Ωστόσο, υπέθεσε ότι η απειλή των ΗΠΑ να επιβάλουν επιπλέον δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές από τον Νοέμβριο είχε ακυρωθεί.

Βραχυπρόθεσμα, ο Σι Τζινπίνγκ θα μπορούσε να δεσμευτεί να αγοράσει σόγια από τον Τραμπ, ώστε οι Αμερικανοί αγρότες να μπορούν να πουλήσουν ξανά τα προϊόντα τους, τουλάχιστον σε ορισμένες ποσότητες, στη σημαντική κινεζική αγορά. Αυτή θα ήταν μια εγχώρια πολιτική νίκη για την κεντρική εκλογική περιφέρεια του Τραμπ, ιδίως στις γεωργικές περιοχές της Ζώνης Καλαμποκιού.

Περισσότερες λεπτομέρειες της συμφωνίας για το TikTok θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν μέρος της συμφωνίας. Η κινεζική πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να πουλήσει τις αμερικανικές της επιχειρήσεις. Μετά από τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ Τραμπ και Σι τον Σεπτέμβριο, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε μια συμφωνία-πλαίσιο μεταξύ των δύο κυβερνήσεων για τη ρύθμιση της μεταβίβασης στην αμερικανική ιδιοκτησία. Έκτοτε, ωστόσο, έχουν δημοσιοποιηθεί λίγες λεπτομέρειες.

Σενάριο 2: Διαρκής Μερική Επιτυχία σε Βασικά Ζητήματα

Ένα τέτοιο σενάριο θα σήμαινε δεσμευτικές συμφωνίες σε βασικούς τομείς πολιτικής με μεσοπρόθεσμο αντίκτυπο, σταθεροποίηση της αγοράς, πολιτικά μηνύματα για τις χώρες εταίρους.

Μέτρια επιτυχία θα ήταν οι συμφωνίες σε σημαντικούς βασικούς τομείς πολιτικής που θα μπορούσαν να διατηρηθούν: για παράδειγμα, αυστηρότεροι κινεζικοί έλεγχοι στο εμπόριο προδρόμων φαιντανύλης, δεσμευτικές αγορές σόγιας για το μέλλον και μερική χαλάρωση των αμερικανικών ελέγχων εξαγωγών τεχνολογίας για την κινεζική παραγωγή ημιαγωγών. Σε αντάλλαγμα, το Πεκίνο θα μπορούσε να άρει τις de facto απαγορεύσεις εξαγωγών σπάνιων γαιών.

Αυτό θα καθησύχαζε επίσης τους Ευρωπαίους, των οποίων οι εταιρείες υποφέρουν από την τεχνητή έλλειψη πρώτων υλών της Κίνας. Ο στόχος θα ήταν η σταθεροποίηση των αγορών και η αποτροπή μιας κλιμάκωσης πριν από το προγραμματισμένο ταξίδι του Τραμπ στην Κίνα στις αρχές του 2026. Ωστόσο, η Κίνα έχει επανειλημμένα υποσχεθεί βελτιώσεις στις διαδικασίες έγκρισης, αλλά λίγα έχουν συμβεί. Η αμερικανική πλευρά παραμένει επομένως επιφυλακτική προς το παρόν.

«Η κινεζική ηγεσία έχει δείξει μια υγιή δόση στρατηγικής υπομονής και έχει πείσει τον Τραμπ ότι η Κίνα έχει πραγματική διαπραγματευτική δύναμη», λέει ο ειδικός Μπρέμερ.

«Σε απάντηση, ο Πρόεδρος Τραμπ έχει καταστήσει σαφές στα εμπορικά «γεράκια» της δικής του κυβέρνησης ότι οι Αμερικανοί θα πρέπει να προσπαθήσουν να αποφύγουν την άμεση σύγκρουση με την Κίνα μέχρι η Ουάσιγκτον να αναπτύξει μια στρατηγική αντιστάθμισης για αυτά τα σημαντικά ορυκτά».

Ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε επομένως να κερδίσει χρόνο για τις ΗΠΑ στο ζήτημα των πρώτων υλών. Ωστόσο, οι έλεγχοι των εξαγωγών ημιαγωγών και εξοπλισμού ημιαγωγών των ΗΠΑ θεωρούνται τεχνικά μη διαπραγματεύσιμοι, επειδή θεωρούνται μέτρα εθνικής ασφάλειας που έχουν σχεδιαστεί για να επιβραδύνουν τον στρατιωτικό εκσυγχρονισμό του κινεζικού στρατού.

Η φαιντανύλη παραμένει επίσης ένα ευαίσθητο ζήτημα: Οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές για να τιμωρήσουν την έλλειψη ελέγχου του Πεκίνου επί των προδρόμων του συνθετικού οπιοειδούς. Το φάρμακο έχει μέχρι στιγμής οδηγήσει σε σχεδόν 450.000 θανάτους στις ΗΠΑ. Ένας συμβιβασμός θα μπορούσε να μειώσει στο μισό τους δασμούς χωρίς να λύσει το πρόβλημα.

Σενάριο 3: Η Μεγάλη Συμφωνία

Κάτι τέτοιο θα έφερνε μία ολοκληρωμένη συμφωνία, καθοδηγούμενη από τα μέσα ενημέρωσης, σημαντικές παραχωρήσεις και από τις δύο πλευρές και ένα μέγιστο πολιτικό αντίκτυπο.

Αυτό το σενάριο θα ταίριαζε ιδιαίτερα στο επικοινωνιακό στυλ του Τραμπ: Θα του επέτρεπε να ανακοινώσει μια ολοκληρωμένη συμφωνία που καθοδηγείται από τα μέσα ενημέρωσης. Οι δασμοί θα μειώνονταν ή θα καταργούνταν μόνιμα, οι περιορισμοί στην τεχνολογία και τις σπάνιες γαίες θα χαλαρώνονταν δεσμευτικά και η σύγκρουση για τη φαιντανύλη και τη σόγια θα επιλυόταν. Τέλος, τα αμοιβαία λιμενικά τέλη θα καταργούνταν μόνιμα. Εάν μια τέτοια συμφωνία είχε συνταχθεί έξυπνα, ο Τραμπ θα μπορούσε να την παρουσιάσει ως μια μεγάλη επιτυχία. Για τον Σι, μια τέτοια συμφωνία θα αποτελούσε απόδειξη ότι η σκληρή προσέγγισή του ήταν επιτυχής.

Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν τις ΗΠΑ ότι μια τέτοια συμφωνία θα ευνοούσε στην πραγματικότητα την Κίνα, καθώς η χώρα εξαρτάται λιγότερο από βραχυπρόθεσμες πολιτικές επιτυχίες. «Μια ολοκληρωμένη μεγάλη συμφωνία δεν θα ήταν πλεονεκτική για τις ΗΠΑ, καθώς το Πεκίνο πιθανότατα θα απαιτούσε παραχωρήσεις σε τομείς που δεν θα έπρεπε ποτέ να τεθούν προς διαπραγμάτευση», γράφει ο ειδικός εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ Τόμας Κρίστενσεν του CSIS. Αυτό το σενάριο θεωρείται επομένως απίθανο.

Σενάριο 4: Κανένα απτό αποτέλεσμα

Αυτό δεν θα έφερνε καμία μεταβολή στις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας και, έτσι τα πολιτικά σήματα ελάχιστα.

Η αποτυχία είναι πιθανή εάν οι δασμοί, οι έλεγχοι εξαγωγών και τα λιμενικά τέλη παραμείνουν σε ισχύ – και τίποτα δεν συμβαίνει πέρα από μια ανταλλαγή φιλικών λόγων. Επιπλέον, οι τόνοι θα μπορούσαν να κλιμακωθούν κατά τη διάρκεια της συνάντησης εάν οι ΗΠΑ δημοσιοποιήσουν στοιχεία για κινεζικές προμήθειες προς τον ρωσικό στρατό, κάτι που θα μπορούσε να επιβαρύνει πολιτικά τη σύνοδο κορυφής. Η Λαϊκή Δημοκρατία αρνείται οποιαδήποτε εμπλοκή στον πόλεμο της Ουκρανίας μέσω της προμήθειας αγαθών διπλής χρήσης.

Μικρή κίνηση αναμένεται και σε άλλα γεωπολιτικά ζητήματα: Η Κίνα απορρίπτει τακτικά την κριτική για τη συμπεριφορά της στη Νότια Σινική Θάλασσα. Πλοία και μαχητικά αεροσκάφη απειλούν τις περιπολίες των Φιλιππίνων εκεί. Μια προσέγγιση στο ζήτημα της Ταϊβάν θεωρείται εκτός συζήτησης. Η Κίνα θεωρεί την Ταϊβάν ως μέρος της χώρας της και οποιαδήποτε κριτική ως «παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις». Αυτή η θέση φαίνεται να είναι ακλόνητη υπό την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος και του Xi Jinping.

Σε αυτήν την περίπτωση, οι γεωπολιτικές συγκρούσεις θα κυριαρχούσαν. Το εμπόριο θα τεθεί σε δεύτερη μοίρα, ενώ θα αυξηθεί ο κίνδυνος κλιμάκωσης.

Τα γεωπολιτικά σημεία διαμάχης θα μπορούσαν να ωθήσουν τα εμπορικά ζητήματα σε δεύτερο πλάνο. Με την υποστήριξη των ΗΠΑ, η Ταϊβάν επενδύει σε μεγάλο βαθμό στην ασύμμετρη άμυνα, ιδίως στην παραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Εν τω μεταξύ, η Λαϊκή Δημοκρατία αυξάνει τις πιθανότητες απειλής της. Βίντεο από το Σαββατοκύριακο δείχνουν μαχητικά αεροσκάφη και ερπυστριοφόρα οχήματα να συμμετέχουν σε άσκηση εισβολής. Αυτό το σήμα από το Πεκίνο ότι η εθνική ασφάλεια και ο εσωτερικός έλεγχος έχουν προτεραιότητα και οι συμβιβασμοί σε βασικά ζητήματα είναι απίθανοι.

Σενάριο 5: Γεωπολιτική Διαμάχη Αντί Εμπορικής Συμφωνίας – Οι γεωπολιτικές συγκρούσεις κυριαρχούν. Το εμπόριο τίθεται σε δεύτερη μοίρα. Ο κίνδυνος κλιμάκωσης αυξάνεται.

Η υποστήριξη της Βόρειας Κορέας προς τη Ρωσία θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει σημείο διαμάχης. Ενώ το Πεκίνο είναι επιφυλακτικό απέναντι στις πυρηνικές και στρατιωτικές φιλοδοξίες της Πιονγιάνγκ, παρ’ όλα αυτά προσκάλεσε τον ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν στο Πεκίνο τον Σεπτέμβριο, όπου ο Σι Τζινπίνγκ εμφανίστηκε με τον Πούτιν και τον Κιμ στο βήμα αξιολόγησης στην πλατεία Τιενανμέν. Από την οπτική γωνία των ΗΠΑ, ο ανανεωμένος άξονας των αυταρχικών καθεστώτων, που περιλαμβάνει και το Ιράν, καταδεικνύει την άρρηκτη σύνδεση μεταξύ οικονομικών και γεωπολιτικών συμφερόντων. Το κυρίαρχο συναίσθημα είναι ότι η Κίνα βρίσκεται στη λάθος πλευρά της ιστορίας.

Πολλά πράγματα είναι πιθανά, λίγα είναι πιθανά.

Το πιο πιθανό αποτέλεσμα της συνόδου κορυφής είναι το “status quo plus”: συμβολικές χειρονομίες, ελαφρώς βελτιωμένες εμπορικές συνθήκες και αναβολή της ρύθμισης για τις σπάνιες γαίες. Οι βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές είναι απίθανες. Θα σταλούν πολιτικά μηνύματα, οι αγορές θα ηρεμήσουν βραχυπρόθεσμα – και η Κίνα θα βγει από τη συνάντηση ενισχυμένη επειδή η χώρα εξαρτάται λιγότερο από το αποτέλεσμα.

Ωστόσο, τα άλλα σενάρια δείχνουν ότι πολλά πράγματα είναι πιθανά, από μέτριες μερικές επιτυχίες έως μια «μεγάλη υπόθεση» που καθοδηγείται από τα μέσα ενημέρωσης, έως στασιμότητα ή πολιτικές εσωτερικές διαμάχες. Σε κάθε περίπτωση, η προεδρική συνάντηση είναι πιθανό να αποτελέσει μια πράξη εξισορρόπησης μεταξύ αντιπαράθεσης και σταθερότητας, και δεν μπορεί να αποκλειστεί περαιτέρω κλιμάκωση.