Από τη Ράνια Ζαχαροπούλου
Μια ματιά γύρω μας αρκεί για να διαπιστώσουμε ότι μας περιβάλλει ένα πλήθος αντικειμένων τα οποία χρησιμοποιούμε καθημερινά κάνοντας τη ζωή μας πιο εύκολη και, γιατί όχι, πιο όμορφη. Κάποια από αυτά τα αντικείμενα ξεχωρίζουν για την αισθητική τους η οποία προκύπτει από τον σχεδιασμό τους (design).
Τι είναι όμως το βιομηχανικό σχέδιο (industrial design ή απλά design); Βιομηχανικό σχέδιο ή υπόδειγμα είναι η εξωτερικά ορατή εικόνα του συνόλου ή μέρους ενός βιομηχανικού ή βιοτεχνικού προϊόντος, η οποία προκύπτει από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του όπως είναι η γραμμή, το σχήμα, το χρώμα, η υφή, τα υλικά κλπ. Η τεχνολογία, που ενδεχομένως φέρει ένα προϊόν, δεν λαμβάνεται υπόψη∙ μόνον η εικόνα η οποία προκύπτει από τον σχεδιασμό του αυτόν καθ’ αυτόν.
Το design είναι αυτό που διακρίνει ένα προϊόν και δημιουργεί ισχυρά brands που συχνά αποτελούν αντικείμενα πόθου για τους καταναλωτές. Αυτό το γεγονός οδηγεί ανταγωνιστικές επιχειρήσεις να προχωρούν συχνά σε απομίμηση ή αντιγραφή πετυχημένων προϊόντων με υψηλή εμπορική αξία με στοχεύοντας στο κέρδος από την παραγωγή και διάθεσή τους στην αγορά.
Προκειμένου να αποκτήσουν νομική προστασία οι δημιουργοί των βιομηχανικών σχεδίων (designers) από την απομίμηση και την αντιγραφή, έχουν τη δυνατότητα να καταχωρίσουν το βιομηχανικό τους σχέδιο στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας και να αποκτήσουν Πιστοποιητικό Καταχώρισης Σχεδίου ή Υποδείγματος, που είναι ο εθνικός τίτλος προστασίας. Αν το επιθυμούν, μπορούν να προχωρήσουν και σε Κοινοτική ή Διεθνή καταχώριση.
Οι δικαιούχοι του τίτλου προστασίας απολαμβάνουν το αποκλειστικό δικαίωμα να κατασκευάζουν και να εμπορεύονται τα προϊόντα που κάνουν την επιχείρησή τους να διακρίνεται έναντι του ανταγωνισμού αποκλείοντας κάθε τρίτο. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία του European Patent Office (EPO), του European Union Intellectual Property Office (EUIPO), και Εθνικών Γραφείων Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας εντός της ΕΕ, έδειξε ότι οι εταιρίες που διαθέτουν τίτλους διανοητικής ιδιοκτησίας αποκομίζουν 23,8% περισσότερα έσοδα ανά εργαζόμενο σε σχέση με τις εταιρίες που δεν διαθέτουν χαρτοφυλάκιο διανοητικής ιδιοκτησίας.
Επιπλέον, ένα καταχωρημένο βιομηχανικό σχέδιο μπορεί να αποτελέσει πηγή εσόδου μέσα από την αδειοδότηση (licencing), τη μεταβίβαση των δικαιωμάτων και τις συνεργασίες, ενώ λειτουργεί αποτρεπτικά στην παράνομη αντιγραφή και απομίμηση.
Γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι τα προϊόντα που διακρίνονται για το design τους δημιουργούν brand names που αυξάνουν την αξία των ίδιων των προϊόντων αλλά και των επιχειρήσεων που τα παράγουν, ενώ, όλο και περισσότεροι καταναλωτές αναζητούν αγαθά υψηλής αισθητικής ακόμα και σε απλά προϊόντα καθημερινής χρήσης.
Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια, παρατηρούμε τον εκδημοκρατισμό του design καθώς όλο και περισσότεροι καταναλωτές έχουν πρόσβαση σε όμορφα σχεδιασμένα αντικείμενα, αλλά και σε προϊόντα που συνδυάζουν την υψηλή τεχνολογία με την αισθητική, καθιστώντας τα έτσι πιο ελκυστικά στον τελικό καταναλωτή.
Ακολουθώντας αυτήν την τάση, οι σχεδιαστές στρέφονται στη δημιουργία καλαίσθητων και βιώσιμων προϊόντων ιδιαίτερου design που είναι φιλικά προς το περιβάλλον και αντέχουν στον χρόνο, ταυτίζοντας το όνομα τους με συγκεκριμένες σχεδιαστικές φόρμες και αισθητική.
Ένα βιομηχανικό σχέδιο μπορεί να προστατευθεί εφόσον είναι νέο και έχει ατομικό χαρακτήρα. Επομένως, δεν πρέπει να έχει παρουσιαστεί ή διατεθεί στο κοινό κανένα πανομοιότυπο σχέδιο, και είναι προϋπόθεση να δημιουργεί στον ενημερωμένο χρήστη μοναδική εντύπωση έναντι οποιουδήποτε άλλου σχεδίου. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερώνονται μέσα από το διαδικτυακό εργαλείο DesignView για τα σχέδια και τα υποδείγματα όλων των συμμετεχόντων Γραφείων, περιλαμβανομένων του Γραφείο Εναρμόνισης στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς της ΕΕ (ΓΕΕΑ) και των Εθνικών Γραφείων.
Προστασία μπορεί να ζητηθεί για ένα πλήθος κατηγοριών όπως είναι τα κοσμήματα, τα είδη ένδυσης και υπόδησης, διατροφής, υφαντουργίας, επίπλωσης, διακόσμησης, συσκευασίες, συσκευές και μηχανήματα, παιγνίδια και πολλές άλλες κατηγορίες και υποκατηγορίες του Διακανονισμού του Λοκάρνο.
Η διαδικασία καταχώρισης ενός βιομηχανικού σχεδίου είναι απλή, σύντομη και χαμηλού κόστους, ενώ η μέγιστη διάρκεια ισχύος του τίτλου προστασίας είναι 25 έτη εφόσον τα τέλη ανανέωσης καταβάλλονται ανά πενταετία. Να σημειωθεί ότι η προστασία ξεκινά από την ημερομηνία κανονικής κατάθεσης της αίτησης.
Όλες οι διαδικασίες που σχετίζονται με την καταχώριση βιομηχανικού σχεδίου στον ΟΒΙ πραγματοποιούνται ηλεκτρονικά, ενώ ο ΟΒΙ λειτουργεί και ως γραφείο παραλαβής αιτήσεων για την καταχώριση των βιομηχανικών σχεδίων στο εξωτερικό.
Ποιά είναι η Ράνια Ζαχαροπούλου
Η Ράνια Ζαχαροπούλου είναι Υπεύθυνη του Τμήματος Επικοινωνίας του Οργανισμού Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (ΟΒΙ). Είναι κάτοχος πτυχίου Marketing Management από το Deree College και πτυχίου Διοίκησης Τουρισμού από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.
Με 30 χρόνια εμπειρίας στον τομέα της Επικοινωνίας, έχει ως στόχο την προώθηση της εικόνας του ΟΒΙ και την ευαισθητοποίηση των επιχειρήσεων, των δημιουργών, των φορέων και του ευρύτερου κοινού σε θέματα που άπτονται της προστασίας των Δικαιωμάτων Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας.
Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, έχει διοργανώσει πλήθος εκδηλώσεων και έχει διαχειριστεί μεγάλο αριθμό έργων σε συνεργασία με εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς και φορείς (EPO, WIPO, EUIPO, ΕΕ, Υπουργεία, Ερευνητικά Κέντρα κ.λπ.).
Έχει υλοποιήσει πολλές εκστρατείες ευαισθητοποίησης για θέματα Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας που περιλαμβάνουν εκδόσεις, προβολή στα ΜΜΕ, παραγωγές βίντεο και σειρά εκπαιδευτικών δράσεων που απευθύνονται σε μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Από το 2020 είναι Project Manager του Authenticity Project στην Ελλάδα με την ένταξη 4 Δήμων στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Authenticity: Θεσσαλονίκη, Μύκονο, Κέρκυρα και Αργοστόλι.
Είναι εκπρόσωπος του ΟΒΙ στο Cooperation Correspondent Network (COCONET), στις Ομάδες Εργασίας του Παρατηρητηρίου του EUIPO (EUIPO Observatory) και στο IP in Education Network του EUIPO.
