Την επόμενη ημέρα του στόλου των μαχητικών, εξετάζει η Πολεμική Αεροπορία. Μέχρι στιγμής, η απόκτηση σύγχρονου συστήματος προστασίας για τον εξοπλισμό των μαχητικών F-16 Viper δεν βρίσκεται στην κορυφή των προτεραιοτήτων καθώς προηγούνται τα προγράμματα εκσυγχρονισμού των F-16 block 50 και η απόκτηση καινούργιων όπλων.
Με τα 83 F-16 να αναβαθμίζονται σε διαμόρφωση Viper και να ακολουθούν ακόμη 38 από 2 δυο Πολεμικές Μοίρες των block 50 η επιβιωσιμότητα στο σύγχρονο, κορεσμένο περιβάλλον απειλών είναι πλέον εξίσου σημαντική με την ισχύ πυρός. Το υφιστάμενο σύστημα ASPIS II, που προμηθεύτηκε η Ελλάδα από τη Raytheon και ενσωματώθηκε στα F-16 Block 52+ / 52+ Advanced, έχει προσφέρει επί χρόνια ένα αξιόπιστο πλέγμα αυτοπροστασίας. Ωστόσο, η αναλογική φιλοσοφία του και οι περιορισμοί συνεργασίας με το νέο ψηφιακό ραντάρ AESA AN/APG-83 SABR, που φέρουν τα Viper, δημιουργούν επιχειρησιακό έλλειμμα που η Πολεμική Αεροπορία δεν μπορεί να αγνοήσει, γράφει ο Κώστας Σαρικάς για το onalert.gr.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Σε αυτό το πλαίσιο, τρεις προτάσεις βρίσκονται στο τραπέζι και εξετάζονται:
- η αμερικανική L3Harris με το AN/ALQ-254(V)1 Viper Shield,
- η επίσης αμερικανική Northrop Grumman με το AN/ALQ-257 Integrated Viper Electronic Warfare Suite (IVEWS)
- η ισραηλινή Elbit Systems με λύσεις βασισμένες στην οικογένεια PAWS-2 και ολοκληρωμένες σουίτες αυτοπροστασίας για F-16.
Από το ASPIS II στη νέα γενιά αυτοπροστασίας
Η σύμβαση για το ASPIS II υπεγράφη το 2003, με στόχο την εγκατάσταση ενός ενιαίου συστήματος αυτοπροστασίας που περιλαμβάνει RWR, jammer, εκτοξευτές αερόφυλλων/θερμοβολίδων για τα F-16 Block 52+. Τεχνολογικά, το σύστημα ανταποκρινόταν επαρκώς στις απειλές της εποχής και αφορούσε τα αντιαεροπορικά I-HAWK, SM-1, ESSM Block 1 και γενικότερα τη προηγούμενη απειλών του τουρκικού οπλοστασίου των 2000s.
Σήμερα, όμως, το περιβάλλον είναι τελείως διαφορετικό καθώς η Τουρκία αναπτύσσει νέα αντιαεροπορικά συστήματα εγχώριας σχεδίασης, σε συνδυασμό με τους S-400, και επενδύει σε δικές της δυνατότητες ηλεκτρονικού πολέμου.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος είναι πλέον ένα δικτυοκεντρικό πεδίο μάχης, με αισθητήρες και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς να «κλειδώνουν» στόχους από μεγάλες αποστάσεις. Τα ελληνικά F-16 Viper φέρουν ραντάρ AESA AN/APG-83, προηγμένο υπολογιστή αποστολής, Link-16 και εξελιγμένα όπλα ακριβείας –κάτι που τα καθιστά ταυτόχρονα πανίσχυρα αλλά και «πρώτο στόχο» για κάθε αντίπαλο.
Το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας φέρεται να έχει θέσει ως βασικά προαπαιτούμενα για το νέο σύστημα να είναι πλήρως δοκιμασμένο και πιστοποιημένο σε F-16 Viper, ώστε να περιοριστεί ο τεχνικός κίνδυνος και να παρέχει πλήρη πρόσβαση και έλεγχο στη βιβλιοθήκη απειλών, ώστε η Πολεμική Αεροπορία να μην εξαρτάται από τρίτους όταν ενημερώνει τα σενάρια απειλών.
Οι τρεις προτάσεις για το νέο σύστημα αυτοπροστασίας
L3Harris – AN/ALQ-254(V)1 Viper Shield
Η L3Harris παρουσιάζει το Viper Shield ως μια πλήρως ψηφιακή, ολοκληρωμένη σουίτα ηλεκτρονικού πολέμου ειδικά σχεδιασμένη για τα F-16 Block 70/72 και τις αναβαθμίσεις σε επίπεδο Viper.
Κύρια χαρακτηριστικά:
- All-digital αρχιτεκτονική με εκτεταμένη χρήση DRFM (Digital Radio Frequency Memory) για προηγμένα ηλεκτρονικά αντίμετρα.
- Δυνατότητα εγκατάστασης εσωτερικά στο αεροσκάφος ή σε pod, με ίδια hardware αρχιτεκτονική, μειώνοντας κόστος υποστήριξης.
- Πλήρης συμβατότητα –σύμφωνα με την εταιρεία– με το ραντάρ AN/APG-83 SABR, με δοκιμές συμβατότητας ήδη σε εξέλιξη.
- Σχεδίαση με επίκεντρο την επιβιωσιμότητα σε περιβάλλον A2/AD και τον περιορισμό του «ηλεκτρομαγνητικού ίχνους» του F-16.
Σε διεθνές επίπεδο η εταιρεία ανέφερε πρόσφατα ότι το Viper Shield έχει ήδη επιλεγεί ή βρίσκεται στο τελικό στάδιο επιλογής από 7 χώρες .Ήδη, η Ταϊβάν το έχει επιλέξει για 66 νέα F-16 Viper σε ένα πρόγραμμα άνω του 1,3 δισ. δολαρίων, ενώ το σύστημα αποτελεί επιλογή και της Πολωνίας.
Πλεονεκτήματα του Viper Shield σύμφωνα με τον κατασκευαστή αποτελούν:
- Σχεδιάστηκε εξαρχής για τα Viper
Η L3Harris τονίζει ότι το Viper Shield «χτίστηκε γύρω από» τη διαμόρφωση F-16V και την εργονομία της ατράκτου, εσωτερικά και εξωτερικά. Αυτό πρακτικά σημαίνει μικρότερες ανάγκες τροποποιήσεων, ταχύτερη πιστοποίηση και καλύτερη εκμετάλλευση του διαθέσιμου χώρου.
- Πλήρως ψηφιακή αρχιτεκτονική & DRFM
Τα all-digital συστήματα επιτρέπουν πιο «έξυπνα» σενάρια αντιμέτρων, γρήγορη αναβάθμιση λογισμικού και ευκολότερη διασύνδεση με μελλοντικούς αισθητήρες. Ο πυρήνας DRFM επιτρέπει προηγμένες τεχνικές jamming απέναντι σε σύγχρονα ραντάρ.
- Εξαγωγικό track record και «ζεστή» γραμμή παραγωγής
Με Ταϊβάν και Πoλωνία ήδη στο πρόγραμμα, το κόστος ανά μονάδα πιθανά συμπιέζεται, ενώ διασφαλίζεται βιώσιμη γραμμή παραγωγής για δεκαετίες.
Northrop Grumman – AN/ALQ-257 IVEWS
Το Integrated Viper Electronic Warfare Suite (IVEWS) της Northrop Grumman είναι η άλλη μεγάλη αμερικανική πρόταση. Πρόκειται για την επίσημη λύση του USAF για τον στόλο των F-16, με στόχο επίπεδο προστασίας αντίστοιχο 5ης γενιάς.
Κύρια χαρακτηριστικά:
- Εσωτερική εγκατάσταση που αντικαθιστά το pod AN/ALQ-131, απελευθερώνοντας τον κεντρικό φορέα για καύσιμα ή όπλα.
- Πλήρης κάλυψη 360° με radar warning, αναγνώριση και αντιμετώπιση απειλών.
- Στενή συνεργασία με το ραντάρ AESA AN/APG-83 SABR, επίσης Northrop Grumman, ώστε radar και EW να μοιράζονται φάσμα χωρίς αλληλοπαρεμβολές.
- Modular, open-architecture σχεδίαση, με δυνατότητα αναβάθμισης και επέκτασης.
Το IVEWS έχει ολοκληρώσει σημαντικά στάδια Operational Assessment και βρίσκεται στην τελική ευθεία για παραγωγή για την USAF, ενώ προωθείται ήδη σε χρήστες της Μέσης Ανατολής. Πληροφορίες, πάντως, αναφέρουν ότι η Τουρκία το έχει επιλέξει ως λύση για τα δικά της F-16 Viper, εφόσον τελικά λάβει τα αεροσκάφη γεγονός που θεωρείται μειονέκτημα σε ενδεχόμενη απόκτηση του από την HAF καθώς οι γείτονες θα γνωρίζουν τις δυνατότητες του.
Πλεονεκτήματα IVEWS:
- Program of Record της USAF
Το γεγονός ότι το IVEWS είναι η επίσημη λύση της USAF σημαίνει μακροχρόνια υποστήριξη, διαρκείς αναβαθμίσεις και μεγάλη «κρίσιμη μάζα» χρηστών. Αυτό μειώνει ρίσκο και κόστος σε βάθος 20-30 ετών.
- Συνέργεια με το SABR AESA
Το να έχεις το ίδιο «σπίτι» (Northrop) για ραντάρ και EW προσφέρει σαφές τεχνικό πλεονέκτημα: κοινή φιλοσοφία, κοινές δοκιμές, βέλτιστη διαχείριση φάσματος. Σε ένα περιβάλλον όπου radar κι EW «στριμώχνονται» στο ίδιο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, αυτό είναι κρίσιμο.
- Απελευθέρωση φορέων οπλισμού
Η αντικατάσταση του AN/ALQ-131 (centerline pod) από εσωτερικό σύστημα σημαίνει επιπλέον όπλο ή δεξαμενή ανά αποστολή. Για την ΠΑ που κοιτά προς stand-off όπλα μεγάλης ακτίνας, κάθε διαθέσιμος φορέας μετρά.
- Επιχειρησιακή «συγγένεια» με συμμάχους
Η υιοθέτηση IVEWS θα φέρει τα ελληνικά F-16 πολύ κοντά σε διαμόρφωση με αντίστοιχα F-16 USAF και πιθανόν συμμαχικών χωρών της Μέσης Ανατολής, με ό,τι συνεπάγεται αυτό σε κοινή εκπαίδευση και ανταλλαγή τακτικών.
- Υψηλές επιδόσεις σε δοκιμές
Πληροφορίες κάνουν λόγο για επιτυχημένες δοκιμές σε απαιτητικά EW σενάρια, με στόχο να δώσει στο F-16 «ικανότητες 5ης γενιάς» στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα.
Elbit Systems – Η ισραηλινή πρόταση για τα ελληνικά F-16
Η Elbit Systems δεν είναι άγνωστη στην ΠΑ: συμμετέχει ήδη σε προγράμματα εκπαίδευσης όπως στην Καλαμάτα αλλά και υποστήριξης, ενώ πρόσφατα παρουσιάστηκε επισήμως στην Διοίκηση Αεροπορικής Υποστήριξης στο πλαίσιο ενημέρωσης για υποστήριξη των ελληνικών F-16.
Σε επίπεδο αυτοπροστασίας, ο «πυλώνας» της Elbit είναι η οικογένεια PAWS-2 (Passive Airborne Warning System), ένας εξελιγμένος IR Missile Warning System που έχει πιστοποιηθεί σε ποικιλία πλατφορμών – μεταξύ αυτών και σε F-16.
Κύρια στοιχεία της προσέγγισης Elbit:
- IR missile warning υψηλής ανάλυσης, με δυνατότητα εντοπισμού όχι μόνο αντιαεροπορικών πυραύλων αλλά και hostiles (HFI – hostile fire indication) σε νεότερη έκδοση PAWS-2(HR).
- Δυνατότητα ενσωμάτωσης σε ολοκληρωμένη σουίτα αυτοπροστασίας μαζί με jammer και άλλους αισθητήρες, όπως ήδη υλοποιείται στα ισραηλινά F-16I.
- Ευελιξία σε εγκατάσταση: σε pods, pylons (π.χ. μέσω συνεργασίας με Terma) ή εσωτερικά, ανάλογα με τις απαιτήσεις του χρήστη.
Η Πολεμική Αεροπορία βλέπει θετικά προτάσεις από το Ισραήλ για αντικατάσταση ή ενίσχυση του υφιστάμενου ASPIS II, στο πλαίσιο της συνολικής στρατηγικής συνεργασίας με το Ισραήλ. Άλλωστε ήδη έχει αποκτήσει τους πυραύλους Rampage και τις συλλογές Spice.
Πλεονεκτήματα λύσης Elbit:
- Μάχιμη εμπειρία και επιχειρησιακή ωριμότητα
Τα ισραηλινά συστήματα αυτοπροστασίας έχουν δοκιμαστεί εκτενώς σε πραγματικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή – με συχνή χρήση σε περιβάλλον κορεσμού από πυραύλους, αντιαεροπορικά και MANPADS. Αυτό δίνει στην Elbit σημαντικό «ατού» σε επίπεδο πραγματικών lessons learned.
- Ισχυρό IR Missile Warning
Η οικογένεια PAWS θεωρείται από τα κορυφαία παγκοσμίως σε IR missile warning. Για την ΠΑ, που πρέπει να αντιμετωπίσει όχι μόνο μεγάλου βεληνεκούς SAM, αλλά και αντιαεροπορικά μικρής ακτίνας, anti-drone λύσεις, MANPADS κ.λπ., μια τέτοια ικανότητα είναι πολύτιμη.
- Ευελιξία αρχιτεκτονικής & συνεργασία με ASPIS II
Μια ισραηλινή λύση δεν είναι απαραίτητο να αντικαταστήσει πλήρως το ASPIS II. Θα μπορούσε –θεωρητικά– να προστεθεί ως συμπληρωματική ικανότητα (π.χ. PAWS-2 + νέος jammer), επεκτείνοντας τη ζωή και τις δυνατότητες του υπάρχοντος συστήματος χωρίς ένα «τελείως από την αρχή» πρόγραμμα. (Αυτή η προσέγγιση προκύπτει ως ρεαλιστική δυνατότητα από τις υφιστάμενες αρχιτεκτονικές που περιγράφει η Elbit, αν και δεν έχει παρουσιαστεί επίσημο ελληνικό σενάριο.)
- Στρατηγική ελληνοϊσραηλινή συνεργασία
Η επιπλέον εμπλοκή της Elbit στα F-16 θα ενίσχυε ακόμη περισσότερο τον ελληνοϊσραηλινό αμυντικό άξονα, κάτι που έχει πολιτικο-στρατηγικό βάρος πέρα από τη στενή τεχνική διάσταση.
- Πιθανές βιομηχανικές συνέργειες
Το Ισραήλ έχει δείξει διάθεση να επενδύσει σε ελληνική βιομηχανική συμμετοχή όπου υπάρχει κρίσιμη μάζα έργου. Ένα μεγάλο πρόγραμμα αυτοπροστασίας θα μπορούσε να φέρει σημαντικό έργο στην ΕΑΒ και σε ελληνικές εταιρείες ηλεκτρονικών.
Τα κριτήρια απόφασης της Πολεμικής Αεροπορίας
Για την Πολεμική Αεροπορία, η επιλογή δεν είναι απλώς τεχνική. Είναι στρατηγική και θα κρίνει την επιβιωσιμότητα του βασικού της μαχητικού για 15-20 χρόνια. Τα κριτήρια αφορούν:
- Επιχειρησιακή υπεροχή έναντι Τουρκίας
Αν η Τουρκία αποκτήσει IVEWS, η επιλογή του ίδιου συστήματος από την Ελλάδα εξισορροπεί μεν την τεχνολογία, αλλά χάνεται η δυνατότητα για «ασύμμετρη» υπεροχή.
Εναλλακτικά, ένα διαφορετικό –αλλά ισάξιο ή ανώτερο– σύστημα (π.χ. Viper Shield ή ισραηλινή λύση) μπορεί να δημιουργήσει διαφοροποίηση σε τακτικό και τεχνικό επίπεδο.
- Συμβατότητα με το Viper και δυνατότητα μελλοντικής αναβάθμισης
- Η Northrop έχει το προφανές πλεονέκτημα «ραντάρ + EW από την ίδια εταιρία.
- Η L3Harris επενδύει στην all-digital αρχιτεκτονική και στην podded επιλογή για παλαιότερα Blocks.
- Η Elbit προσφέρει ιδιαίτερα ισχυρό IR-based layer, που μπορεί να «δέσει» πάνω από υπάρχοντα ή νέα συστήματα.
Η Πολεμική Αεροπορία θέλει να έχει τη δυνατότητα μπορεί να εισάγει μόνη της νέα απειλή, όπως το νέο τουρκικό ραντάρ, ή νέα όπλα στη βιβλιοθήκη EW, χωρίς να περιμένει επί μήνες εγκρίσεις τρίτων. Επιπλέον, το σύστημα μπορεί να είναι φθηνότερο στην προμήθεια αλλά ακριβότερο σε συντήρηση και αναβαθμίσεις. Η ύπαρξη προγράμματος σε άλλες χώρες (USAF, Ταϊβάν, Πολωνία, Ισραήλ) μειώνει το κόστος αναβάθμισης στο μέλλον.
- Ελληνική βιομηχανική συμμετοχή
Με την ΕΑΒ ήδη βαθιά εμπλεκόμενη στο πρόγραμμα Viper, κάθε σύστημα που δίνει περιθώρια για ουσιαστική εγχώρια συμμετοχή σε εγκατάσταση, υποστήριξη, ακόμη και συμπαραγωγή υποσυστημάτων, θα έχει πλεονέκτημα στον πολιτικό και οικονομικό διάλογο.
Οι επιλογές της Τουρκίας
Στον αντίποδα, τα τουρκικά F-16 έχουν ήδη αποκτήσει μια σαφώς αναβαθμισμένη «ομπρέλα» αυτοπροστασίας. Ο κορμός της ηλεκτρονικής τους προστασίας παραμένει το σύστημα SPEWS-II / AN/ALQ-178(V)5+, το οποίο αναπτύχθηκε και ολοκληρώθηκε με ισχυρή συμμετοχή της Aselsan και έχει εγκατασταθεί στα F-16C/D Block 50M, προσφέροντας συνδυασμό RWR και ψηφιακού παρεμβολέα.
Παράλληλα, η Τουρκία τα τελευταία χρόνια επιταχύνει την πλήρη «εθνικοποίηση» των δυνατοτήτων ηλεκτρονικού πολέμου, εντάσσοντας σε υπηρεσία εγχώρια pods όπως το EDPOD και αναπτύσσοντας το νέο σύστημα αυτοπροστασίας FEWS στο πλαίσιο του προγράμματος εκσυγχρονισμού Özgür για τα παλαιότερα Block 30/40.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σε επίπεδο σχεδιασμού, η Άγκυρα είχε αρχικά επιλέξει το αμερικανικό AN/ALQ-257 IVEWS της Northrop Grumman ως λύση για ένα πακέτο F-16V, όμως η πολιτική επιλογή στροφής σε καθαρά εγχώρια λύση οδήγησε στην ακύρωση του συγκεκριμένου δρόμου και στην απόφαση να «κουμπώσουν» στα τουρκικά F-16 συστήματα EW αποκλειστικά του τουρκικού αμυντικού συμπλέγματος.
Έτσι, η Τουρκία επιχειρεί σταδιακά να αποδεσμευτεί από αμερικανικά συστήματα και να αποκτήσει πλήρη έλεγχο στη βιβλιοθήκη απειλών και στην εξέλιξη των δυνατοτήτων ηλεκτρονικού πολέμου των μαχητικών της.
