Με τελικό ποσοστό συμμετοχής 54,8% και θετική ψήφο που κυμάνθηκε από το 94,1% μέχρι το 95,8%, οι ιταλοί εκφράστηκαν υπέρ των τεσσάρων δημοψηφισμάτων που οργανώθηκαν από την κεντροαριστερά και σχεδόν εκατό επιτροπές πολιτών.
Η Ιταλία, κατά συνέπεια, πρόκειται να διατηρήσει τον δημόσιο χαρακτήρα των δικτύων ύδρευσης, να μην ξεκινήσει την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας και να καταργήσει το νόμο περί «εύλογου κωλύματος» που επέτρεπε στον πρωθυπουργό, Σίλβιο Μπερλουσκόνι, να μην παρουσιάζεται σε δικάσιμους, λόγω κυβερνητικών του υποχρεώσεων.
Οι περισσότεροι πολιτικοί αναλυτές συμφωνούν στην διαπίστωση ότι πρόκειται για ένα νέο σοβαρό πλήγμα για την κυβέρνηση Μπερλουσκόνι.
Τόσο ο Μπερλουσκόνι όσο και ο ηγέτης της Λέγκα του Βορρά, Ουμπέρτο Μπόσι, είχαν ζητήσει από τους πολίτες να μην προσέλθουν στις κάλπες, ώστε να ψηφίσει τελικώς λιγότερο από το 50% των εχόντων δικαίωμα και να μην είναι νομικά δεσμευτικό το αποτέλεσμα των δημοψηφισμάτων.
Ο επικεφαλής του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος, Πιερλουίτζι Μπερσάνι, μετά την ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων, κάλεσε τον Μπερλουσκόνι να μεταβεί στο προεδρικό μέγαρο Κυρηνάλιο και να υποβάλει την παραίτησή του στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο.
Ο Μπερλουσκόνι δεν θέλησε να αναφερθεί στην προτροπή αυτή της αντιπολίτευσης. Σε γραπτό του ανακοινωθέν αναγνώρισε ότι ο ιταλικός λαός εξέφρασε με τρόπο σαφή και αδιάψευστο την βούλησή του.
Σχολιαστές σημειώνουν σήμερα ότι ο ιταλός πρωθυπουργός αναμένεται να αντιμετωπίσει σοβαρές ενδοκυβερνητικές εντάσεις: ο Ρομπέρτο Καλντερόλι, στέλεχος της Λέγκα του Βορρά και υπουργός αρμόδιος για την απλούστευση των νόμων, αναφερόμενος στο χθεσινό αποτέλεσμα, δήλωσε πως «πριν δεκαπέντε μέρες, με τις δημοτικές εκλογές, έφτασε το πρώτο χαστούκι. Με τα δημοψηφίσματα, ακολούθησε, τώρα, δεύτερο χαστούκι. Δεν θα ήθελα να συνηθίσουμε να τρώμε χαστούκια». Ο υπουργός εσωτερικών, Ρομπέρτο Μαρόνι, σε συνέντευξή του, δεν απέκλεισε –σε περίπτωση πολιτικής και κυβερνητικής ακινησίας– να στηθούν οι κάλπες για πρόωρες βουλευτικές εκλογές μέσα στο επόμενο φθινόπωρο.
Η Λέγκα του Βορρά, στην συνάντηση που οργανώνει στην Ποντίντα, την ερχόμενη Κυριακή, πρόκειται να θέσει νέους όρους στον ιταλό πρωθυπουργό: την αποχώρηση, πιθανότατα, από την αποστολή και τις επιχειρήσεις στην Λιβύη και την άμεση μείωση των φόρων.
Διαφορετικά, η βιωσιμότητα της κυβέρνησης θα μπορούσε να γίνει όλο και πιο αμφίβολη. Ο Μπερλουσκόνι, από την μεριά του, επιθυμεί διακαώς να καταφέρει να μειώσει τους φορολογικούς συντελεστές. Θα πρέπει, όμως, να καταφέρει να κάμψει τις αντιρρήσεις του υπουργού οικονομικών, Τζούλιο Τρεμόντι, ο οποίος αναφέρεται στο όλο θέμα χωρίς κανενός είδους περιστροφές: «έχω φτιάξει ένα εξαιρετικό πρόγραμμα που μειώνει τους φόρους. Πρέπει όμως να μου βρείτε ογδόντα δισεκατομμύρια ευρώ εναλλακτικών εσόδων», δηλώνει ο Τρεμόντι.
Είναι γνωστό ότι η Ιταλία, πρέπει να συνεχίσει να ακολουθεί αυστηρή δημοσιονομική πολιτική, με σοβαρές περικοπές για τα επόμενα τρία χρόνια. Οι δηλώσεις και οι κινήσεις του Τρεμόντι κινούνται αυστηρά μέσα σε αυτό το συγκεκριμένο πλαίσιο.
Στις 21 και 22 του μηνός ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι θα παρουσιαστεί ενώπιον του κοινοβουλίου της Ρώμης για να εξακριβώσει αν διαθέτει ακόμη την πλειοψηφία που εγγυάται στην χώρα ισχυρή και απρόσκοπτη διακυβέρνηση. Χάρη και στην συνδρομή των βουλευτών και γερουσιαστών που εγκατέλειψαν άλλα κόμματα για να στηρίξουν τον ιταλό πρωθυπουργό, το τελικό αποτέλεσμα, μπορεί να αποδειχθεί θετικό για την κυβέρνηση, έστω και οριακά.
Το θέμα, όμως, είναι γενικότερο: αν ο Μπερλουσκόνι δεν καταφέρει να θέσει νέους ισχυρούς στόχους, να αποδείξει ότι μπορεί να βγει από τον πολιτικό βάλτο στον οποίο βρίσκεται τους τελευταίους μήνες, δύσκολα θα μπορέσει να σταματήσει την καθοδική του πορεία. Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις τόσο η κεντροδεξιά όσο και η κεντροαριστερά συγκεντρώνουν ποσοστό από 39% μέχρι 40%, σε ό,τι αφορά την πρόθεση ψήφου των ιταλών.
Το λεγόμενο μετριοπαθές κέντρο δεν ξεπερνά το 10%. Αυτό σημαίνει ότι τίποτα δεν έχει ακόμη κριθεί οριστικά και ότι πολλά θα εξαρτηθούν από το αν ο Μπερλουσκόνι αποφασίσει να προωθήσει κάποιον από τους δελφίνους του, αν θα μπορέσει να εφαρμόσει –έστω και μερικώς– ένα πρόγραμμα για την μείωση των φόρων και από την έκβαση θα έχουν οι διάφορες δίκες του: εκείνη του Ρούμπι-Γκέιτ, για χρηματισμό βρετανού δικηγόρου και για αγοραπωλησία τηλεοπτικών δικαιωμάτων.
Η κεντροαριστερά πρέπει να καταστρώσει τις κύριες στρατηγικές κινήσεις της. Το Δημοκρατικό Κόμμα, η Ιταλία των Αξιών και η Αριστερά και Ελευθερία πρέπει να αποφασίσουν αν επιθυμούν να συμμαχήσουν με τον κεντρώο «τρίτο πόλο» και ποία θα είναι τελικώς τα βασικά σημεία του προγράμματός τους. Κύριο ζητούμενο είναι, για αναλυτές, το να αποφευχθούν στο οι έριδες που οδήγησαν στην πτώση των δύο κυβερνήσεων του Ρομάνο Πρόντι.
