Κόσμος

Όταν οι ΗΠΑ ανέτρεψαν κυβέρνηση του Ιράν το 1953: Φωτογραφικά ντοκουμέντα από ένα παρελθόν που πλέον μπορεί να μη φαντάζει τόσο μακρινό

Ιράν 1953

Από τότε που το Ισραήλ ξεκίνησε τη συντονισμένη επίθεσή του στο Ιράν, οι εκκλήσεις για αλλαγή καθεστώτος έχουν γίνει πιο δυνατές, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και τον ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου να εγείρουν το ενδεχόμενο στοχοποίησης του πανίσχυρου ηγέτη της Τεχεράνης, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.

Στο Ιράν ωστόσο έχουν εμπειρία από «πρώτο χέρι», από τις ΗΠΑ, να επιβάλλουν την αλλαγή καθεστώτος στη χώρα τους. Κι αυτό γιατί, κάτι ανάλογο συνέβη το 1953…

Τότε, το 1953, οι ΗΠΑ βοήθησαν στη οργάνωση πραξικοπήματος για την ανατροπή του δημοκρατικά εκλεγμένου πρωθυπουργού του Ιράν Μοχάμεντ Μοσαντέγκ. Ο Μοσαντέγκ, είχε δεσμευτεί τότε, να εθνικοποιήσει τις πετρελαιοπηγές της χώρας – μια κίνηση που οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία είδαν ως σοβαρό πλήγμα, δεδομένης της εξάρτησής τους από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής.

Στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, η κίνηση εθνικοποίησης θεωρήθηκε δημοφιλής στο Ιράν και νίκη για την τότε ΕΣΣΔ.

Ο στόχος

Στόχος του πραξικοπήματος ήταν να στηρίξει τον μονάρχη του Ιράν, Μοχάμαντ Ρεζά Παχλαβί να κυβερνήσει ως Σάχης του Ιράν και να διορίσει έναν νέο πρωθυπουργό – τον στρατηγό Φαζλολάχ Ζαχεντί.

Πριν από το πραξικόπημα, η CIA, μαζί με τη βρετανική Μυστική Υπηρεσία Πληροφοριών, βοήθησαν στην υποδαύλιση του ενθουσιασμού κατά του Μοσαντέγκ χρησιμοποιώντας προπαγάνδα. Σύμφωνα με αφιέρωμα του CNN, το 1953, η CIA και η SIS βοήθησαν να συσπειρωθούν οι φιλο-Σαχικές δυνάμεις και οργάνωσαν μεγάλες διαδηλώσεις κατά του Μοσαντέγκ, στις οποίες σύντομα προσχώρησε και ο στρατός.

27 Σεπτεμβρίου 1951: Ο Ιρανός πρωθυπουργός Mohammad Mossadegh στσυς ώμους πολιτών που ζητωκραυγάζουν στην πλατεία Majlis της Τεχεράνης, έξω από το κτίριο του κοινοβουλίου, αφού επανέλαβε τις απόψεις του για την εθνικοποίηση του πετρελαίου στους υποστηρικτές του / AP Photo
Πλήθος διαδηλωτών ξηλώνει την επιγραφή του Ιρανικού Κόμματος από την πρόσοψη των κεντρικών γραφείων στην Τεχεράνη, στις 19 Αυγούστου 1953, κατά τη διάρκεια της προ-Σαχικής εξέγερσης που σάρωσε την πρωτεύουσα και έδιωξε τον Πέρση πρωθυπουργό Δρ Μοσαντέγκ και την κυβέρνησή του. Ο υποστράτηγος Fazlollah, υποψήφιος πρωθυπουργός του Σάχη, ο οποίος ηγήθηκε ενός ανεπιτυχούς πραξικοπήματος πριν από λίγες ημέρες, έχει τώρα τον έλεγχο / AP Photo
Μια γυναίκα με μαντήλα, απευθύνεται σε διαδηλωτές υποστηρίζοντας τον Σάχη του Ιράν μπροστά από το Βασιλικό Παλάτι στην Τεχεράνη, 2 Μαρτίου 1953. Υποστηρικτές του Σάχη και υποστηρικτές του πρωθυπουργού Μοχάμεντ Μοσαντέγκ σάρωσαν την Τεχεράνη σε διαδηλώσεις AP Photo / Aziz Rashki

Για να παράσχει στον Zahedi, τον νέο πρωθυπουργό της χώρας, κάποια σταθερότητα, η CIA διέθεσε κρυφά 5.000.000 δολάρια μέσα σε δύο ημέρες από την ανάληψη της εξουσίας, όπως έδειξαν τα έγγραφα.

Το 2013 δημοσιεύτηκαν αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της CIA, επιβεβαιώνοντας για πρώτη φορά την εμπλοκή της υπηρεσίας. Αλλά ο ρόλος των ΗΠΑ ήταν γνωστός. Ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα αναγνώρισε τη συμμετοχή του στο πραξικόπημα το 2009.

Πλήθος υποστηρικτών του πρωθυπουργού της Περσίας Μοχάμεντ Μοσαντέχ, οπλισμένοι με μακριά ξύλα, γκρεμίζουν το άγαλμα του Σάχη Ρεζά, πατέρα του Σάχη του Ιράν, στην Τεχεράνη, 17 Αυγούστου 1953 / AP Photo
Ένα βασιλικό άρμα κινείται στο προαύλιο του Ραδιοφώνου της Τεχεράνης, λίγα λεπτά αφότου στρατεύματα υπέρ του Σαχ κατέλαβαν την περιοχή κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος που ανέτρεψε τον Μοχάμεντ Μοσαντέγκ και την κυβέρνησή του / AP Photo

Αυτό γύρισε μπούμερανγκ: Μετά την ανατροπή του Μοσαντέγκ, οι ΗΠΑ ενίσχυσαν την υποστήριξή τους στον Παχλαβί για να κυβερνήσει ως Σάχης. Οι Ιρανοί δυσανασχέτησαν με την ξένη ανάμειξη, τροφοδοτώντας το αντιαμερικανικό συναίσθημα στη χώρα για δεκαετίες.

Ισλαμική Επανάσταση

Ο Σάχης έγινε στενός σύμμαχος των ΗΠΑ. Αλλά στα τέλη της δεκαετίας του 1970, εκατομμύρια Ιρανοί κατέβηκαν στους δρόμους κατά του καθεστώτος του, το οποίο θεωρούσαν διεφθαρμένο και παράνομο. Οι κοσμικοί διαδηλωτές αντιτάχθηκαν στον αυταρχισμό του, ενώ οι ισλαμιστές διαδηλωτές αντιτάχθηκαν στην ατζέντα εκσυγχρονισμού του.

Ο Σάχης ανατράπηκε με την ισλαμική επανάσταση του 1979, η οποία έθεσε τέλος στη μοναρχία της χώρας που υποστηριζόταν από τη Δύση και εγκαινίασε την έναρξη της Ισλαμικής Δημοκρατίας και της εξουσίας των κληρικών.

Με την Μέση Ανατολή να φλέγεται, όλο και περισσότεροι επικαλούνται το πραξικόπημα του 1953 που υποστηρίχθηκε από τη CIA και ανέτρεψε τον Μοσαντέγκ ως απόδειξη ότι «οι ΗΠΑ δεν είναι αξιόπιστες», τονίζοντας ότι αυτές οι εικόνες από το παρελθόν, μπορεί τελικά, να μην είναι τόσο... μακρινές. 

 

 

Σχόλια
Σχολίασε εδώ
50 /50
2000 /2000
Όροι Χρήσης. Το site προστατεύεται από reCAPTCHA, ισχύουν Πολιτική Απορρήτου & Όροι Χρήσης της Google.
Κόσμος
Ακολουθήστε το Νewsit.gr στο Google News και ενημερωθείτε πρώτοι για όλη την ειδησεογραφία και τα τελευταία νέα της ημέρας
Newsit Blogs
Κόσμος: Περισσότερα άρθρα
Ο Τραμπ αφήνει πάλι «παράθυρο» για συμφωνία με το Ιράν για τα πυρηνικά – «Ήταν κοντά στην κατασκευή πυρηνικού όπλου»
Ο Aμερικανός Πρόεδρος σχολίασε πως το Ισραήλ τα πάει περίφημα στις επιθέσεις εναντίον της Τεχεράνης για την καταστροφή των πυρηνικών της εγκαταστάσεων
Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ στη Σύνοδο Κορυφής της G7 στον Καναδά
14
Όσα είναι γνωστά για το πυρηνικό «φρούριο» Φορντό στο Ιράν που στοχεύει το Ισραήλ - Γιατί δεν είναι το νέο Τσέρνομπιλ
Σε αντίθεση με έναν πυρηνικό αντιδραστήρα, όπου ένα πλήγμα μπορεί να οδηγήσει σε διαρροή ραδιενέργειας– το Φορντό χρησιμοποιεί εμπλουτισμένο ουράνιο σε μορφή εξαφθοριούχου αερίου που είναι επικίνδυνο αλλά δεν παρουσιάζει τον ίδιο βαθμό ραδιολογικού κινδύνου
Ιρανοί τεχνικοί εργάζονται στο Φορντό σε μια νέα εγκατάσταση παραγωγής καυσίμου ουρανίου για έναν σχεδιαζόμενο πυρηνικό αντιδραστήρα βαρέως ύδατος, λίγο έξω από την πόλη Ισφαχάν, 410 χιλιόμετρα νότια της Τεχεράνης το 2009 2