Ο κόσμος πρέπει να μοιάζει πολύ μπερδεμένος από την θέση που βρίσκεται η Angela Merkel. Η καγκελάριος δέχθηκε επίμονα διεθνή πυρά για την άριστη εμφάνιση των γερμανικών εταιριών στις διεθνείς αγορές. Τώρα οι επικριτές της κας Merkel την κατηγορούν ότι υποχωρεί από τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που στήριξαν αυτή την επιτυχία.
Τα τελευταία χρόνια η Γερμανία αντιμετωπίζεται ως ο «κακός» της νομισματικής ένωσης. Το Βερολίνο, κατά την λαϊκή (ή μήπως λαϊκιστική;) άποψη, αρνήθηκε να διασώσει την προβληματική περιφέρεια της ευρωζώνης. Δεν θέλει να βάλει την υπογραφή του σε μια νέα τάξη ευρωομολόγων. Το «βαρύ» πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας έχει ωθήσει την Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία και άλλους σε άγριο αποπληθωρισμό. Τα προβλήματα της νομισματικής ένωσης δεν οφείλονται στα λάθη των ασθενέστερων οικονομιών, αλλά στην υπερβολική ανταγωνιστικότητα της Γερμανίας.
Υπάρχουν αρκετά λάθη σε αυτό τον ισχυρισμό. Τα προβλήματα της Ελλάδας έχουν περισσότερο να κάνουν με την απουσία αποτελεσματικής διακυβέρνησης στην Αθήνα, παρά με το γεγονός ότι η Mercedes και η BMW παράγουν πραγματικά όμορφα αυτοκίνητα.
Η εκτίναξη και κατάρρευση στην αγορά ακινήτων της Ισπανίας και της Ιρλανδίας, εφάπτεται ελάχιστα με τις τεχνικές δεξιότητες της γερμανικής βιομηχανίας μηχανολογικού εξοπλισμού. Η Ιταλία, εντάξει, είναι η Ιταλία. Η Γαλλία συνεχίζει να τρομοκρατείται στην σκέψη να αφήσει το παρελθόν.
Η Γερμανία μπορούσε και έπρεπε να έχει κάνει περισσότερα για να τονώσει την εγχώρια οικονομία. Η λιτότητα καμιά φορά είναι απαραίτητο κακό, αλλά δεν πρέπει να γίνεται θρησκεία. Η συνήθεια της κας Merkel να φτάνει κάθε επιχείρηση διάσωσης στα άκρα, επιβάρυνε πάρα πολύ το κόστος σταθεροποίησης του ενιαίου νομίσματος. Πιο γενικά, οι ανισορροπίες στο διεθνές σύστημα αντιμετωπίζονται καλύτερα όταν οι δανειστές, όπως και οι δανειολήπτες, επωμίζονται τμήμα του βάρους.
Παρ’ όλ’ αυτά, η επίδραση από μια πιο δυναμική γερμανική οικονομία, θα ήταν πολύ μικρή. Λίγη παραπάνω ανάπτυξη στην Γερμανία δεν θα προκαλούσε σημαντική μείωση στον πόνο της δημοσιονομικής και διαρθρωτικής μεταρρύθμισης στον ευρωπαϊκό Νότο. Ακόμη και οι Βρετανοί πολιτικοί, που συγχαίρουν εαυτούς που έμειναν έξω από το ευρώ, υποχρεώθηκαν να μοιραστούν την μιζέρια μετά το κραχ.
Δείτε τώρα την διεθνή αντίδραση στο σύμφωνο συγκυβέρνησης που υπέγραψαν οι Χριστιανοδημοκράτες της κας Merkel με τους Σοσιαλδημοκράτες. Αν υποθέσουμε ότι κερδίζει την στήριξη των μελών του σοσιαλδημοκρατικού SPD –το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ενεργών μελών του κόμματος θα βγει το σαββατοκύριακο- η συμφωνία θεωρείται ότι προσφέρει μια πυξίδα στρατηγικής για ευρύ συνασπισμό.
Και οι πιο θερμοί υποστηρικτές της Γερμανίας, θα δυσκολευτούν πολύ να περιγράψουν την συμφωνία ως εμπνευσμένη διακοίνωση. Τα στοιχεία που τράβηξαν τα πρωτοσέλιδα, απηχούν μια ρετρό αίσθηση. Με την επιμονή του SPD, η Γερμανία θα εισάγει κατώτατο μισθό, τα όρια συνταξιοδότησης θα χαμηλώσουν για τους μακροχρόνια εργαζόμενους, οι μεγαλύτερες μητέρες θα πάρουν καλύτερες συντάξεις και οι εργαζόμενοι θα διατηρήσουν τις εργοδοτικές τους προστασίες.
Στο βαθμό που αυτά τα μέτρα θα έχουν μια εντοπίσημη επίδραση –και η συμφωνία αφήνει μεγαλύτερα περιθώρια στις δεσμεύσεις απ’ όσο παραδέχονται τα πρωτοσέλιδα- πιθανόν να χαλαρώσουν κάπως τα δημοσιονομικά ηνία και να ανεβάσουν τους μισθούς. Με άλλα λόγια, θα αυξήσουν την εγχώρια ζήτηση και θα κάνουν την γερμανική βιομηχανία λίγο λιγότερο ανταγωνιστική απ’ όσο θα ήταν σε διαφορετική περίπτωση. Το πακέτο όπως αναμενόταν επικρίθηκε σκληρά από την Bundesbank και τους Γερμανούς εργοδότες, αλλά η κα Merkel μάλλον περίμενε ένα έστω χλιαρό χειροκρότημα από το διεθνές κοινό που της ζητούσε πιο επεκτατικές πολιτικές. Δεν άκουσε τίποτε.
Το Economist έπιασε την ατμόσφαιρα με ένα editorial που κατσαδιάζει τις παραχωρήσεις της κας Merkel στην «αριστερή ατζέντα» του SPD όπως την αποκαλεί. Η γερμανική παραγωγικότητα, διαμαρτύρεται το περιοδικό, αναπτύσσεται με ρυθμό μικρότερο από τον μισό σε σχέση με της Ισπανίας. Καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει επιβάλλει λιγότερες μεταρρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια από την Γερμανία. Το Βερολίνο, φαίνεται να λέει, θα πρέπει να εισάγει νέες μεταρρυθμίσεις για να ξανανοίξει την ψαλίδα ανταγωνιστικότητας με τα άλλα κράτη της ευρωζώνης.
Όπως είπα, η κα Merkel πρέπει να έχει μπερδευτεί τελείως. Η αλήθεια είναι ότι η σημασία στην συμφωνία συνεργασίας βρίσκεται όχι σε εκείνα που προβλέπει για την Γερμανία, αλλά σε εκείνα που λέει για ένα άλλο βάσανο. Η Ευρώπη πάσχει από υπερβολική επιφύλαξη. Η παγκοσμιοποίηση έχει φέρει τον κόσμο ανάποδα. Η απάντηση της Ευρώπης είναι να προσποιείται ότι τίποτα δεν συμβαίνει.
Μια χρόνια αποφυγή του ρίσκου έχει καθηλώσει την λήψη αποφάσεων σε όλη την ήπειρο. Διατρανώνεται στην Γερμανία με τα υψηλά επίπεδα αποταμίευσης ή την διακοπή των πυρηνικών εργοστασίων και βρίσκεται στην καρδιά της απόλυτης ακινησίας της Γαλλίας, όπου οι πολιτικοί και οι ψηφοφόροι συμπεριφέρονται σαν να μπορούν να σταματήσουν την γη για να κατέβουν. Γιατί θα πρέπει οι Γάλλοι να δώσουν προσοχή σε πράγματα που συμβαίνουν αλλού;
Η ψυχολογία των «εντός-εκτός» ξυπνά εθνικιστικές φλόγες εναντίον των μεταναστών «που κλέβουν τις δουλειές μας». Η θεωρητικά ανεξάρτητη Βρετανία καταπιέζεται από αρχαίους νόμους προγραμματισμού και από απρόσβλητα καλυμμένα συμφέροντα. Η κυβέρνηση του David Cameron τρέμει ακόμη και να επεκτείνει τα στουμπωμένα αεροδρόμια του Λονδίνου.
Το ευρώ δεν έχει κάνει ευκολότερη την ζωή στην Ευρώπη αλλά, με έναν περίεργο τρόπο, έχει αποκρυσταλλώσει την επιλογή ανάμεσα στο εκσυγχρονιστικό και το στατικό. Τα δημοσιονομικά ελλείμματά έχουν σημασία. Το ίδιο και ο εργατικό κόστος. Αυτό που λείπει όμως στην Ευρώπη είναι ο οικονομικός δυναμισμός που προκύπτει με την επιθυμία χάραξης νέων κατευθύνσεων.
Η αποφυγή των κινδύνων εξηγείται εύκολα: Συνοδεύει τα σχετικά υψηλά βιοτικά επίπεδα και τους γηράσκοντες πληθυσμούς. Αυτό δεν την κάνει λιγότερο επικίνδυνη. Το να μην κάνεις τίποτα είναι μια επιλογή στρατηγικής, όπως και το να κάνεις κάτι. Η καλύτερη ελπίδα της Ευρώπης για να διατηρήσει την ευμάρεια και την φιλελεύθερη πολιτική τάξη της, είναι να υιοθετήσει την ανάγκη να αλλάξει. Η κα Merkelείναι μια επιφυλακτική ηγέτης, αλλά η Γερμανία τα έχει καταφέρει περισσότερο από πολλούς να προσαρμοστεί στην παγκοσμιοποίηση. Η απειλή για την Ευρώπη είναι η ίδια η Ευρώπη.
Διαβάστε επίσης: Τα ”μασάει” το ΔΝΤ: Μιλούσαμε γενικά για κούρεμα και όχι για την Ελλάδα!
Πηγή Euro2day