Μπροστά σε οικονομικό γκρεμό η Ουκρανία

Nωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα εξάντλησε η ΕΕ τα κεφάλαια της προς την Ουκρανία, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές της Handelsblatt.

Τώρα οι Βρυξέλλες αναζητούν μανιωδώς μια λύση έκτακτης ανάγκης. Οι ΗΠΑ, από όλες τις απόψεις, αναμένεται να βοηθήσουν. Η Ουκρανία οδεύει προς μια οικονομική κρίση που ξεκινά τον Ιανουάριο. Η υποσχεθείσα ευρωπαϊκή βοήθεια εκταμιεύτηκε στις αρχές Οκτωβρίου και Νοεμβρίου λόγω επείγουσας ανάγκης χρηματοδότησης, σύμφωνα με τη Handelsblatt από πηγές της Επιτροπής.

«Εάν δεν εξασφαλίσουμε γρήγορα τη χρηματοδότηση, η Ουκρανία θα καταρρεύσει», προειδοποίησε ένας από τους εμπλεκόμενους. Την Πέμπτη 13 Noεμβρίου 2025, η τελευταία δόση των 4,1 δισ. ευρώ μεταφέρθηκε στο Κίεβο, επιβεβαίωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Από τον Ιανουάριο και μετά, η Ουκρανία θα χρειαστεί νέα κεφάλαια – τώρα οι χώρες εταίροι αναμένεται να παρέμβουν επισπεύδοντας τις προγραμματισμένες πληρωμές τους μέχρι η ΕΕ να δημιουργήσει ένα νέο ταμείο. Ωστόσο, το Βέλγιο συνεχίζει να μπλοκάρει μια συμφωνία.

Οι οικονομικές ανάγκες της Ουκρανίας είναι «τεράστιες» και «επείγουσες», δήλωσε την Πέμπτη ο Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Βάλντις Ντομπρόβσκις. Η ΕΕ έχει εξαντλήσει το μερίδιό της από τα λεγόμενα δάνεια ERA για την Ουκρανία, επιβεβαίωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. «Τα έξι δισεκατομμύρια ευρώ σε αποθεματικά που είχαν προβλεφθεί για το πρώτο τρίμηνο του 2026 έχουν εξαντληθεί», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης στην Handelsblatt.

Ωστόσο, άλλες χώρες της G7 εξακολουθούν να έχουν διαθέσιμα δάνεια ERA ύψους μεταξύ δέκα και είκοσι δισ. ευρώ για το 2026 και το 2027 – ιδίως οι ΗΠΑ. Η Επιτροπή ζήτησε τώρα από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά να παρέμβουν με πρόωρες πληρωμές για να γεφυρώσουν το κενό χρηματοδότησης.

Σαφής Απειλή από τη Ρωσία

Εν τω μεταξύ, το Βέλγιο συνεχίζει να μπλοκάρει μια απόφαση για το ταμείο των 140 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία, το οποίο ξεκίνησε ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς (CDU). Το λεγόμενο ταμείο επανορθώσεων της ΕΕ προορίζεται να χρηματοδοτηθεί με παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που κατέχει ο βελγικός πάροχος υπηρεσιών Euroclear.

Ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ Ντε Βέβερ έχει αρνηθεί μέχρι στιγμής να δώσει την έγκρισή του, επικαλούμενος νομικούς και οικονομικούς κινδύνους για τη χώρα του. Σύμφωνα με κορυφαίους αξιωματούχους που μίλησαν στην Handelsblatt, το Βέλγιο έχει λάβει σαφείς απειλές από τη Ρωσία. Επιπλέον, η Ρωσία έχει απειλήσει τη βελγική κυβέρνηση με οικονομικά αντίποινα, όπως η κατάσχεση βελγικών περιουσιακών στοιχείων σε τρίτες χώρες.

Η αναμενόμενη πρόοδος δεν υλοποιήθηκε στη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ την Πέμπτη. Ενώ 20 υπουργοί Οικονομικών, συμπεριλαμβανομένου του Λαρς Κλινγκμπάιλ (SPD) και του Γάλλου ομολόγου του Ρολάν Λεσκίρ, εξέφρασαν την υποστήριξή τους για το ταμείο επανορθώσεων, το Βέλγιο, η Ιταλία και η Βουλγαρία συνέχισαν να μπλοκάρουν μια συμφωνία.

Η Επιτροπή είχε αρχικά την πρόθεση να συζητήσει ένα έγγραφο με τους υπουργούς που θα περιέγραφε τρεις διαφορετικές επιλογές χρηματοδότησης για το Κίεβο. Ωστόσο, το Βέλγιο απέρριψε αυτήν την πρόταση σε προηγούμενη διμερή συνάντηση εργασίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η Φον ντερ Λάιεν συναντάται με τον Ντε Βέβερ

Πηγές της βελγικής κυβέρνησης δήλωσαν ότι η συζήτηση δεν ήταν ακόμη αρκετά ώριμη για να αποφασιστούν συγκεκριμένες επιλογές. Αντ’ αυτού, ο Dombrovskis συνόψισε προφορικά το έγγραφο στη συνάντηση. Πρότεινε ότι εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία για την αξιοποίηση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, η ΕΕ θα μπορούσε εναλλακτικά να αναλάβει ξανά κοινό χρέος για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας.

Η τρίτη επιλογή θα ήταν επιχορηγήσεις ή εγγυήσεις από τους μεμονωμένους προϋπολογισμούς των 27 κρατών μελών της ΕΕ. Ωστόσο, αυτές οι τελευταίες επιλογές θα απαιτούσαν ετήσιες πληρωμές τόκων ύψους δισεκατομμυρίων.

Η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανέφερε επίσης τις τρεις επιλογές την Πέμπτη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, υποστηρίζοντας σαφώς τη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Αυτός είναι «ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να διατηρηθεί η άμυνα και η οικονομία της Ουκρανίας. Και ο πιο σαφής τρόπος να καταστήσει σαφές στη Ρωσία ότι ο χρόνος δεν είναι με το μέρος της».

Τώρα η Πρόεδρος σκοπεύει να κάνει μια ακόμη προσπάθεια: Την Παρασκευή (14.11.25), σχεδιάζει να συναντηθεί με τον Βέλγο πρωθυπουργό Bart de Wever στις Βρυξέλλες για να προσπαθήσουν να καταλήξουν σε συμφωνία, σύμφωνα με αξιωματούχους της ΕΕ.

Ωστόσο, ακόμη και αν το Βέλγιο άρει τον αποκλεισμό του, έχει ήδη χαθεί πολύτιμος χρόνος. Υψηλόβαθμοι διπλωμάτες λένε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ήδη καθυστέρηση αρκετών εβδομάδων.

Η Επιτροπή πρέπει να υποβάλει συνολικά έντεκα νομοθετικές προτάσεις για την ακινητοποίηση των περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας μακροπρόθεσμα, τη μεταφορά τους σε δάνειο προς την ΕΕ και στη συνέχεια τη διαίρεση αυτού του δανείου σε μεμονωμένα δάνεια προς την Ουκρανία. Επιπλέον, η ΕΕ πρέπει να παράσχει εγγυήσεις για το Βέλγιο. Αυτές οι προτάσεις πρέπει ακόμη να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τα κράτη μέλη της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Παραμένει ασαφές πώς η ΕΕ θα καλύψει τον υπολειπόμενο κίνδυνο για το Βέλγιο σε περίπτωση που η Euroclear αναγκαστεί να αποπληρώσει τα χρήματα στη Ρωσία πρόωρα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να παράσχουν μεμονωμένες εγγυήσεις για τα έτη 2026 και 2027, κάτι που στη συνέχεια θα απαιτήσει έγκριση από τα εθνικά τους κοινοβούλια.

Ο κίνδυνος μπορεί να μετριαστεί μόνο μέσω του νέου προϋπολογισμού της ΕΕ που θα ξεκινήσει το 2028. Ωστόσο, η Γαλλία θέλει να αποφύγει την ψηφοφορία στο κοινοβούλιο, επειδή η κυβέρνηση δεν διαθέτει σταθερή πλειοψηφία και αντιμετωπίζει ήδη δυσκολίες στην ψήφιση του προϋπολογισμού.

Το τρίτο ανοιχτό ερώτημα είναι πώς θα πρέπει να κατανεμηθούν τα 140 δισεκατομμύρια ευρώ για την Ουκρανία. Η Γαλλία θέλει να συνδέσει τα χρήματα με έναν κανόνα «Αγοράστε ευρωπαϊκά προϊόντα». Δεν θα παρέχει εγγυήσεις για την αγορά αμερικανικών όπλων. Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και η Ουκρανία, ωστόσο, θέλουν να διατηρήσουν τις ΗΠΑ στο πλευρό τους συνεχίζοντας να αγοράζουν αμερικανικά όπλα.

Ο Καγκελάριος Μερτς είχε ασκήσει έντονη πίεση στις Βρυξέλλες για τη χρήση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, επενδύοντας σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο στη διαδικασία. Στόχος, υποστήριξε, ήταν να διασφαλιστεί η στρατιωτική ανθεκτικότητα της Ουκρανίας για αρκετά χρόνια. Αντ’ αυτού, η Ουκρανία κινδυνεύει τώρα να περιέλθει σε ληξιπρόθεσμες οφειλές ήδη από τον Ιανουάριο.

Ωστόσο, το Βέλγιο συνεχίζει να καθυστερεί. Ο πρωθυπουργός Ντε Βεβέρ υποστηρίζει, αφενός, ότι δεν μπορεί να συμφωνήσει πριν δει το σχέδιο νόμου – ενώ αφετέρου, δεν θέλει η Επιτροπή να παρουσιάσει τα κείμενα, σύμφωνα με κορυφαίους αξιωματούχους της ΕΕ. Ένας εμπιστευτικός το έθεσε ως εξής: «Ο Ντε Βεβέρ παίζει με χρόνο. Θέλει να αναγκάσει την ΕΕ να προετοιμάσει εναλλακτικές επιλογές χρηματοδότησης. Το ερώτημα είναι, ποιος θα υποχωρήσει πρώτος: το Βέλγιο ή η ΕΕ;»