Μέχρι τον Δεκέμβριο -δηλαδή έως την επόμενη τακτική Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ (18-19.12.25)- ανέβαλαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, κατά τη χθεσινή (23.10.25) σύνοδό τους, την απόφαση σχετικά με το εάν θα αξιοποιήσουν τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας για να βοηθήσει την Ουκρανία, απειλώντας την προσπάθεια να λάβει νέα χρηματοδότηση για την Ουκρανία έως τις αρχές του 2026.
Οι συνομιλίες σταμάτησαν αφού το Βέλγιο απαίτησε μεγαλύτερες διαβεβαιώσεις ότι δεν θα θεωρηθεί υπεύθυνο για τους κινδύνους που συνδέονται με τα προτεινόμενα δάνεια ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ (163 δισεκατομμύρια δολάρια), δεδομένου ότι τα χρήματα φυλάσσονται κυρίως στο Βέλγιο. Τελικά, οι ηγέτες της ΕΕ ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, να εξετάσει επιλογές χρηματοδότησης της Ουκρανίας (μέσω των assets της Ρωσίας) στην επόμενη σύνοδο κορυφής τους. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι αναμένει μια τελική απόφαση τότε.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση θα μπορούσε να προκαλέσει πισωγυρίσματα για την Ουκρανία, η οποία χρειάζεται νέα ένεση κεφαλαίων έως τις αρχές του 2026, σημειώνει το Bloomberg.
Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας βλέπουν όλο και περισσότερο την αξιοποίηση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ως τον μόνο βιώσιμο τρόπο για να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν το Κίεβο στον αγώνα του κατά της πλήρους κλίμακας εισβολής της Μόσχας, η οποία βρίσκεται ήδη στο τέταρτο έτος της. H σχετική ανησυχία αυξάνεται αφότου η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ σταμάτησε τη χρηματοδότηση προς την Ουκρανία, λέγοντας ότι θα πουλούσε μόνο όπλα που πληρώνονται από άλλους δυτικούς συμμάχους.
«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεσμεύεται να αντιμετωπίσει τις πιεστικές οικονομικές ανάγκες της Ουκρανίας για την περίοδο 2026-2027, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών και αμυντικών προσπαθειών της», ανέφεραν οι ηγέτες στα συμπεράσματά τους. «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να παρουσιάσει, το συντομότερο δυνατό, επιλογές για οικονομική στήριξη βάσει αξιολόγησης των χρηματοδοτικών αναγκών της Ουκρανίας».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Το Βέλγιο έχει επανειλημμένα εκφράσει επιφυλάξεις σχετικά με τη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων – περίπου 180 δισεκατομμύρια ευρώ – βρίσκεται στο γραφείο συμψηφισμού Euroclear με έδρα τις Βρυξέλλες. Η χώρα ανησυχεί ότι θα μείνει στο γάντζο εάν η Ρωσία καταθέσει επιτυχώς αγωγή για να πάρει πίσω τα χρήματα. Η Μόσχα έχει δηλώσει ότι θα προβεί σε αντίποινα εάν τα περιουσιακά στοιχεία κατασχεθούν. Τα σχέδια της ΕΕ δεν περιλαμβάνουν την άμεση κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων.
Μιλώντας πριν από τη σύνοδο κορυφής την Πέμπτη, ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ Ντε Βεβέρ προειδοποίησε ότι δεν θα υπογράψει την πρωτοβουλία, εκτός εάν άλλες χώρες απαντήσουν στις ανησυχίες του.
Ο Ντε Βεβέρ δήλωσε ότι επιθυμεί «πλήρη αμοιβαιοποίηση του κινδύνου» σε περίπτωση που η Μόσχα υποβάλει αξιώσεις επί των περιουσιακών στοιχείων. Θέλει επίσης νομικά δεσμευτικές εγγυήσεις ότι τα κράτη μέλη θα συνεισφέρουν εάν τα χρήματα πρέπει να επιστραφούν και ότι όλες οι χώρες που κατέχουν παγωμένα περιουσιακά στοιχεία θα αναλάβουν κοινή δράση.
Κατά τη διάρκεια συζήτησης μεταξύ των ηγετών του μπλοκ, το Βέλγιο κάλεσε το μπλοκ να αξιοποιήσει τα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που έχουν ακινητοποιηθεί σε άλλα κράτη μέλη, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν το θέμα. Περίπου 25 δισεκατομμύρια ευρώ σε περιουσιακά στοιχεία είναι παγωμένα σε αρκετές άλλες πρωτεύουσες.
Οι ισχυρές εγγυήσεις είναι «η απόλυτη προϋπόθεση πριν προχωρήσετε», δήλωσε ο Ντε Βέβερ στους δημοσιογράφους μετά τη συνάντηση. «Αν πάρετε τα χρήματα και η αγορά δει ότι δεν υπάρχει λύση ρευστότητας για όταν κάτι πάει στραβά, θα βρεθείτε αμέσως σε μπελάδες».
Καλύτερη Επιλογή
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος συμμετείχε στους Ευρωπαίους ηγέτες στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, τους προέτρεψε να εκδώσουν τα δάνεια στις αρχές του 2026, καθώς η χώρα που έχει πληγεί από τον πόλεμο ξεμένει από πόρους και κεφάλαια.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε στους δημοσιογράφους μετά τη σύνοδο κορυφής ότι «ήταν πολύ σαφές στη συζήτηση» ότι οι χώρες της ΕΕ υποστήριζαν ευρέως τη χρήση των περιουσιακών στοιχείων.
«Με άλλα λόγια, συμφωνήσαμε για το τι – αυτό είναι το δάνειο επανορθώσεων», είπε. «Και πρέπει να εργαστούμε για το πώς – πώς θα το κάνουμε δυνατό, ποια είναι η καλύτερη επιλογή για να προχωρήσουμε».
H Φον ντερ Λάιεν πάντως επισήμανε πως «θα σεβόμαστε πάντα το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο, ενώ παράλληλα θα προχωράμε σε αυτό το έργο».
Σύμφωνα με το προσωρινό σχέδιο της ΕΕ, τα ρωσικά δάνεια με εγγύηση περιουσιακών στοιχείων θα πρέπει να αποπληρωθούν μόνο εάν η Μόσχα προσφέρει στο Κίεβο επανορθώσεις για ζημιές από τον πόλεμο. Η ΕΕ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι περίπου 200 δισεκατομμύρια ευρώ σε περιουσιακά στοιχεία κεντρικών τραπεζών θα παραμείνουν παγωμένα, εκτός εάν συμβεί αυτό.
Τα σχέδια δανεισμού υποστηρίζονται επίσης από το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά, οι οποίοι κατέχουν ορισμένα περιουσιακά στοιχεία ρωσικής κεντρικής τράπεζας. Το Ηνωμένο Βασίλειο και αρκετές χώρες της ΕΕ έχουν δηλώσει ότι θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εγγύηση των κεφαλαίων. Ωστόσο, οι ΗΠΑ έχουν διστάσει να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία.
Ακόμα κι αν οι ηγέτες της ΕΕ καταλήξουν τελικά σε συμφωνία για τα δάνεια, θα παραμείνουν δύο βασικά ζητήματα:
- πρώτον, ποιες προϋποθέσεις θα τεθούν
- δεύτερον, εάν θα αναγκαστεί η Ουκρανία να αγοράσει περισσότερα ευρωπαϊκά όπλα με τα κεφάλαια. Μια πρόκληση θα είναι ότι η Ουκρανία μπορεί να χρειαστεί να αγοράσει διαθέσιμα αμερικανικά όπλα για άμεσες ανάγκες στο πεδίο της μάχης.
Ο Ζελένσκι επαίνεσε την ικανότητα της χώρας του να αυξήσει γρήγορα την αμυντική παραγωγή και να μοιραστεί τα αποτελέσματα με την Ευρώπη εάν λάβει πρόσθετα κεφάλαια.
«Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε οποιοδήποτε είδος ρωσικού χρήματος για την ουκρανική παραγωγή, είναι ταχύτερο και φθηνότερο και μιλάμε για αεροσκάφη μεγάλης εμβέλειας, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ηλεκτρονικό πόλεμο και πυραύλους», δήλωσε ο Ζελένσκι.
«Έχουμε τεχνολογίες που είμαστε έτοιμοι να μοιραστούμε με τους εταίρους μας», πρόσθεσε, λέγοντας ότι οι ηγέτες της ΕΕ «αναγνώρισαν ότι σήμερα έχουμε τεχνολογίες που άλλοι δεν έχουν και θα τις μοιραστούμε και θα κάνουμε συμπαραγωγή».
Η Ουκρανία υπέγραψε επίσης την Τετάρτη (22.10.25) επιστολή προθέσεων με τη Σουηδία για την αγορά έως και 150 σουηδικών μαχητικών αεροσκαφών, η οποία θα μπορούσε να καλυφθεί με μελλοντικά ρωσικά δάνεια με εγγύηση περιουσιακών στοιχείων.
Ήξεις αφίξεις
Σύμφωνα με διπλωμάτες της ΕΕ, αναφέρει δημοσίευμα της Welt, η διατύπωση που αναφέρεται στην τελική ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου χθες δεν αποκλείει την πιθανότητα η Επιτροπή να εξετάσει επίσης τη χρήση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στις διαβουλεύσεις της.
Ωστόσο, η δήλωση της συνόδου κορυφής απείχε κατά πολύ από την αρχικά προβλεπόμενη συμφωνία. Το αρχικό σχέδιο ήταν να ανατεθεί συγκεκριμένα στην Επιτροπή η ανάπτυξη μιας νομικά ορθής εφαρμογής του σχεδίου. Ωστόσο, το Βέλγιο, ειδικότερα, εξέφρασε σοβαρές νομικές ανησυχίες.
Ο πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ φοβάται, μεταξύ άλλων, ότι η χώρα του θα έπρεπε να αναλάβει μόνη της τους οικονομικούς κινδύνους πιθανών ρωσικών αντιμέτρων, επειδή η πλειονότητα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων βρίσκεται στη χώρα του.
Ο καγκελάριος Μερτς σχολίασε: «Αν ήμουν ο πρωθυπουργός του Βελγίου, θα είχα παρουσιάσει τα ίδια επιχειρήματα». Ανώτεροι διπλωμάτες δήλωσαν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «έκανε τα πράγματα λίγο πολύ εύκολα» για τον εαυτό της παρουσιάζοντας την τρέχουσα πρόταση και παραμέλησε τον κίνδυνο αγωγών και αξιώσεων από το ρωσικό κράτος ενώπιον διαιτητικού δικαστηρίου. «Αυτό δεν είναι ασήμαντο», είπε ο Μερτς.
