Tην ίδια ώρα που τρέχει αντίστροφη μέτρηση λιγότερο από δεκαπέντε ημερών (δηλαδή έως την 1η Αυγούστου 2025) σε σχέση με το τελεσίγραφο του Ντόναλντ Τραμπ ιδίως προς την ΕΕ αναφορικά με τον καθορισμό των τελικών δασμών, ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε προχθές (14.7.25) ένα επιπλέον δασμολογικό τελεσίγραφο.
Το τελεσίγραφο Ντόναλντ Τραμπ αφορά τη Ρωσία , προβλέπει προθεσμία 50 ημερών -δηλαδή έως τις αρχές Σεπτεμβρίου 2025 – πέραν της οποίας, αν δεν φέρει ειρήνη η Μόσχα στην Ουκρανία, θα επιβληθούν «δευτερογενείς δασμοί» 100%…
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ποιες χώρες αφορούν αυτοί οι «δευτερογενείς» δασμοί; Όσους συνεργάζονται εμπορικά με τη Ρωσία. Και ποιες είναι αυτές; Προπαντός τα μέλη της συμμαχίας των BRICS, δηλαδή (πέρα από τη Ρωσία) η Ινδία, η Κίνα, η Βραζιλία και η Νότια Αφρική, αλλά όχι μόνο.
Η τελευταία απειλή του Τραμπ, έρχεται σε συνέχεια της επιδείνωσης του κλίματος μεταξύ ΗΠΑ – BRICS μετά τη σύνοδο τους στη Βραζιλία μεταξύ 6 -7 Ιουλίου 2025, μετά την οποία ο Αμερικανός πρόεδρος απείλησε κάθε χώρα που προβεί σε «αντιαμερικανικές» ενέργειες, προανήγγειλε δασμούς 50% κατά της Βραζιλίας, με τον πρόεδρος της χώρας να απαντά πως μπορεί να ζήσει και χωρίς τις ΗΠΑ!
Η Μόσχα απέρριψε αμέσως το αίτημα του Τραμπ ως «απαράδεκτο», οπότε κανείς δεν θα …πλήξει έως τις αρχές Σεπτεμβρίου παρακολουθώντας τις ανταλλαγές «πυρών» μεταξύ ΗΠΑ από τη μια μερια και Ρωσίας και ευρύτερα των BRICS από την άλλη.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Σε κάθε περίπτωση εκείνο που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι πως ο Τραμπ συνέδεσε για πρώτη φορά ευθέως το μέτωπο της νέας εμπορικής – δασμολογικής πολιτικής των ΗΠΑ με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Συγκεκριμένα, απείλησε όλους τους βασικούς εμπορικούς αντιπάλους των ΗΠΑ (πλην ΕΕ) με δασμούς 100% αν η Ρωσία δεν αποδεχθεί ειρήνευση στην Ουκρανία.
Έτσι μετά την σύνδεση την οποία έκανε ο πρόεδρος του ευρωπαϊκού συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα του δασμολογικού πολέμου ΗΠΑ – ΕΕ με την αύξηση των αμυντικών δαπανών των ευρωπαϊκών χωρών – μελών του ΝΑΤΟ (προκειμένου να αποτραπεί στρατιωτικά ενδεχόμενη ρωσική επίθεση στην ΕΕ) μέσω της εξαγοράς περισσότερων αμερικανικών όπλων από την ΕΕ (κάτι που εισακούστηκε), έρχεται ο Τραμπ να απειλήσει με δασμούς σοκ όσους συνεχίσουν να συνεργάζονται εμπορικά με τη Ρωσία…
1. Πώς σκοπεύει ο Τραμπ να πείσει τη Ρωσία να υποχωρήσει;
Η απειλή Τραμπ περί δευτερογενών δασμών 100% κατά των εμπορικών εταίρων της Ρωσίας αποδεικνύει πως οι ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να βλάψουν σημαντικά τη Ρωσία με άμεσους δασμούς κατά της Μόσχας, σύμφωνα με την Handelsblatt.
Το διμερές εμπόριο έχει μειωθεί απότομα τα τελευταία χρόνια, από περίπου 53 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021 σε 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024.
Αυτό οφείλεται στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από την κυβέρνηση υπό τον προκάτοχο του Τραμπ, Τζο Μπάιντεν, και από το Κογκρέσο μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Αυτά τα μέτρα περιελάμβαναν ελέγχους εξαγωγών για τον αποκλεισμό της πρόσβασης της Ρωσίας σε ημιαγωγούς και άλλες τεχνολογίες, απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου και τερματισμό των «κανονικών εμπορικών σχέσεων» με τη Μόσχα. Συνεπώς, οι δευτερογενείς δασμοί είναι το επόμενο, πιο ολοκληρωμένο βήμα.
2. Ποιοι θα επηρεαστούν από τους δασμούς 100%;
Περισσότερες από δώδεκα χώρες – από την Ασία μέχρι τη Μέση Ανατολή και τη Νότια Αμερική – θα μπορούσαν να επηρεαστούν εάν ο Τραμπ πραγματοποιήσει την απειλή του.
Ορισμένες από αυτές τις χώρες βρίσκονται ήδη σε εμπορική σύγκρουση με τις ΗΠΑ, επειδή ο Τραμπ επέβαλε δασμούς 10% στους περισσότερους εταίρους τον Απρίλιο, οι οποίοι πρόκειται να αυξηθούν περαιτέρω την 1η Αυγούστου.
Η Κίνα και η Ινδία, οι δύο κορυφαίες οικονομίες της Ασίας, έγιναν οι μεγαλύτεροι και δεύτεροι μεγαλύτεροι εισαγωγείς ρωσικού πετρελαίου στον κόσμο το 2023, σύμφωνα με το αμερικανικό ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο CBS, μετά την επιβολή των πρώτων κυρώσεων από τη Δύση κατά της Μόσχας το 2022. Προηγουμένως, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατείχε αυτήν την κορυφαία θέση.
Η Κίνα και η Ινδία μαζί εκτιμάται ότι εισάγουν έως και 90% του αργού πετρελαίου που πωλείται από ρωσικές κρατικές ενεργειακές εταιρείες.
Το Βιετνάμ και η Ταϊλάνδη, οι οποίες επιδιώκουν διπλωματική ουδετερότητα στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, έχουν επίσης συμφέροντα με τη Ρωσία στο πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, την άμυνα και τον τουρισμό.
Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, είναι ένας άλλος σημαντικός εισαγωγέας ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά ο Λευκός Οίκος άφησε να εννοηθεί ότι τα κράτη που εμπλέκονται στην άμυνα της Ουκρανίας θα εξαιρούνται από τις κυρώσεις.
Στη Μέση Ανατολή, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα – αν και δεν είναι τα ίδια ένας σημαντικός εισαγωγέας ενέργειας – λειτουργούν ως χρηματοοικονομικό κέντρο για το διεθνές εμπόριο ρωσικού πετρελαίου. Το Ντουμπάι είναι ένα ασφαλές καταφύγιο για το ρωσικό κεφάλαιο και τους Ρώσους ολιγάρχες.
Στη Νότια Αμερική, η γεωργική δύναμη της Βραζιλίας είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικών προϊόντων λιπασμάτων, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για τις εξαγωγές σόγιας, ζάχαρης και καφέ της χώρας.
3. Πώς ακριβώς θα πρέπει να λειτουργούν οι δασμοί;
Σε αντίθεση με το Κογκρέσο των ΗΠΑ, το οποίο συζητούσε εδώ και καιρό πιο εκτεταμένα μέτρα – δασμούς έως και 500% στις εισαγωγές από χώρες που αγοράζουν ρωσική ενέργεια – ο Τραμπ θέτει το όριο χαμηλότερο. Αλλά το 100% θα έβλαπτε επίσης.
Στο παρελθόν, οι ΗΠΑ έχουν χρησιμοποιήσει «δευτερεύουσες κυρώσεις» κατά χωρών όπως το Ιράν ή η Βόρεια Κορέα. Συγκεκριμένα, το Υπουργείο Οικονομικών ή το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ θα δημοσίευαν έναν κατάλογο χωρών που συνεργάζονται με τη Ρωσία πάνω από ένα καθορισμένο όριο. Όλες οι εισαγωγές από αυτές τις χώρες θα υπόκεινται στη συνέχεια σε αυτόματους τιμωρητικούς δασμούς 100%.
Οι τελωνειακές αρχές των ΗΠΑ θα εισπράττουν αυτούς τους δασμούς απευθείας στα σύνορα. Ταυτόχρονα, το Υπουργείο Εξωτερικών θα ασκούσε διπλωματική πίεση για να πείσει τις πληγείσες χώρες να αποσυρθούν από το εμπόριο με τη Ρωσία.
Η νομική βάση για αυτό, η οποία θα μπορούσε να επικαλεστεί χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου, θα ήταν ο Νόμος περί Διεθνών Οικονομικών Εξουσιών Έκτακτης Ανάγκης (IEEPA) ή ο Νόμος περί Εμπορίου με τον Εχθρό (TWEA).
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, δεν υπάρχει κάποιο δημόσια διαθέσιμο σχέδιο από την κυβέρνηση Τραμπ. Ο Υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Χάουαρντ Λάτνικ, απλώς εξήγησε στους δημοσιογράφους ότι πρόκειται για οικονομικές κυρώσεις και ότι οι δασμοί είναι απλώς ένα εργαλείο στην εργαλειοθήκη. «Αν τους πιάσω, πρέπει να πληρώσουν», είπε αδιάφορα σε χώρες που ενδεχομένως επηρεάζονται.
Ο Λάτνικ αναφέρθηκε σε μια παρόμοια προσέγγιση που ακολούθησε ο Τραμπ απέναντι στη Βενεζουέλα: «Είπε στις χώρες που εμπορεύονται με τη Βενεζουέλα: Αν κάνετε δουλειές και αγοράζετε πετρέλαιο της Βενεζουέλας, πρέπει να πληρώνετε δασμούς. Επομένως, δεν πρόκειται για άμεση κύρωση, αλλά για οικονομική ποινή».
Ουσιαστικά, η ιδέα είναι να σταλεί ένα μήνυμα σε τρίτες χώρες: Όποιος εμπορεύεται με τη Ρωσία πρέπει να υποστεί τις συνέπειες με τη μορφή υψηλών δασμών. Ο στόχος είναι να φέρει τη Ρωσία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, να την απομονώσει οικονομικά και ταυτόχρονα να υποκύψει στις χώρες που παρέχουν οικονομική υποστήριξη στη Μόσχα.
4. Τι γίνεται με τους δασμούς 500% που είχε πιέσει το Κογκρέσο των ΗΠΑ;
Η ανακοίνωση του Τραμπ βασίζεται σε ένα υπάρχον νομοσχέδιο στη Γερουσία των ΗΠΑ που κατέθεσε ο Ρεπουμπλικάνος Λίντσεϊ Γκράχαμ και ο Δημοκρατικός Ρίτσαρντ Μπλούμενθαλ.
Η νομοθετική πρωτοβουλία, που υποστηρίζεται από 85 γερουσιαστές, θεωρείται ένα σχέδιο για την προσέγγιση του Τραμπ.
Το νομοσχέδιο προτείνει εκτεταμένες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων, περιορισμών στο εμπόριο και τις επενδύσεις, και μαζικών τιμωρητικών δασμών τουλάχιστον 500% σε όλες τις εισαγωγές από χώρες που αγοράζουν ρωσικά ενεργειακά προϊόντα. Ενώ η πρόταση του Κογκρέσου απευθύνεται κυρίως στον χρηματοπιστωτικό και ενεργειακό τομέα, η απειλή του Τραμπ είναι ευρύτερη, περιλαμβάνοντας βιομηχανικά αγαθά και εμπορικά προϊόντα.
Παρόλο που οι δύο προσεγγίσεις διαφέρουν, η βασική αρχή παραμένει η ίδια: Όσοι υποστηρίζουν τη Ρωσία χάνουν την προνομιακή πρόσβαση στην αγορά των ΗΠΑ.
Το πλεονέκτημα ενός εκτελεστικού διατάγματος Τραμπ είναι ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί να εφαρμόσει τέτοιους δασμούς αμέσως, χωρίς εκτεταμένη γραφειοκρατία και συντονισμό με τους βουλευτές.
Το τελεσίγραφο του Τραμπ βασίζεται στην άμεση πολιτική πίεση και τη βραχυπρόθεσμη αποτελεσματικότητα. Ωστόσο, ένας νόμος που θα ψηφιστεί από το Κογκρέσο θα είναι πιο μακροπρόθεσμος και πιο δύσκολο να ανατραπεί.
Προς το παρόν, το Κογκρέσο θέλει να δώσει στον πρόεδρο πλήρη ελευθερία κινήσεων: Όπως ανέφερε το Politico την Τρίτη, το νομοσχέδιο Graham-Blumenthal θα ανασταλεί προς το παρόν και δεν θα τεθεί σε ψηφοφορία.
5. Πόσο αξιόπιστη είναι η απειλή του Τραμπ;
Προς το παρόν, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ εμμένει στην απειλή του. Υπονόησε ότι η εισαγωγή δασμών θα μπορούσε «ακόμα και νωρίτερα» από 50 ημέρες.
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει πάντα ο υπολειπόμενος κίνδυνος ο Τραμπ να αλλάξει γνώμη. Οι δευτερογενείς δασμοί κατά της Βενεζουέλας, για παράδειγμα, τους οποίους ο Λούτνικ ανέφερε ως μοντέλο, μέχρι στιγμής έχουν μόνο απειληθεί αλλά δεν έχουν εφαρμοστεί.
Η ανακοίνωση του Τραμπ θα μπορούσε να θεωρηθεί ως απειλή για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων με τον Πούτιν. Οι γερουσιαστές Γκράχαμ και Μπλούμενταλ τόνισαν ακριβώς αυτό: ο στόχος δεν είναι η κλιμάκωση, αλλά η καθήλωση του Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Σε γενικές γραμμές, οι τιμωρητικοί δασμοί είναι το προτιμώμενο μέσο πίεσης του Τραμπ. Ωστόσο, το ιστορικό του όσον αφορά τα συγκεκριμένα αποτελέσματα στις εμπορικές συγκρούσεις είναι μέτριο. Οι τιμωρητικοί δασμοί που επιβλήθηκαν τον Απρίλιο, οι οποίοι τέθηκαν σε ισχύ ανεξάρτητα από την πολιτική για τη Ρωσία, παράγουν έσοδα ρεκόρ για τον αμερικανικό προϋπολογισμό.
Αλλά οι «90 συμφωνίες σε 90 ημέρες» που υποσχέθηκε ο Λευκός Οίκος δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί, μόνο συμφωνίες-πλαίσια με τρεις χώρες. Αυτό εγείρει το ερώτημα εάν οι χώρες που επηρεάζονται από τους δασμούς κατά της Ρωσίας θα υποκύψουν στην πίεση.
Παρ’ όλα αυτά, η απειλή του Τραμπ αποτελεί μια αντιστροφή. Μέχρι τώρα, απέφευγε να επιβάλει νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας και αντίθετα διατηρούσε έναν τόνο συνεργασίας με το Κρεμλίνο. Αυτό τελείωσε προς το παρόν.
