Ο Χρήστος Σαρτζετάκης, που έφυγε σήμερα Τετάρτη (3.2.2022) από τη ζωή σε ηλικία 93 ετών, διετέλεσε Πρόεδρος της Δημοκρατίας από το 1985 έως το 1990 και είχε εκλεγεί μετά από μια επεισοδιακή ψηφοφορία στη Βουλή, η οποία έμεινε γνωστή για τα «χρωματιστά ψηφοδέλτια» και την «ψήφο Αλευρά».
Κατά τη διάρκεια της θητείας του, η επιλογή του να μην απονείμει χάρη στον ισοβίτη Χρήστο Ρούσσο, σημάδεψε την πορεία του στην πολιτική ζωή της χώρας.
Η εκλογή του ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας
Την εποχή εκείνη, Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Όταν έφτασε η στιγμή να διεκδικήσει την επανεκλογή του, ο Ανδρέας Παπανδρέου, πρωθυπουργός τότε με το ΠΑΣΟΚ, λέγεται πως είχε δώσει την προσωπική του υπόσχεση πως θα τον προτείνει ξανά. Τελικά, πρότεινε αιφνιδιαστικά τον Χρήστο Σαρτζετάκη, σε μια κίνηση που ξέσπασε πολιτική θύελλα.
Ήταν, επίσης, η εποχή που ο Ανδρέας Παπανδρέου προχώρησε σε Αναθεώρηση του Συντάγματος, μετατρέποντας τον ρόλο του Προέδρου της Δημοκρατίας σε περισσότερο συμβολικό, ώστε να καθιερωθεί πλήρως ο κοινοβουλευτισμός.
Η πρόταση Σαρτζετάκη ξύπνησε μνήμες και πολιτικά πάθη άλλων εποχών, καθώς ήταν ο ανακριτής της πολύκροτης υπόθεσης για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, η οποία είχε οδηγήσει την κυβέρνηση Καραμανλή σε παραίτηση.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής παραιτήθηκε από Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με το που έμαθε για την πρόταση του Ανδρέα Παπανδρέου και βάσει του Συντάγματος, ανέλαβε καθήκοντα ο πρόεδρος της Βουλής, Γιάννης Αλευράς.
Τα «χρωματιστά ψηφοδέλτια»
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης ήταν ο μόνος υποψήφιος για Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Στην πρώτη ψηφοφορία, άθροισε 180 ψήφους, από τους οποίους οι 13 ήταν των βουλευτών του ΚΚΕ, που ψήφισαν για πρώτη και τελευταία φορά – μέχρι σήμερα – την επιλογή της κυβέρνησης για Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Η δεύτερη ψηφοφορία ήταν γεμάτη ευτράπελα και έμεινε γνωστή για τα «χρωματιστά ψηφοδέλτια». Ο αντιπρόεδρος της Βουλής, Μιχάλης Στεφανίδης, διένειμε έγχρωμα ψηφοδέλτια με το όνομα του Χρήστου Σαρτζετάκη και λέγεται πως ο Ανδρέας Παπανδρέου ζήτησε να τοποθετηθεί μια έντονη λάμπα πάνω από την κάλπη, για να διακρίνονται ποιοι ψηφίζουν με τα έγχρωμα ψηφοδέλτια και ποιοι όχι.
Οι πολιτικοί αντίπαλοι του ΠΑΣΟΚ είχαν καταγγείλει ωμή παραβίαση της μυστικότητας της ψήφου και τα χρωματιστά ψηφοδέλτια είχαν προκαλέσει την οργή του – τότε – αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
Μάλιστα, η επεισοδιακή αυτή ψηφοφορία σημαδεύτηκε και από την αρπαγή της κάλπης από τον γαλάζιο βουλευτή Ιωαννίνων Ελ. Καλογιάννη, οποίος την μετέφερε στα γραφεία του κόμματος του.
Τελικά, η κάλπη επεστράφη και η ψηφοφορία ολοκληρώθηκε με τον Χρήστο Σαρτζετάκη να αθροίζει 182 ψήφους.
Η «ψήφος Αλευρά»
Στην τρίτη ψηφοφορία, για να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Χρήστος Σαρτζετάκης, χρειαζόταν ο μαγικός αριθμός 181, ο οποίος επετεύχθη με την ψήφο του Γιάννη Αλευρά.
Η προσωρινή θητεία του Γιάννη Αλευρά στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα, μετά την παραίτηση Καραμανλή, δημιούργησε διαδικαστικό πρόβλημα καθώς η Νέα Δημοκρατία και ορισμένοι συνταγματολόγοι αμφισβήτησαν το κατά πόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, έστω και αν αυτός είναι προσωρινός, μπορεί να ψηφίσει για τον επόμενο Πρόεδρο.
Στον αντίποδα οι καθηγητές Γεώργιος Κασιμάτης και Ευάγγελος Βενιζέλος, υποστήριξαν ότι δεν υπήρχε κανένα απολύτως ζήτημα. Ο Χρήστος Σαρτζετάκης εκλέχθηκε οριακά και μετά την Αναθεώρηση του Συντάγματος, η μυστική ψηφοφορία για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας καταργήθηκε.
Ο ισοβίτης Χρήστος Ρούσσος
Το 1976 η δολοφονία του Ανέστη Παπαδόπουλου, από τον σύντροφό του, Χρήστο Ρούσσο, σόκαρε το πανελλήνιο και αποκάλυψε πολλές κρυφές πτυχές του κόσμου του Ζαππείου και της Λεωφόρου Συγγρού, καθώς ο Χρήστος Ρούσσος εξαναγκαζόταν στην πορνεία από τον Ανέστη Παπαδόπουλο.
Είχε καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη από το Διεθνές Ναυτοδικείο Πειραιά, χωρίς να του αναγνωριστεί το ελαφρυντικό του πρότερου έντιμου βίου. Είχε οδηγηθεί στις φυλακές Κέρκυρας, ένα από τα πιο σκληρά σωφρονιστικά ιδρύματα.
Από εκεί, ζήτησε την αναψηλάφηση της δίκης του, λόγω του νεαρού της ηλικίας του αλλά και του πρότερου έντιμου βίου ώστε να πετύχει την αποφυλάκισή του, την οποία είχε αρνηθεί το δικαστήριο με επιχείρημα την ομοφυλοφιλία.
Όταν ζήτησε απονομή χάριτος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Χρήστο Σαρτζετάκη, η αίτησή του απορρίφθηκε κατηγορηματικά. Τότε, ο Χρήστος Ρούσσος κήρυξε απεργία πείνας, με την υγεία του να κλονίζεται και τον ίδιο να παραμένει αποφασισμένος να δικαιωθεί ή να πεθάνει, αρνούμενος την οποιαδήποτε ιατρική βοήθεια.
Η απόφαση να μην αποδοθεί χάρη, παρά τη θετική απάντηση του Συμβουλίου Χαρίτων, ξέσπασε πολιτική θύελλα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να παραμένει ανένδοτος στη στάση του. Μάλιστα, οι σχέσεις ΠτΔ και κυβέρνησης (του Ανδρέα Παπανδρέου) οδηγήθηκαν στα άκρα. Η στάση του Χρήστου Σαρτζετάκη αποδόθηκε σε προκατάληψη και διάκριση.
Τελικά, η απονομή χάριτος δόθηκε το 1990 από τον επόμενο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Καραμανλή.