Η αμερικανική διπλωματική «επίθεση» έπεσε πάνω στην Ουκρανία σαν κεραυνός: το «σχέδιο ειρήνης», που καταρτίστηκε μυστικά από τις ομάδες του Ντόναλντ Τραμπ, παρουσιάστηκε στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στις 20 Νοεμβρίου, με την επιμονή να ολοκληρωθεί πριν από την αμερικανική γιορτή του Thanksgiving, στις 27 Νοεμβρίου, σαν ένα «δώρο».
Πίσω από αυτή την επίμονη βιασύνη κρύβεται ένα υβριδικό έγγραφο, που παρουσιάστηκε στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, που συνδυάζει αμερικανικές παραχωρήσεις και ρωσικές απαιτήσεις για το μέλλον της Ουκρανίας, αποτέλεσμα συζητήσεων ανάμεσα στον Στιβ Γουίτκοφ, ειδικό απεσταλμένο του Ντόναλντ Τραμπ, και τον Κιρίλ Ντμίτριεφ, εκπρόσωπο του Βλαντίμιρ Πούτιν. Ακόμη και στη Ρωσία, ορισμένοι θεωρούν το κείμενο «εν μέρει παράλογο», αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι «μάλλον θα άρεσε» στο Κρεμλίνο, όπως αναλύει το The Economist.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ένα κείμενο κομμένο και ραμμένο για το Κρεμλίνο
Το περιεχόμενο έχει σίγουρα πολλά να προσφέρει στη Ρωσία: άρση των δυτικών κυρώσεων, επιστροφή στο G8, έμμεση αναγνώριση των εδαφών που έχει καταλάβει και παραχώρηση οχυρωμένων ζωνών στο Ντονμπάς.
Αντίθετα, η Ουκρανία θα επωμιζόταν το μεγαλύτερο βάρος: μείωση του στρατού της σε 600.000 άνδρες, εγκατάλειψη της προοπτικής ένταξης στο ΝΑΤΟ, μόνιμη ουδετερότητα και μερική ανακατεύθυνση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων σε αμερικανο-ρωσικά έργα. Το κείμενο απαγορεύει επίσης κάθε στρατιωτική παρουσία της Συμμαχίας σε ουκρανικό έδαφος, μια σοβαρή υποχώρηση μετά από έναν χρόνο ευρωπαϊκών προσπαθειών για μια δύναμη αποτροπής.
Καμία στρατιωτική δέσμευση δεν επιβάλλεται στη Ρωσία, και ένας υψηλόβαθμος Ουκρανός αξιωματούχος κάνει λόγο για μια «υποβαθμισμένη εκδοχή» των συνομιλιών της Κωνσταντινούπολης του 2022.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ακόμη πιο ανησυχητικό για το Κίεβο: η Ουάσινγκτον υπαινίσσεται ότι μια άρνηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε διακοπή της κρίσιμης ανταλλαγής πληροφοριών, απαραίτητης για τις ουκρανικές επιχειρήσεις. Και παρότι η νέα εκδοχή περιλαμβάνει μια υπόσχεση «εγγύησης ασφάλειας» εμπνευσμένη από το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, λίγοι Ουκρανοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα τηρούσε μια τέτοια δέσμευση, μετά από δέκα μήνες πιέσεων και απειλών προς τη χώρα.
Το Κίεβο υπό πολιτική και στρατιωτική πίεση
Από οπτική γωνία της Ουκρανίας, η πρόταση μοιάζει τιμωρητική και ανεφάρμοστη. Απαιτεί εκλογές μέσα σε 100 ημέρες, ένα εκρηκτικό σενάριο τη στιγμή που ο Ζελένσκι είναι ήδη αποδυναμωμένος και αντιμέτωπος με μια τεράστια πολιτική κρίση: ένα σκάνδαλο διαφθοράς 100 εκατομμυρίων δολαρίων που αγγίζει την κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Energoatom έχει αποσταθεροποιήσει το περιβάλλον του.
Δύο μέλη της διαπραγματευτικής του ομάδας κινδυνεύουν άμεσα, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο την αμερικανική πίεση. Η χρονική στιγμή, εξάλλου, προκαλεί ερωτήματα: ο Λευκός Οίκος παρουσιάζει το σχέδιο τη στιγμή που το Κίεβο βρίσκεται στην πιο αδύναμη φάση του.
Στο παρασκήνιο, ο στρατιωτικός συσχετισμός δυνάμεων δεν αφήνει περιθώρια. Ο ουκρανικός στρατός υποφέρει από έλλειψη πεζικού, η Ρωσία προελαύνει ταχύτερα από οποιαδήποτε στιγμή τα τελευταία δύο χρόνια και τα ρωσικά drones κατακλύζουν τις ουκρανικές γραμμές.
Τα μετόπισθεν καταρρέουν: το ενεργειακό σύστημα έχει υποστεί σοβαρές ζημιές, ο χειμώνας μόλις ξεκινά και η χώρα βασίζεται στις πυρηνικές της μονάδες για να επιβιώσει. «Αντέχουμε ακόμη, οριακά», δηλώνει μια πηγή των ουκρανικών υπηρεσιών πληροφοριών. «Σε δύο μήνες, κανείς δεν ξέρει πού θα βρισκόμαστε. Το σχέδιο αυτό δεν πρόκειται να γίνει καλύτερο.»
Η Ευρώπη περιορίζεται στον ρόλο του πληρωτή
Οι Ευρωπαίοι, εξίσου αιφνιδιασμένοι, ανακαλύπτουν ότι τους αναλογεί κυρίως ο λογαριασμός: 100 δισεκατομμύρια δολάρια για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, ενώ η Ουάσινγκτον διεκδικεί μέρος των κερδών των επενδύσεων και προνομιακή πρόσβαση στις ουκρανικές ενεργειακές υποδομές. Η επιρροή της Ευρώπης παραμένει πάντως ένα από τα λίγα αντίβαρα στις απαιτήσεις των ΗΠΑ.
Όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να κινηθεί πολύ πιο γρήγορα και αποφασιστικά αν θέλει να έχει λόγο, έπειτα από χρόνια δισταγμών για τα 235 δισ. παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται πλέον να επιδιώκει.
Προς το παρόν, ο Ζελένσκι υποβαθμίζει δημόσια τη σημασία του εγγράφου, το οποίο παρουσιάζει ως μια απλή, τροποποιήσιμη «όραση». Αλλά η παγίδα σφίγγει: πρέπει να συνεχίσει τις συνομιλίες για να μη χάσει την αμερικανική υποστήριξη, γνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι η Μόσχα θα έχει την ευκαιρία να ξαναγράψει το κείμενο προς όφελός της. «Απαράδεκτο στην παρούσα μορφή», παραδέχεται ένας υψηλόβαθμος Ουκρανός αξιωματούχος, «τουλάχιστον προς το παρόν».
