Η παγκόσμια ιστορία του θεάτρου, από την εποχή της αρχαίας τραγωδίας μέχρι τις ημέρες μας, έχει καταγράψει πως τα πιο μεγάλα έργα – όπως ο σαιξπιρικός Άμλετ – αφορούν αποτρόπαιους φόνους και στυγερές ιστορίες, που σύμφωνα με τον Αριστοτέλη θέλγουν παρά τη φρίκη τους και “δι’ ελέους και φόβου περαίνουσι κάθαρσιν”.
Ωστόσο, τα έργα αυτά με πρωταγωνιστές τον Οιδίποδα, τη Μήδεια, τη Φαίδρα, τον Μάκβεθ, τον Οθέλλο, ή τον Άμλετ εύκολα θα κοσμούσαν τις στήλες του αστυνομικού και δικαστικού ρεπορτάζ και μία δίκη των πρωταγωνιστών τους θα προκαλούσε το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και έναν εκτεταμένο διάλογο για την ηθικότητα των κινήτρων τους και τη νομιμότητα των πράξεών τους.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Το βράδυ της Τετάρτης (15.5.2019) στο Θέατρο Κανάλ στη Μαδρίτη, αληθινοί δικαστές και δικηγόροι πρωταγωνίστησαν στην παράσταση του δραματουργού και σκηνοθέτη Ρότζερ Μπερνάτ Please, Continue (Hamlet) [Παρακαλώ, συνεχίστε (Άμλετ)], στην οποία ο σαιξπηρικός ήρωας κάθεται στο εδώλιο του κατηγορουμένου για τον φόνο του θείου του Κλαύδιου.
Ο δικαστής Χαβιέρ Καράθο Ρούβιο προήδρευσε στην έδρα, ενώ ο ποινικολόγος Ανδρέας Χάλαρης υπερασπίσθηκε τον πρίγκιπα της Δανιμαρκίας απέναντι στην εισαγγελέα Μαρία Βαλένθια. Στη δίκη θα παραστούν ως μάρτυρες ένας ιατροδικαστής και ένας δικαστικός. Στο τέλος, ο πρόεδρος της έδρας θα επιλέξει τυχαία από το κοινό εννέα θεατές, που αφού έχουν ακούσει τα δικανικά επιχειρήματα θα εκδώσουν την απόφαση.
Η δίκη θα επαναληφθεί και απόψε, αλλά με διαφορετική σύνθεση στο δικαστήριο. Και φυσικά, με βάση τη σύνθεση του δικαστηρίου και το περιεχόμενο των εκάστοτε επιχειρημάτων και της τεχνικής των αντιδίκων, η απόφαση κάθε φορά μπορεί να είναι διαφορετική.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Και σε αυτό βασίζεται ακριβώς το έργο και ο πειραματισμός του: να γνωρίζει το κοινό πως τα γεγονότα είναι φανταστικά και πως αυτό που πρέπει να έχουμε υπόψη είναι ο μηχανισμός που έχει αναπτύξει μία κοινωνία για να κρίνει ένα πρόσωπο και να αποφασίζει εάν είναι ένοχο, ή αθώο.
Από το 2015, οπότε για πρώτη φορά παρουσιάσθηκε στο φεστιβάλ της Τζιρόνα, το έργο έχει ανέβει σε 160 παραστάσεις σε 13 χώρες.
Άμλετ: Η ετυμηγορία
Ο Άμλετ καταδικάσθηκε και αθωώθηκε με ίδια ποσοστά, γεγονός που δίνει τροφή σε πολλά συμπεράσματα για τους δικαστικούς, αλλά και κοινωνιολογικούς, μηχανισμούς.
Πρωτοπόρος του ρεαλιστικού και συμμετοχικού θεάτρου στην Ισπανία και διεθνώς αναγνωρισμένος δραματουργός, ο Μπερνάτ δημιουργεί έργα που δεν σχολιάζουν αυτά καθαυτά το θέμα που πραγματεύονται, αλλά αφήνουν τον θεατή να δώσει τη λύση, με βάση τις οδηγίες και τις πληροφορίες που του παρέχονται από σκηνής.
“Αυτό δε σημαίνει πως εξαναγκάζουμε τους θεατές να ανέβουν στη σκηνή για να ενσαρκώσουν το παραμικρό. Πιότερο τους καλούμε να συμμετάσχουν σε έναν μηχανισμό, που ενεργοποιείται συλλογικά, όπως στην ίδια την κοινωνία και στην πορεία να συλλογιστεί για τον ρόλο του ως ενεργού πολίτη εν μέσω της ομάδας αυτής”, εξηγεί ο ίδιος ο δραματουργός.
Η θέση του γίνεται ιδιαίτερα κατανοητή μέσα από την πλοκή και τη λύση του Please, Continue (Hamlet), όπου οι θεατές διαδραματίζουν τον ρόλο των ενόρκων.
Μολονότι μόνον εννέα εξ αυτών καλούνται να αποφασίσουν, όλη η πλατεία οφείλει να αναλάβει την ευθύνη να διαμορφώσει γνώμης, διότι έως το τέλος δεν είναι γνωστό ποιοι θεατές θα επιλεγούν.
“Με αυτόν τον τρόπο το κοινό αισθάνεται ότι εμπλέκεται σε όσα διαδραματίζονται. Το θέατρο μας επιτρέπει να αναπαριστάμεθα ως συλλογικότητα και να συνειδητοποιούμε τις ευθύνες μας εντός αυτής της συλλογικότητας”, καταλήγει ο Μπερνάτ.
