Γάζα: Πώς ο Ντόναλντ Τραμπ αναδιαμορφώνει τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή

Καθώς οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς συνεχίζονται στο Κάιρο, υπό τη μεσολάβηση της Αιγύπτου και του Κατάρ, ο Ντόναλντ Τραμπ επεκτείνει την πρωτοβουλία του πολύ πέρα από την απλή απελευθέρωση των ομήρων.

Το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ δεν στοχεύει πλέον μόνο στην επίτευξη μιας προσωρινής εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, αλλά στη ριζική αναμόρφωση της διακυβέρνησης της Γάζας και των περιφερειακών ισορροπιών ισχύος.

Σε ανάλυσή της, η προοδευτική ισραηλινή εφημερίδα Haaretz εξηγεί πως η πρώτη φάση του σχεδίου –η δημιουργία μιας προσωρινής διεθνούς αρχής στη Γάζα– παραμένει προς το παρόν θεωρητική. Το σχέδιο όμως εντάσσεται σε μια πολύ ευρύτερη στρατηγική: τη διαμόρφωση μιας νέας περιφερειακής τάξης πραγμάτων γύρω από τους αραβικούς συμμάχους της Ουάσιγκτον, με φόντο τις προσωπικές φιλοδοξίες του Τραμπ, μεταξύ των οποίων και η επιδίωξη του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης.

Η αυξανόμενη επιρροή των αραβικών κρατών

Υιοθετώντας τις θέσεις της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ και της Αιγύπτου, ο Τραμπ φέρεται να έχει προσφέρει στις μεγάλες αραβικές δυνάμεις πρωτοφανή διπλωματική βαρύτητα, ξεπερνώντας σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και το Ισραήλ.

Το Haaretz σημειώνει ότι οι αραβικές προτεραιότητες έχουν πλέον υπερισχύσει των ισραηλινών επιχειρημάτων περί ασφάλειας· ο Λευκός Οίκος ερμηνεύει πλέον τη συνέχιση του πολέμου στη Γάζα όχι ως στρατηγική αναγκαιότητα, αλλά ως εσωτερική πολιτική επιλογή του Ισραήλ.

Η μετατόπιση αυτή κορυφώθηκε όταν ο Τραμπ διέταξε δημοσίως το Ισραήλ να σταματήσει τους βομβαρδισμούς στη Γάζα, μια απρόσμενη κίνηση που εξέπληξε τόσο τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου όσο και τους Άραβες ηγέτες. Στην πράξη, η ανακοίνωση αυτή έσωσε τις διαπραγματεύσεις, αίροντας ένα από τα βασικά εμπόδια που είχε θέσει η Χαμάς, η οποία ζητούσε εγγυήσεις από τις ΗΠΑ πριν αποδεχθεί οποιαδήποτε συμφωνία.

Νέες ισορροπίες ανάμεσα στο Ισραήλ και τους γείτονές του

Σύμφωνα με το Haaretz, τα αραβικά κράτη λειτουργούν πλέον ως ενιαίος πόλος επιρροής, ικανός να ανταγωνιστεί το Ισραήλ στην Ουάσιγκτον. Οι μαζικές οικονομικές δεσμεύσεις τους, σε συνδυασμό με τη διεθνή κόπωση απέναντι στον πόλεμο, έχουν διαβρώσει την παραδοσιακή διπλωματική υπεροχή του Ισραήλ στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το νέο αυτό περιφερειακό μέτωπο έχει ήδη φέρει χειροπιαστά αποτελέσματα:

• την αναγνώριση του Σύρου προέδρου Άχμαντ αλ-Σάρα και τη μερική άρση των κυρώσεων κατά της Δαμασκού
• την απόσυρση του ισραηλινού σχεδίου «Gaza Riviera»
• και τη δήλωση του Τραμπ ότι αντιτίθεται σε οποιαδήποτε προσάρτηση της Δυτικής Όχθης, χαράσσοντας έτσι τα όρια ενός νέου περιφερειακού status quo.

Η Χαμάς επιδιώκει να διατηρήσει τον ρόλο της

Παράλληλα, η Χαμάς επιχειρεί να εκμεταλλευτεί τη νέα συγκυρία προς όφελός της. Το ισλαμιστικό κίνημα αποδέχεται κατ’ αρχήν τη δημιουργία μιας τεχνοκρατικής προσωρινής διοίκησης στη Γάζα, αρνείται όμως τον αφοπλισμό και επιδιώκει να διατηρήσει πολιτικό ρόλο στο τοπικό σκηνικό.

Το αμερικανικό σχέδιο προβλέπει τη σύσταση μιας «διεθνούς αρχής ειρήνης», με συμβολική ηγεσία του Τραμπ και διοικητή τον Τόνι Μπλερ, ωστόσο η εφαρμογή του στην πράξη παραμένει εξαιρετικά αβέβαιη. Για τη Χαμάς, κάθε απόφαση σχετικά με τη μελλοντική διακυβέρνηση της Γάζας πρέπει να ληφθεί από τα παλαιστινιακά εθνικά όργανα, των οποίων θεωρεί εαυτό μέλος.

Μια διπλωματία σε διαρκή μεταμόρφωση

Το Haaretz χαρακτηρίζει την κατάσταση αυτή ως κομβική γεωπολιτική στροφή: ο Τραμπ έχει κατορθώσει να τοποθετήσει τα αραβικά κράτη στο επίκεντρο του διπλωματικού παιχνιδιού, περιορίζοντας το μονοπώλιο επιρροής του Ισραήλ στην Ουάσιγκτον.

Ωστόσο, η εκεχειρία παραμένει εύθραυστη, και η ευελιξία του Αμερικανού προέδρου θα μπορούσε να οδηγήσει το σχέδιο σε απρόβλεπτες κατευθύνσεις.

«Ίσως ο Τραμπ να μην έχει ακόμη φέρει την ειρήνη», καταλήγει το Haaretz, «αλλά έχει ήδη αποφασίσει ποιοι θα διαμορφώσουν τη Μέση Ανατολή του αύριο».