Παραδοσιακά, η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα ήταν ανυπολόγιστη, τόσο όσον αφορά σε κράτη της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης, όσο και σε χώρες του κεντροευρωπαϊκού τόξου. Στις παραπάνω, φυσικά, συγκαταλέγεται και η Ελλάδα.
Κάποιες συγκρατημένες προσπάθειες άμβλυνσης της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια ξεκίνησαν στον απόηχο της de facto προσάρτησης της Κριμαϊκής Χερσονήσου στη ρωσική επικράτεια. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όμως, ήταν που δημιούργησε πρωτοφανείς αναταραχές στην ευρωπαϊκή ενεργειακή πραγματικότητα, αναδιαμορφώνοντας πλήρως τον γεωπολιτικό χάρτη της νοτιοανατολικής Ευρώπης και οδηγώντας τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε έναν ακραιφνή αγώνα διασφάλισης του ενεργειακού τους εφοδιασμού και παγιοποίησης των ενεργειακών τιμών για τους καταναλωτές.
Και ενώ η Δύση εμμένει στις κυρώσεις απέναντι στη Ρωσία και το Κρεμλίνο στρέφεται σε τρίτους αγοραστές, η ανάγκη για την εγκαθίδρυση της ενεργειακής αυτονομίας στον ευρωπαϊκό χώρο εντείνεται ολοένα και περισσότερο, με γνώμονα τους περιβαλλοντικούς στόχους της Δύσης. Προεξέχων αυτών δεν είναι άλλος από τη δέσμευση για την επίτευξη μηδενικής καθαρής κατανάλωσης ενέργειας έως το 2050.
Ενεργειακή αυτονομία και πράσινη ενέργεια στην Ελλάδα
Τη δεκαετία 2011-2021, το ποσοστό ενεργειακής εξάρτησης της Ελλάδας σημείωσε αύξηση της τάξης του 9%, αγγίζοντας το 74%. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές προσπάθειες για απεμπλοκή των κρατών-μελών από τις ρωσικές πηγές ενέργειας, αναμένεται να μειώσουν σημαντικά το ποσοστό.
Το περασμένο έτος, η ενεργειακή κρίση επέφερε την αναβίωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από εξόρυξη λιγνίτη, ως απάντηση στη μείωση των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Η πράσινη ενέργεια, μάλιστα, σημειώνει τα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών στην Ελλάδα, με ποσοστό 43,4% επί της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης. Ταυτοχρόνως, το ποσοστό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά το έτος 2022 μειώθηκε σχεδόν κατά το ήμισυ σε σύγκριση με το 2018, από 529,6 grCO2/kwh σε 315,6 grCO2/kwh.
Η σημασία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
Εξαιτίας, εν πολλοίς, των γεωπολιτικών αναταραχών, οι επιταγές της Ενεργειακής Μετάβασης μετουσιώθηκαν με πρωτοφανείς ρυθμούς σε ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές πολιτικές. Για πρώτη φορά, τον Μαίο του 2023, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ξεπέρασαν τα ορυκτά καύσιμα στην ηλεκτροπαραγωγή της Ευρώπης. Την ίδια στιγμή, και για πρώτη φορά στα ιστορικά χρονικά, η παραγόμενη από φωτοβολταϊκά ενέργεια ξεπέρασε τον άνθρακα στο επιμέρους μερίδιο παραγωγής.
Στην Ελλάδα, το μερίδιο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή, μαζί με τα μεγάλα υδροηλεκτρικά άγγιξε το 47,1%, ξεπερνώντας για πρώτη φορά το μερίδιο των ορυκτών καυσίμων, καταδεικνύοντας έτσι τη δυναμική διείσδυση της πράσινης ενέργειας στη χώρα.
Τα ποσοστά αύξησης των επενδύσεων σε τεχνολογίες ηλιακής και αιολικής ενέργειας τα τελευταία τέσσερα έτη, μάλιστα, υπολογίζονται στο 110% και 70% αντιστοίχως, ξεπερνώντας κατά πολύ τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Το μέλλον της ενέργειας
Εν αναμονή της ολοκλήρωσης της εθνικής πρότασης στο πλαίσιο του RepowerEU, και της εκμετάλλευσης των ευρωπαικών και εθνικών χρηματοδοτικών εργαλείων για την υποστήριξη πράσινων επενδύσεων, μία σειρά από νέες προοπτικές δημιουργούνται με σκοπό την μετατροπή της Ελλάδας σε πράσινο περιφερειακό ενεργειακό κόμβο.
Μία ευρεία θεματολογία, συγκροτημένη από διαφορετικές πτυχές της ελληνικής Ενεργειακής Οικονομίας, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων κρίσιμων ζητημάτων όπως η Πράσινη Μετάβαση και η Βιωσιμότητα, η Γεωπολιτική της Ενέργειας και η Ενεργειακή Ασφάλεια, αναμένεται να αναλυθεί ενδελεχώς στο επικείμενο 8th HAEE Energy Transition Symposium. Το Συνέδριο διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Ενεργειακής Οικονομίας (HAEE) και θα πραγματοποιηθεί στις 27-29 Σεπτεμβρίου στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, στην Αθήνα.