Μια επιβλητική στρατιωτική παρέλαση και μια υψηλού επιπέδου σύνοδος στην Κίνα ήρθαν να υπενθυμίσουν με δραματικό τρόπο ότι η ευρωπαϊκή ασφάλεια δεν θα είναι ποτέ ξανά όπως πριν.
Αυτή την εβδομάδα, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έστειλε ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς την Ουκρανία και τους ευρωπαίους συμμάχους της: η Μόσχα μπορεί να συνεχίσει την πορεία της, καθώς έχει ισχυρούς και αποφασισμένους συμμάχους στο πλευρό της.
Ο Ρώσος ηγέτης στάθηκε δίπλα – δίπλα σε εκδηλώσεις στην Κίνα με τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ, τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρεντρά Μόντι, τον Ιρανό πρόεδρο Μασούντ Πεζεσκιάν και τον Κιμ Γιονγκ Ουν της Βόρειας Κορέας.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Περισσότερα από τρία χρόνια μετά την αρχική αντίληψη του Πούτιν ότι η κατάληψη της μικρότερης και πιο αδύναμης Ουκρανίας θα ήταν γρήγορη και ίσως εύκολη υπόθεση, η Ρωσία δεν θα μπορούσε να συνεχίσει τον πόλεμο χωρίς την οικονομική στήριξη της Κίνας και της Ινδίας, τα όπλα που προέρχονται από το Ιράν και, σε μικρότερο βαθμό, την παροχή προσωπικού από τη Βόρεια Κορέα.
Όμως τα μηνύματα τόσο από τη σύνοδο όσο και από την στρατιωτική παρέλαση που φιλοξένησε η Κίνα αυτή την εβδομάδα ξεπερνούν τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι ηγέτες που συγκεντρώθηκαν στην Κίνα μπορεί να μην συμφωνούν σε όλα. Κάποιοι ίσως ούτε να συμπαθούν ιδιαίτερα ο ένας τον άλλον. Αλλά βλέπουν την ευκαιρία της ζωής τους να τερματίσουν την κυριαρχία της Δύσης στη διεθνή σκηνή, σημειώνει σε ανάλυσή του το CNN. Και η Ευρώπη ανησυχεί ότι μπορεί να βρεθεί στο στόχαστρο.
Τα γεγονότα παρείχαν μια έντονη οπτική υπενθύμιση για το γιατί η Ευρώπη πρέπει να επανεξετάσει την ασφάλειά της. Έχει περάσει τα τελευταία χρόνια προσπαθώντας να απομονώσει τον ηγέτη της Ρωσίας και να στερήσει την οικονομία της, ενώ ταυτόχρονα συνειδητοποιεί ότι οι ΗΠΑ ίσως δεν είναι πλέον ο σύμμαχος στον οποίο μπορεί πάντα να στραφεί.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Κι όμως, εκεί ήταν ο Πούτιν, μαζί με μερικούς από τους ισχυρότερους άνδρες του κόσμου, επιβεβαιώνοντας τη φιλία τους.
«Η Ρωσία προσπαθεί να δείξει ότι, παρότι έχει απομονωθεί από τον δυτικό κόσμο, εξακολουθεί να έχει εταίρους και συμμάχους που είναι οικονομικά ισχυρές χώρες… Και αυτή η απομόνωση δεν σημαίνει ότι η ρωσική οικονομία θα καταρρεύσει ή ότι η Ρωσία δεν θα μπορέσει να διατηρήσει τις πολεμικές της προσπάθειες», δήλωσε στο CNN η Νατία Σέσκουρια, ερευνήτρια στο Royal United Services Institute (RUSI).
Η διεθνής τάξη που διαμορφώθηκε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου κινδυνεύει πλέον να καταρρεύσει.
Οι ΗΠΑ υποχωρούν από τη διεθνή σκηνή υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ και την ατζέντα του «America First». Ταυτόχρονα, η Ευρώπη παλεύει με τα δικά της προβλήματα, όπως η άνοδος του ακροδεξιού εθνικισμού και οι οικονομικές πιέσεις.
Η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία και άλλες χώρες που δεν ήθελαν έναν κόσμο υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ είδαν ξαφνικά μια πρώτης τάξεως ευκαιρία.
«Η καθιερωμένη κυριαρχία της Δυτικής Συμμαχίας στις διεθνείς υποθέσεις υποχωρεί, και βλέπουν την ευκαιρία να αρχίσουν σοβαρά να αναδιαμορφώνουν το διεθνές σύστημα», δήλωσε στο CNN ο Τζον Λάου, επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής στο think tank New Eurasian Strategies Centre.
Αυτή η εβδομάδα αποκάλυψε ξεκάθαρα αυτές τις φιλοδοξίες σε όλους, ακόμα και στον Τραμπ.
Ο Τραμπ έλαβε το μήνυμα. «Παρακαλώ δώστε τους θερμούς χαιρετισμούς μου στον Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Κιμ Γιονγκ Ουν, καθώς συνωμοτείτε κατά των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής», έγραψε σε μήνυμά του προς τον Σι.
Όροι και προϋποθέσεις
Παρά τις χειραψίες και τα χαμόγελα, η στάση της Κίνας και της Ινδίας απέναντι στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία καθορίζεται κυρίως από τον πραγματισμό, σύμφωνα με αναλυτές.
Και οι δύο χώρες διατηρούν σταθερά μια στάση ουδετερότητας στον πόλεμο, ενώ ταυτόχρονα τον ενισχύουν μέσω χρηματοοικονομικής στήριξης προς τη Ρωσία.
Κίνα και Ινδία δεν έκρυψαν τη χαρά τους όταν οι δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας επέβαλαν κυρώσεις στο ρωσικό πετρέλαιο, σημαντική πηγή εσόδων για τη Μόσχα.
Αποκτούν φθηνότερες ενεργειακές προμήθειες, αλλά οι ειδικοί λένε ότι η σχέση δεν αφορά μόνο τα χρήματα.
Ενώ ούτε η Κίνα ούτε η Ινδία είναι διατεθειμένες να εμπλακούν σε άμεση αντιπαράθεση με τη Δύση, και οι δύο χαίρονται που η Ρωσία προωθεί μια αντιδυτική ατζέντα.
Το Πεκίνο και το Νέο Δελχί είναι πλέον οι δύο μεγαλύτεροι αγοραστές ρωσικού πετρελαίου και άνθρακα, με την Κίνα να είναι επίσης ο δεύτερος μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαιοπαραγωγών προϊόντων.
Η στήριξη ξεπερνά το πετρέλαιο. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, κινεζικές και ινδικές εταιρείες προμηθεύουν τη Ρωσία με τεχνολογίες διπλής χρήσης, ή εξαρτήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για πολιτικούς όσο και για στρατιωτικούς σκοπούς, όπως τσιπ ή τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό που η Ρωσία δεν μπορεί να αποκτήσει αλλού λόγω δυτικών κυρώσεων.
«Αρκεί να κοιτάξει κανείς τον αριθμό κινεζικών εξαρτημάτων στα ρωσικά drones που προσγειώνονται στην Ουκρανία για να καταλάβει ότι η Κίνα είναι πολύ σημαντικός προμηθευτής», πρόσθεσε ο Λάου.
Την ίδια στιγμή, η Ουκρανία και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί της δεν είναι πρόθυμοι να αγνοήσουν πλήρως την Ινδία και την Κίνα, επειδή γνωρίζουν ότι, αν κάποιος μπορεί να ασκήσει πραγματική πίεση στον Πούτιν να τερματίσει τον πόλεμο – ελλείψει πιο αυστηρών δράσεων από τον Τραμπ – είναι πιθανό το Πεκίνο και, ίσως σε μικρότερο βαθμό, το Νέο Δελχί.
Η Βόρεια Κορέα και το Ιράν, εν τω μεταξύ, στέκονται σταθερά στο πλευρό της Ρωσίας. Ήδη υπό κυρώσεις και απομόνωση από τη Δύση λόγω των πυρηνικών τους προγραμμάτων και άλλων δραστηριοτήτων, δεν έχουν πολλά να χάσουν.
Το Ιράν ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο στη Μόσχα τους πρώτους μήνες του πολέμου, παρέχοντας τεχνογνωσία για το πώς να μειωθεί ο αντίκτυπος των κυρώσεων. Επιπλέον, προσέφερε πολύτιμο στρατιωτικό υλικό, συμπεριλαμβανομένου του drone Shahed, όπλο που έχει αλλάξει σημαντικά τον τρόπο που η Ρωσία μάχεται στην Ουκρανία.
Οι δύο χώρες υπέγραψαν ακόμη νέα συμφωνία συνεργασίας και ξεκίνησαν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις.
Ωστόσο, η Τεχεράνη έμαθε με τον δύσκολο τρόπο ότι κάθε συμμαχία με τη Ρωσία έχει σαφή όρια.
Ο Πούτιν δεν βοήθησε το Ιράν όταν δέχθηκε επίθεση από το Ισραήλ και αργότερα από τις ΗΠΑ το καλοκαίρι. Και πέρα από την παροχή ασφαλούς διόδου στον πρώην Σύριο πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ, πρώην βασικό σύμμαχο Ρωσίας και Ιράν, ο Πούτιν δεν επενέβη όταν ανατράπηκε το καθεστώς Άσαντ τον Δεκέμβριο.
Για την απομονωμένη Βόρεια Κορέα, η σχέση με τη Ρωσία είναι μια συναλλαγή. Η Ρωσία χρειάζεται άνδρες, και η Βόρεια Κορέα είναι πιθανώς η μόνη χώρα που μπορεί πολιτικά να στείλει τον δικό της πληθυσμό να πολεμήσει σε έναν πόλεμο με πολύ υψηλό αριθμό θυμάτων για τη ρωσική πλευρά.
Οι εξελίξεις στην Κίνα δεν ήταν ξαφνικές. Η Ευρώπη ίσως αιφνιδιάστηκε από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά από τότε ο χάρτης της ασφάλειας έχει αλλάξει δραματικά.
Πράγματα που πριν από λίγα χρόνια θα ήταν αδιανόητα – όπως η αλλαγή του συντάγματος της Γερμανίας για αύξηση των αμυντικών δαπανών ή η ένταξη της παραδοσιακά ουδέτερης Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ – πλέον συμβαίνουν λόγω των γεωπολιτικών αλλαγών που αναδείχθηκαν αυτή την εβδομάδα.
Παρά τη φιλική στάση του Πούτιν απέναντι στον Σι και τον Μόντι, που προκάλεσε ενόχληση σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι τρεις ηγέτες βρέθηκαν ενωμένοι χάρη σε έναν συνδυασμό αναγκαιότητας, οικονομικού ρεαλισμού και ευκαιρίας, σύμφωνα με τους αναλυτές.
«Είναι μια πολύ λειτουργική σχέση, που δεν βασίζεται σε ισχυρή αμοιβαία συμπάθεια. Είναι μια συμμαχία συμφερόντων και όχι χωρών», καταλήγει ο Τζον Λάου, επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής στο think tank New Eurasian Strategies Centre, προσθέτοντας ότι τα συμφέροντα μπορούν να αλλάξουν, και πολλά μπορούν να συμβούν τα επόμενα 3,5 χρόνια της προεδρίας Τραμπ.
