Δραματικές είναι οι εικόνες που έρχονται από τη Μέση Ανατολή, όπου για όγδοη ημέρα μαίνεται η σφοδρή σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, με τα βλέμματα ολόκληρου του πλανήτη να είναι στραμμένα στις επόμενες κινήσεις του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Θα πατήσει τελικά ο Ντόναλντ Τραμπ το κουμπί του πολέμου, διατάσσοντας τις ΗΠΑ να βομβαρδίσουν υπόγειες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν; Θα μπορέσουν οι Ευρωπαίοι σήμερα, Παρασκευή (20.06.25) στις συνομιλίες που θα διεξαχθούν στη Γενεύη να αποτρέψουν μία κλιμάκωση της σύγκρουσης Ισραήλ – Ιράν;
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Στο δεύτερο ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει το Politico, σημειώνοντας πως φαίνεται απίθανο η λύση να έρθει από τρεις Ευρωπαίοι υπουργούς και μία Εσθονή πολιτικό με τον τίτλο της Υπατου Εκπροσώπου της Ε.Ε. για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έκανε γνωστό πως θα αποφασίσει για την ενδεχόμενη αμερικανική συμμετοχή στους βομβαρδισμούς του Ισραήλ στο Ιράν «κατά τη διάρκεια των δύο επόμενων εβδομάδων», σε μία κίνηση που φαίνεται να αφήνει περιθώριο στη διπλωματία, όπως εκτιμούν διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Σύμφωνα με το Politico, η σημερινή συνάντηση στη Γενεύη εντάσσεται στο πλαίσιο των πυρετωδών προσπαθειών των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να βρουν διπλωματική λύση στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, που συνεχίζεται εδώ και μία εβδομάδα, προτού η Αμερική τον μετατρέψει σε κάτι που φοβούνται ότι θα μπορούσε να γίνει πολύ μεγαλύτερο και πολύ χειρότερο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Χθες, Πέμπτη, ο Ντόναλντ Τραμπ και η ομάδα του έδωσαν στους Ευρωπαίους αξιωματούχους λόγους να ελπίζουν ότι οι προσπάθειές τους μπορεί να μην είναι μάταιες. Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα αποφασίσει εντός των επόμενων δύο εβδομάδων εάν θα διατάξει στρατιωτική δράση των ΗΠΑ, καθώς πιστεύει ότι «υπάρχει σημαντική πιθανότητα διαπραγματεύσεων».
Η κίνηση αυτή του Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να ανοίγει το δρόμο για μία διπλωματική προσπάθεια που ενδεχομένως να έχει κάποιο αποτέλεσμα στις σημερινές συνομιλίες στη Γενεύη. Θα υπάρξει, ωστόσο, ουσιαστική πρόοδος;
Τα παραδείγματα της ιστορίας
Η κρίση στο Ιράν καταδεικνύει με τον πιο έντονο τρόπο πόσο ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εξουδετερώσει τη γεωπολιτική επιρροή της Ευρώπης την τελευταία δεκαετία, ακόμη και σε τομείς όπου τα συμφέροντά της ενδέχεται να συμπίπτουν με εκείνα της Αμερικής.
Το 2015, οι ίδιες αυτές ευρωπαϊκές δυνάμεις — οι λεγόμενες E3 — διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη σύναψη της τελευταίας πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν, του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (JCPOA). Ωστόσο, αυτό συνέβη υπό την κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ τάχθηκε κατά της συμφωνίας και απέσυρε τις ΗΠΑ από αυτήν το 2018.
Μία εποχή ορόσημο για την Ευρώπη να ενώσει τη φωνή της, προκειμένου να ακουστεί σε θέματα που αφορούν στο Ιράν.
Ωστόσο, οι δυνάμεις της ΕΕ έδειξαν αδυναμία να ασκήσουν μεγάλη επιρροή στην κυβέρνηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου στο Ισραήλ, ειδικά έπειτα από τις επιθέσεις της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023.
Μήνυμα της Ευρώπης προς τις ΗΠΑ
Αξιωματούχοι και διπλωμάτες με καλές διασυνδέσεις στην E3 εκφράζουν έντονες ανησυχίες πως η σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ θα εξελιχθεί σε πλήρη περιφερειακό πόλεμο αν οι ΗΠΑ προχωρήσουν σε άμεση εμπλοκή.
Ο στόχος της επανάληψης των συνομιλιών με το Ιράν είναι να εξασφαλιστεί ότι η Τεχεράνη θα χρησιμοποιήσει το πυρηνικό της πρόγραμμα μόνο για πολιτικούς σκοπούς, σύμφωνα με αξιωματούχο από χώρα της E3. «Αυτό ακριβώς ήταν το σημείο στο οποίο βρισκόμασταν με τις διαπραγματεύσεις… οι οποίες έχουν εκτροχιαστεί λόγω της δραστηριότητας του Ισραήλ», δήλωσε ο αξιωματούχος.
Ωστόσο, προέβλεψε ότι οι συνομιλίες που θα πραγματοποιηθούν σήμερα είναι απίθανο να καταλήξουν σε οριστικό συμπέρασμα, παρά την προσπάθεια του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να αναδειχθεί σε «ειρηνοποιό».
Η συνάντηση στη Γενεύη, αν τελικά πραγματοποιηθεί σε αυτό το ασταθές πλαίσιο, θα λειτουργήσει περισσότερο ως άσκηση επικοινωνίας, ανέφερε ο ίδιος. «Οποιαδήποτε συνάντηση θα έχει ως στόχο να μεταφέρει ένα μήνυμα από τους Ιρανούς στους Αμερικανούς [σχετικά με] τις προθέσεις τους όσον αφορά το πυρηνικό τους πρόγραμμα».
«Υπάρχει κάτι που συγκρατεί τον Τραμπ», δήλωσε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης, μιλώντας ανώνυμα, όπως και άλλοι, για να συζητήσει εξαιρετικά ευαίσθητα θέματα. Ο Τραμπ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να συμμετάσχουν στις στρατιωτικές επιθέσεις του Ισραήλ, αλλά «τίποτα δεν συμβαίνει — υπάρχει μια ευκαιρία εδώ». Ο διπλωμάτης πρόσθεσε: «Δεν πρέπει να υποτιμάμε το πόσο μισεί ο Τραμπ τον πόλεμο».
Ο Τζον Σόουερς, πρώην επικεφαλής της βρετανικής υπηρεσίας εξωτερικών πληροφοριών MI6, δήλωσε ότι ο Τραμπ θα προτιμούσε το Ισραήλ να μην ξεκινήσει καθόλου άμεσο πόλεμο με το Ιράν. «Υπήρχε μια ευκαιρία εδώ που ο πρόεδρος Τραμπ δεν ήθελε πραγματικά να εκμεταλλευτούν», δήλωσε ο Σόουερς σε συνέδριο που διοργάνωσε το think tank Chatham House στο Λονδίνο.
Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι το Ιράν που πρέπει να πειστεί να σταματήσει τον πόλεμο αυτή τη στιγμή, αλλά ο Τραμπ. Τις τελευταίες ημέρες έχει δηλώσει ότι είναι κοντά στο να συμφωνήσει με το αίτημα του Νετανιάχου να καταστρέψει τις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν, ακόμη και αν δεν έχει ακόμη υποστηρίξει τις εκκλήσεις για αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη.
«Παράθυρο» για διπλωματία
Για όσους θέλουν να αποτρέψουν κλιμάκωση, υπάρχει και άλλη παράμετρος. Ο Τραμπ έχει τους δικούς του εσωτερικούς λόγους για να κρατήσει την Αμερική εκτός πολέμου.
Παραδοσιακοί Ρεπουμπλικάνοι προτρέπουν τον Τραμπ να παρέμβει, άλλοι στο κίνημα MAGA αντιτίθενται στις στρατιωτικές επεμβάσεις στο εξωτερικό και δεν βλέπουν τον λόγο να αναπτυχθούν αμερικανικά μέσα σε αυτή την περίπτωση. Ο ίδιος υποσχέθηκε επίσης να μην εμπλέξει την Αμερική σε περισσότερους πολέμους στο εξωτερικό και να είναι ένας πρόεδρος ειρηνοποιός.
Οι προοπτικές για διπλωματική έκπληξη στη Γενεύη μοιάζουν μικρές, αν και τώρα υπάρχει τουλάχιστον χρονικό περιθώριο για πιθανώς σημαντικές συνομιλίες.
