Ροβανιέμι: Το καμένο χωριό που έγινε παγκόσμιο brand – Το σπίτι του Άη Βασίλη και το σύμβολο των Χριστουγέννων

Το «σπίτι του Άη Βασίλη» στη βόρεια Φινλανδία, το Ροβανιέμι, δεν ξεκίνησε από την αρχή ως ένα χριστουγεννιάτικο χωριό – παραμύθι, αλλά ως μία «μαύρη» πόλη που έγινε στάχτη κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά ξαναχτίστηκε στρατηγικά για να γίνει η πόλη των Χριστουγέννων.

Το μαγευτικό Ροβανιέμι, που σήμερα προσελκύει πάνω από 1,2 εκατ. επισκέπτες τον χρόνο ως το σπίτι του Άη Βασίλη, «Santa Claus Village», την περίοδο του Β Παγκοσμίου Πολέμου κάηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από τους ναζί και μετά ξαναχτίστηκε και επανασυστήθηκε ως ένα παγκόσμιο brand Χριστουγέννων.​

Όταν όλα έγιναν στάχτη

Κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Λαπωνία χωρίστηκε σε ζώνες και το Ροβανιέμι που ήταν ένας σημαντικός σιδηροδρομικός κόμβος, έγινε η βάση του γερμανικού στρατού και της Luftwaffe. Όταν η Φινλανδία όμως υποχρεώθηκε να εκδιώξει τις γερμανικές δυνάμεις το 1944, οι ναζί ήθελαν να εκδικηθούν, ανατινάζοντας και πυρπολώντας την πόλη και καταστρέφοντας περίπου το 90% των κτιρίων.​

Φωτογραφίες από εκείνες τις μέρες δείχνουν ένα τοπίο γεμάτο στάχτες και καμινάδες να στέκονται μόνες τους αφού τα σπίτια είχαν καεί ολοσχερώς. Κάτοικοι λένε μάλιστα ότι μέχρι και σήμερα βρίσκουν καμένα ξύλα και μέταλλα στο έδαφος γύρω από τα σπίτια τους. Από έναν βιομηχανικό–στρατιωτικό κόμβο στον Αρκτικό Κύκλο, το Ροβανιέμι βρέθηκε κυριολεκτικά να ξαναρχίζει από το μηδέν.​

Η επανασυστημένη «πόλη-τάρανδος»

Μετά τον πόλεμο, ήρθε η στιγμή της ανοικοδόμησης της πόλης η οποία χρηματοδοτήθηκε με διεθνή βοήθεια (UNRRA), και η Φινλανδία ανέθεσε το έργο στον διάσημο αρχιτέκτονα Άλβαρ Άαλτο για να σχεδιάσει το Ροβανιέμι από το μηδέν. Ο Άαλτο πρότεινε ένα μοναδικό σχέδιο. Ήθελε η πόλη να χαραχτεί στο χάρτη σαν κεφάλι ταράνδου, με τους κεντρικούς δρόμους να σχηματίζουν τα κέρατα, ως φόρο τιμής στη παράδοση της εκτροφής ταράνδων και στο αρκτικό τοπίο.​

Έτσι, το Ροβανιέμι έγινε ένα αρχιτεκτονικό σύμβολο μοντερνισμού και ταυτόχρονα ένα «σκηνικό» που συνδέεται οπτικά με ταράνδους, χιόνια και τις εικόνες που αργότερα θα ταυτίζονταν με τον Άη-Βασίλη και τα έλκηθρα.​

Η δημιουργία του διάσημου «Santa Village»

Το μεγάλο βήμα προς το να γίνει το Ροβανιέμι ο ορισμός των Χριστουγέννων έγινε το 1950, όταν η Ελεανόρ Ρούζβελτ, χήρα του Αμερικανού προέδρου Φράνκλιν Ρούζβελτ, επισκέφθηκε την περιοχή για να δει την ανοικοδόμηση του χωριού. Για να την υποδεχθούν, οι τοπικές αρχές έχτισαν σε λίγες εβδομάδες μια ξύλινη καλύβα πάνω στον Αρκτικό Κύκλο, λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη, και η καλύβα που ονομάστηκε μετά «Roosevelt Cottage», θεωρείται σήμερα το πρώτο κτίσμα του Santa Claus Village.​

Από εκεί και πέρα, το Ροβανιέμι συνδέθηκε με τον μύθο του Santa Claus, ο οποίος, σύμφωνα με τη φινλανδική παράδοση, ζούσε αρχικά στο απομονωμένο βουνό Κορβαντούντουρι, πολύ βορειότερα της πόλης και ήταν πρακτικά μη προσβάσιμο. Ο Άη Βασίλης οιπόν ήταν ο μόνις που μπορούε να πάει… με το έλκηθρό του.

Η ύπαρξη αεροδρομίου, πρώην πεδίο της Luftwaffe, και ο νέος οδικός κόμβος έκαναν το Ροβανιέμι πολύ «πύλη» για τους τουρίστες, κι έτσι σταδιακά η πόλη έγινε η πραγματική «πρωτεύουσα του Άη-Βασίλη».​

Πώς το Ροβανιέμι έγινε η «πατρίδα» του Άη-Βασίλη και «The rest is history»

Τη δεκαετία του 1980, η στρατηγική προσέλκυσης του τουρισμού απέκτησε ακόμη πιο οργανωμένη μορφή. Το 1985 το Ροβανιέμι ανακηρύχθηκε επίσημα ως «The Official Hometown of Santa Claus», ενώ το 1989, 16 μεγάλες φινλανδικές εταιρείες δημιούργησαν την «Santa Claus Land Association» με αποκλειστικό σκοπό τη διεθνή προώθηση του brand «Santa από τη Λαπωνία».​

Από τότε, «Άη Βασίληδες» από τη Λαπωνία στάλθηκαν σε εμπορικές αποστολές από τις ΗΠΑ μέχρι την Ιαπωνία, το αεροδρόμιο μετονομάστηκε σε «Santa Claus’ Official Airport» και ένα μέρος παλιών στρατιωτικών κατασκευών, ακόμη και τμήμα πυρηνικού καταφυγίου, μετατράπηκε σε Santa Park, υπόγειο θεματικό πάρκο.

Νούμερο 1 Χριστουγεννιάτικος προορισμός για τους τουρίστες και οι σημερινές προκλήσεις

Σήμερα, το Ροβανιέμι και συγκεκριμένα το Santa Claus Village δέχονται πάνω από 600.000 επισκέπτες ετησίως μόνο στο θεματικό πάρκο, ενώ συνολικά η πόλη κατέγραψε περίπου 1,2 εκατομμύρια επισκέπτες το 2023, δηλαδή επισκέπτες δέκα φορές περισσότεροι από τους μόνιμους κατοίκους του χωριού.

Οικονομικά, ο τουρισμός έχει εκτοξεύσει τα έσοδα και έχει μετατρέψει την πόλη στον καλύτερο παγκόσμιο χειμερινό προορισμό, με πτήσεις τσάρτερ, resort, σαλέ και βιομηχανία εμπειριών γύρω από χιόνι, βόρειο σέλας και φυσικά τον Άι-Βασίλη.​

Μικροί και μεγάλοι μπορούν να επισκεφτούν τον Άη Βασίλη, να βγάλουν φωτογραφία και βίντεο μαζί του και να κάνουν, όλα τα χριστουγεννιάτικα όνειρά τους πραγματικότητα.

Βέβαια η ανησυχία των κατοίκων για τον υπερτουρισμό είναι πλέον μόνιμη καθώς η συμφόρηση στους δρόμους, η ακρίβεια στην κατοικία, η πίεση στις υποδομές και ο φόβος ότι η πόλη χάνει την αυθεντικότητά της, είναι κάποια από τα καθημερινά προβλήματά τους.

Η «ιστορία γεμάτη στάχτη» της καμένης πόλης και του πολέμου κρύβεται πλέον πίσω από το λαμπερό χριστουγεννιάτικο πρόσωπο που έχει δημιουργήσει, αν και τα ίχνη της, παλιοί στρατιωτικοί χώροι, ερείπια, ο σχεδιασμός της «πόλης-ταράνδου», παραμένουν παρόντα για όποιον κοιτάξει πιο προσεκτικά.