Ραγδαίες είναι οι εξελίξεις γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αφού η Τεχεράνη ανακοίνωσε πως πλέον δεν δεσμεύεται από τους περιορισμούς και τις κυρώσεις που του επιβλήθηκαν από την διεθνή συμφωνία του 2015.
Ειδικότερα, η συμφωνία αυτή, γνωστή ως κοινό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης (ΚΟΣΔ), αφορούσε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και την υπογράψει το Ιράν με τη Γαλλία, τη Βρετανία, τη Γερμανία, τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Στόχος της ήταν να δημιουργήσει ένα πλαίσιο για τις πυρηνικές δραστηριότητες της Ισλαμικής Δημοκρατίας με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων του ΟΗΕ εις βάρος της και προβλεπόταν ότι θα είναι σε ισχύ μέχρι σήμερα Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2025, δηλαδή ακριβώς δέκα χρόνια μετά την επικύρωση της συμφωνίας από τον ΟΗΕ, με την απόφαση 2231.
Πλέον, η Τεχεράνη υποστηρίζει ότι τάσσεται υπέρ της διπλωματίας για την όποια επίλυση διαφορών, όμως δεν έχει πλέον καμία νομική δέσμευση για να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του ΚΟΣΔ αφού πλέον δεν βρίσκεται σε ισχύ.
Παρά το γεγονός ότι το διαψεύδει, οι δυτικές χώρες και το Ισραήλ υποπτεύονται ότι το Ιράν αναπτύσσει κρυφά πυρηνικό όπλο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πλέον «όλες οι διατάξεις (της συμφωνίας), περιλαμβανομένων των περιορισμών που προβλέπονται για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και τους σχετικούς μηχανισμούς, θεωρούνται λήξασες», ανέφερε το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του.
Η συμφωνία όριζε ότι το Ιράν επιτρέπεται να εμπλουτίζει ουράνιο σε ποσοστό έως 3,67% και προέβλεπε την αυστηρή εποπτεία των πυρηνικών του δραστηριοτήτων από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ- ΙΑΕΑ).
Αμερικανική απόσυρση
Ωστόσο το 2018 οι ΗΠΑ, κατά την πρώτη θητεία στην προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, αποσύρθηκαν μονομερώς από τη συμφωνία και επέβαλαν εκ νέου κυρώσεις εις βάρος του Ιράν.
Σε αντίποινα, το Ιράν σταδιακά έπαψε να τηρεί ορισμένες από τις δεσμεύσεις του βάσει της συμφωνίας.
Σύμφωνα με την ΙΑΕΑ, το Ιράν είναι η μοναδική χώρα που δεν διαθέτει πυρηνικό όπλο και εμπλουτίζει ουράνιο σε υψηλό ποσοστό (60%), κοντά στο όριο του 90% που απαιτείται για την κατασκευή ατομικής βόμβας.
Η Τεχεράνη ανέστειλε επίσης κάθε συνεργασία με την ΙΑΕΑ τον Ιούλιο του 2025, έπειτα από έναν 12ήμερο πόλεμο που ξέσπασε μετά τον πρωτοφανή βομβαρδισμό από το Ισραήλ στόχων στην ιρανική επικράτεια, κυρίως πυρηνικών εγκαταστάσεων.
Στη διάρκεια αυτού του πολέμου, διεξήγαγαν πλήγματα εναντίον εγκαταστάσεων στο Ιράν και οι ΗΠΑ. Σε αντίποινα, η Τεχεράνη εκτόξευσε drones και πυραύλους εναντίον του Ισραήλ.
Η σύγκρουση αυτή έβαλε τέλος σε μια σειρά έμμεσων συνομιλιών που διεξήχθησαν από τον Απρίλιο μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν αναφορικά με το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Εξάλλου, με πρωτοβουλία της Γαλλίας, της Βρετανίας και της Γερμανίας, ο ΟΗΕ επανέφερε στα τέλη Σεπτεμβρίου 2025 τις κυρώσεις εις βάρος του Ιράν, οι οποίες είχαν αρθεί πριν από δέκα χρόνια.
Η λήξη της πυρηνικής συμφωνίας καθιστά τις κυρώσεις «άκυρες», εκτίμησε ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί, σε επιστολή του προς τον ΟΗΕ σήμερα (18.10.2025).
Ανεύθυνες ενέργειες
Οι τρεις ευρωπαϊκές χώρες κατηγορούν κυρίως το Ιράν ότι δεν συνεργάζεται με την ΙΑΕΑ και ζητούν να επαναληφθούν οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ.
«Οι προσπάθειες του Ιράν να επανεκκινήσει τις συναλλαγές (με την ΙΑΕΑ) που οδήγησαν στη συμφωνία του Καΐρου έχουν επίσης υπονομευθεί από τις ανεύθυνες ενέργειες των τριών ευρωπαϊκών χωρών», σχολίασε το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών.
Αναφερόταν στη συμφωνία στην οποία κατέληξαν τον Σεπτέμβριο το Ιράν και ο ΙΑΕΑ για την επανάληψη της συνεργασίας τους. «Το Ιράν εκφράζει απερίφραστα τη δέσμευσή του στη διπλωματία», υπογράμμισε.
Σύμφωνα με τον Αλί Βαέζ, ανώτερο αναλυτή για το Ιράν στο International Crisis Group, «το γεγονός ότι η συμφωνία είναι νεκρή είναι καλό. Οι δύο πλευρές μπορούν επιτέλους να περάσουν σε άλλα πράγματα και να προτείνουν νέες ιδέες».
