Στο στόχαστρο του Ισραήλ μπήκαν τη Δευτέρα (23.06.2025) σύμβολα του ιρανικού καθεστώτος, ανάμεσά τους και η διαβόητες φυλακές Εβίν στην Τεχεράνη, ένα από τα πιο ισχυρά σύμβολα του καθεστώτος του Ιράν.
Σε βίντεο που ανήρτησε ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Γκιντεόν Σαάρ, στην πλατφόρμα Χ (πρώην Twitter) διακρίνεται μια έκρηξη σε κτίριο με πινακίδα που το προσδιορίζει ως είσοδο των φυλακών Εβίν, στα βόρεια της Τεχεράνης.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Σύμφωνα με το δίκτυο Iran International, το χτύπημα έπληξε την πύλη εισόδου των φυλακών, προφανώς με σκοπό να επιτραπεί η απόδραση των κρατουμένων. Δεν έχουν αναφερθεί τραυματισμοί κρατουμένων.
We warned Iran time and again: stop targeting civilians!
— Gideon Sa’ar | גדעון סער (@gidonsaar) June 23, 2025
They continued, including this morning.
Our response:
Viva la libertad, carajo!@JMilei pic.twitter.com/pVdlWvCDqQ
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Την επίθεση κατήγγειλε η Νοεμί Κόλερ, αδελφή της Γαλλίδας κρατούμενης Σεσίλ Κόλερ, που κρατείται στις φυλακές Εβίν. «Η ισραηλινή επίθεση στις φυλακές Εβίν στην Τεχεράνη είναι εντελώς ανεύθυνη και θέτει τα αγαπημένα μας πρόσωπα σε θανάσιμο κίνδυνο», δήλωσε στο AFP.
«Δεν έχουμε νέα, δεν ξέρουμε αν είναι ακόμα ζωντανοί, έχουμε πανικοβληθεί», συνέχισε, καλώντας τις γαλλικές αρχές να «καταδικάσουν αυτά τα εξαιρετικά επικίνδυνα πλήγματα» και να εξασφαλίσουν την απελευθέρωση των Γάλλων κρατουμένων.
Good news: If Israel is serious about helping the people of Iran free themselves from their evil theocratic regime, nothing could be more significant or symbolic than blowing open the gates of the notorious Evin Prison. It looks like Israel also cut power to the Evin district,… pic.twitter.com/5RHwNTtzeQ
— Saul Sadka (@Saul_Sadka) June 23, 2025
Η διαβόητη φυλακή Εβίν, στη βόρεια άκρη της Τεχεράνης, είναι ένα μεγάλο και βαριά οχυρωμένο συγκρότημα. Το όνομά της έχει γίνει συνώνυμο της καταστολής, της αυθαιρεσίας και της ψυχολογικής – και συχνά σωματικής – εξουθένωσης.
Η συγκεκριμένη φυλακή δεν είναι απλώς ένας χώρος κράτησης. Είναι ένας μηχανισμός ελέγχου και εκφοβισμού, χτισμένος το 1972 από το καθεστώς του Σάχη αλλά αναβαθμισμένος και επεκταμένος από τη Ισλαμική Δημοκρατία μετά την Επανάσταση του 1979.
Αν και δεν υπάρχει επίσημος αριθμός για το πόσοι άνθρωποι κρατούνται σήμερα εκεί, εκτιμήσεις κάνουν λόγο για χιλιάδες φυλακισμένους, ενώ η συνολική χωρητικότητα της φυλακής υπολογίζεται γύρω στους 15.000.
Φιλοξενεί πολιτικούς κρατούμενους και δημοσιογράφους μέχρι ακτιβιστές, φοιτητές, δικηγόρους και γυναίκες που αγωνίστηκαν για το δικαίωμα να μην φορούν μαντίλα μέχρι και νομπελίστες.
Το συγκρότημα, σε μια απόκοσμα όμορφη τοποθεσία για φυλακή, περιλαμβάνει δεκάδες πτέρυγες. Ενώ επίσημα τελεί υπό τον έλεγχο του Εθνικού Γραφείου Φυλακών, τα τελευταία αρκετά χρόνια, πολλές πτέρυγες της φυλακής έχουν ουσιαστικά παραδοθεί στο Σώμα των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν και στο Υπουργείο Πληροφοριών και Ασφάλειας.
Η πρόσβαση στην φυλακή είναι αυστηρά ελεγχόμενη, και οι πληροφορίες που φτάνουν στον έξω κόσμο είναι φιλτραρισμένες και αποσπασματικές.
Πίσω από τους τοίχους της, κρατούμενοι συχνά περνούν εβδομάδες ή μήνες σε απομόνωση, χωρίς επαφή με δικηγόρους ή συγγενείς τους. Aποτελεί εδώ και δεκαετίες το κέντρο μιας πρακτικής που οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ονομάζουν «διπλωματία ομήρων»: Πολίτες διπλής υπηκοότητας συλλαμβάνονται με αόριστες κατηγορίες περί κατασκοπείας – όπως «προπαγάνδα κατά του καθεστώτος» ή «απειλή για την εθνική ασφάλεια» και χρησιμοποιούνται ως διαπραγματευτικά εργαλεία με τη Δύση.
Ανακρίσεις διαρκούν μερόνυχτα. Η φυλακή έχει γίνει και έδαφος αντίστασης.
Μαρτυρίες – φρίκης
Ο Ανουσές Ασούρι, ένας Βρετανο-Ιρανός επιχειρηματίας που έμεινε έγκλειστος για περισσότερα από τέσσερα χρόνια στις διαβόητες φυλακές , μίλησε το 2022 στην DW για την εμπειρία του. Είχε συλληφθεί το 2017 ενώ επισκεπτόταν τη μητέρα του στο Ιράν, με την κατηγορία της «κατασκοπείας υπέρ του Ισραήλ».
«Ήμουν σε απόλυτο σοκ. Ήμουν μουδιασμένος από την κορυφή ως τα νύχια. Δεν ήξερα τι συνέβαινε και με πήραν με δεμένα τα μάτια», είπε για τη σύλληψή του. Μίλησε στη DW για τις άθλιες συνθήκες και την κακοποίηση που υπέστη κατά τη διάρκεια της κράτησής του στην πτέρυγα 7, αίθουσα 12.
«Η κατάσταση στην αίθουσα 12 ήταν εξαιρετικά τραγική. Παλεύαμε με κοριούς, κατσαρίδες, τεράστιους αρουραίους και βρόμικο φαγητό. Έως και 70 άτομα στεγάζονταν στη συγκεκριμένη αίθουσα».
Παρόλα αυτά η χειρότερη εμπειρία του ήταν οι 45 ημέρες στην απομόνωση, βιώνοντας αυτό που περιέγραψε ως «ψυχολογικά βασανιστήρια».
«Είχα έναν βασικό ανακριτή, αλλά τις περισσότερες φορές ένιωθα την παρουσία και άλλων σε αυτά τα μικρά δωμάτια ανάκρισης», είπε. «Απειλούσαν ότι θα βλάψουν τα μέλη της οικογένειάς μου», πρόσθεσε.
Ένας προβολέας, αναμμένος όλη μέρα και νύχτα, τον εμπόδιζε να κοιμηθεί. Άκουγε συνεχώς κραυγές από τα άλλα κελιά. Ο πόνος και ο φόβος για την ασφάλεια της οικογένειάς του τον ανάγκασαν να επιχειρήσει να αυτοκτονήσει.
«Σκέφτηκα πως αν δεν υπάρχω, η απειλή θα εξαλειφθεί», είπε. Ο Ασούρι έκανε επίσης απεργία πείνας 17 ημερών για να διαμαρτυρηθεί για την άδικη σύλληψή του. Τον Μάρτιο του 2022 πελευθερώθηκε από τη φυλακή Εβίν με παρέμβαση της βρετανικής κυβέρνησης.
Τον Δεκέμβριο του 2024 το BBC συγκέντρωσε μαρτυρίες από πολλές αξιόπιστες πηγές για να δώσει μια εικόνα της καθημερινής ζωής της Νασίμ και άλλων γυναικών από τη φυλακή Εβίν.
Πολλές ήταν μεταξύ των δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων που συνελήφθησαν σε σχέση με τις διαδηλώσεις «Γυναίκα, ζωή, ελευθερία» που ακολούθησαν το θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμινί το Σεπτέμβριο του 2022. Η Μαχσά είχε συλληφθεί επειδή φέρεται να παραβίασε τους ιρανικούς νόμους που απαιτούν από τις γυναίκες να φορούν χιτζάμπ και πέθανε υπό αστυνομική κράτηση.
Ενώ οι άνθρωποι έχουν μιλήσει για τις συνθήκες στο Εβίν μετά την απελευθέρωσή τους, είναι σπάνιο να μάθουμε λεπτομέρειες για τη ζωή των κρατουμένων ενώ βρίσκονται μέσα.
Η Νασίμ τέθηκε υπό κράτηση τον Απρίλιο του 2023, αφού συμμετείχε σε διαδηλώσεις με τις φίλες της, μία από τις οποίες σκοτώθηκε κατά την καταστολή της κυβέρνησης. Επιβίωσε από τις ανακρίσεις «σκεπτόμενη εκείνους που πέθαναν στο δρόμο». Άνθρωποι που είδαν τη Νασίμ όταν βγήκε από την απομόνωση περιέγραψαν κοψίματα και μώλωπες στο σώμα της και πώς βασανίστηκε για να κάνει ψευδείς ομολογίες.
Η Ρεζβανέχ συνελήφθη επίσης μετά τις διαδηλώσεις, μαζί με τον σύζυγό της, το 2023. Και οι δύο κατέληξαν στο Εβίν, το οποίο διαθέτει ξεχωριστά τμήματα για άνδρες και γυναίκες. Οι ανακριτές της είπαν ότι θα σκότωναν τον σύζυγό της και «θα τον χτυπούσαν τόσο πολύ που θα γινόταν μαύρος σαν κάρβουνο και μωβ σαν μελιτζάνα».
Το 2020 διέρρευσε υλικό από κάμερα κλειστού κυκλώματος ενός κελιού για τρανς κρατούμενους στη φυλακή Evin – είναι παρόμοιο με τα κελιά στην κύρια γυναικεία πτέρυγα.
Εκεί πέρασε σχεδόν τέσσερα χρόνια από την ποινή της η βρετανο-ιρανή πολίτης Ναζανίν Ζαγκαρί-Ρατσίλφι, στην οποία επετράπη να επιστρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2022 – έξι χρόνια μετά τη σύλληψή της με κατηγορίες για κατασκοπεία. Πέρασε σχεδόν τέσσερα χρόνια από την ποινή της σε αυτή τη φυλακή.
Η συγκατοίκηση σε στενά δωμάτια συχνά προκαλεί καυγάδες. Αλλά οι γυναίκες δημιουργούν επίσης στενούς δεσμούς.
Το χειμώνα, «όλοι ξεπαγιάζουν» και οι γυναίκες «κυκλοφορούν με θερμοφόρες» για να παραμείνουν ζεστές. Το καλοκαίρι, λιώνουν στη ζέστη.
Ένας σκοτεινός, βρώμικος χώρος στο τέλος ενός διαδρόμου χρησιμεύει ως χώρος καπνίσματος. Μια μικρή τσιμεντένια αυλή με λίγο χώρο για φυτά και ένα δίχτυ για βόλεϊ παρέχει λίγο εξωτερικό χώρο, ενώ κάθε βράδυ σχηματίζουν ουρά για να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα και να βουρτσίσουν τα δόντια τους.
Ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα για τις γυναίκες είναι η αναμονή να ακούσουν τις ποινές τους. Οι ανακριτές της Νασίμ την είχαν απειλήσει με τη θανατική ποινή και έπρεπε να περιμένει σχεδόν 500 ημέρες για να μάθει την τύχη της.
Άλλοι περνούν τον χρόνο τους διαβάζοντας ποίηση, τραγουδώντας, παίζοντας αυτοσχέδια παιχνίδια με χαρτιά και βλέποντας τηλεόραση. Υπάρχουν δύο τηλεοράσεις όπου μπορούν να παρακολουθήσουν ιρανικά κανάλια που προβάλλουν δράματα, ντοκιμαντέρ και ποδόσφαιρο.
Η ιρανική κυβέρνηση αρνείται συνήθως τους ισχυρισμούς για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, λέγοντας ότι οι συνθήκες μέσα στη φυλακή Εβίν πληρούν όλα τα απαραίτητα πρότυπα και ότι οι κρατούμενοι δεν κακομεταχειρίζονται.
