Ανάσα στους εμπόρους καφέ, κακάο και μοσχαρίσιου κρέατος (και εμμέσως και στους καταναλωτές) έφερε η αναβολή της εφαρμογής του Κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την Αποψίλωση των Δασών (EUDR) κατά 12 επιπλέον μήνες, πρότεινε η Κομισιόν, πράγμα το οποίο θα φέρει αντιδράσεις στις αγορές καθώς οι τιμές αναμένεται να εκτοξευθούν.
Υπενθυμίζεται πως στις 23 Σεπτεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την αναβολή του εμβληματικού νόμου της ΕΕ κατά της αποψίλωσης των δασών για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, γεγονός που θα αποτρέψει την αύξηση του κόστους εισαγωγών και, άρα, των τιμών τους για τους καταναλωτές σε μια εποχή που δεν σταματούν να αυξάνονται οι τιμές των τροφίμων.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Οι κανόνες που θα ανάγκαζαν τις εταιρείες να σταματήσουν να χρησιμοποιούν προϊόντα που έχουν παραχθεί σε αποψιλωμένες εκτάσεις δεν είναι δημοφιλείς σε πολλές επιχειρήσεις, οι οποίες υποστηρίζουν ότι επιβάλλουν πολύπλοκα κανονιστικά βάρη. Αρκετοί από τους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ έχουν επίσης παραπονεθεί για τον νόμο, σύμφωνα με έρευνα του Bruegel.
«Εμείς δεν μπορούμε ακόμη να πιστέψουμε ότι μπορούμε πραγματικά να το πετύχουμε αυτό χωρίς διακοπή για τις επιχειρήσεις μας. Χρειαζόμαστε τον χρόνο για να καταπολεμήσουμε τον κίνδυνο με το φόρτο πληροφοριών στο σύστημα πληροφορικής», δήλωσε η επίτροπος περιβάλλοντος της ΕΕ, Τζέσικα Ρόσγουολ, στους δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα, ανακοινώνοντας την αναβολή του κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αποψίλωση των δασών.
Αναβολή του EUDR και τα προβλήματα των συστημάτων συμμόρφωσης
Ο λόγος για την αναβολή ήταν κακώς προετοιμασμένα συστήματα πληροφορικής της Επιτροπής. Ο EUDR θα απαγορεύσει την εισαγωγή προϊόντων από εκτάσεις που έχουν αποψιλωθεί μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2020 στην αγορά της ΕΕ. Οι φορείς εκμετάλλευσης σε επτά τομείς – βοοειδή, κακάο, καφές, φοινικέλαιο, καουτσούκ, σόγια και ξύλο – πρέπει να υποβάλουν δέουσα επιμέλεια, συμπεριλαμβανομένων των γεωγραφικών συντεταγμένων της γης που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια του εισαγόμενου προϊόντος, καθιστώντας τον EUDR απαιτητικό σε δεδομένα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο EUDR ολοκληρώθηκε το 2023, αλλά έχει ήδη αναβληθεί μία φορά, το 2024, για να δοθεί στην Επιτροπή περισσότερος χρόνος για να βελτιώσει το σύστημα καθοδήγησης και συμμόρφωσης και να καταρτίσει έναν κατάλογο χωρών που κινδυνεύουν από αποψίλωση των δασών. Αυτή η κίνηση υποστηρίχθηκε από τις κυβερνήσεις της ΕΕ, οι οποίες απέρριψαν την προσπάθεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να ανοίξει εκ νέου τη νομοθεσία για τροποποιήσεις. Τα συστήματα συμμόρφωσης σίγουρα πρέπει να είναι έτοιμα να λαμβάνουν περισσότερα δεδομένα και θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους νομικούς και τεχνικούς περιορισμούς σχετικά με τη γεωγραφική τοποθεσία στις χώρες προμηθεύτριες. Επιπλέον, οι αγρότες χρειάζονται περισσότερη υποστήριξη για να προετοιμαστούν.
Νέες πολιτικές ισορροπίες για «μηδενικό κίνδυνο»
Τώρα, ωστόσο, η πολιτική έχει αλλάξει και ορισμένες κυβερνήσεις της ΕΕ ενδέχεται να συμφωνήσουν με τους νομοθέτες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που θέλουν να αλλάξουν τον κανονισμό. Υπάρχουν εκκλήσεις για τη δημιουργία μιας κατηγορίας «μηδενικού κινδύνου» χωρών ή/και προϊόντων που θεωρούνται απαλλαγμένα από αποψίλωση δασών. Αυτό θα μπορούσε να εξαιρέσει τις χώρες της ΕΕ (οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου) αλλά και άλλες – και αρκετές κυβερνήσεις θα ήθελαν να συμπεριληφθούν σε αυτήν την κατηγορία, παρόλο που τα δάση τους συρρικνώνονται. Αυτές κυμαίνονται από τα μέλη της Mercosur έως την Ινδονησία, τον μεγαλύτερο εξαγωγέα φοινικέλαιου στον κόσμο, του οποίου η παραγωγή συνδέεται με την αποψίλωση των δασών, η οποία στις 23 Σεπτεμβρίου σύναψε εμπορική συμφωνία με την ΕΕ.
Το κόστος των καθυστερήσεων
Μια δεύτερη αναβολή της EUDR θα είχε άμεσο περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος. Ήδη η πρώτη καθυστέρηση εκτιμάται ότι συνέβαλε στην καταστροφή περίπου 190.000 επιπλέον εκταρίων δάσους, σχεδόν τα τρία τέταρτα του μεγέθους του Λουξεμβούργου.
Η ΕΕ ευθύνεται για το 15% της παγκόσμιας αποψίλωσης που συνδέεται με το εμπόριο, δυσανάλογο ποσοστό σε σχέση με το 5,5% του παγκόσμιου πληθυσμού της. Η κατανάλωση στην ΕΕ επιβαρύνει τη βιοποικιλότητα, τους υδάτινους πόρους και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Η αποδυνάμωση της νομοθεσίας θα τιμωρούσε τις επιχειρήσεις που έχουν ήδη επενδύσει σε βιώσιμες εφοδιαστικές αλυσίδες και θα αντάμειβε όσες καθυστερούν. Την ίδια στιγμή, η πλειοψηφία των Ευρωπαίων καταναλωτών επιθυμεί να αποφύγει προϊόντα που συνδέονται με την αποψίλωση, αλλά στερείται διαφάνειας στις επιλογές της.
Τα δάση χρειάζονται προστασία, κυρίως επειδή οι οικονομικές επιπτώσεις της αποψίλωσης των δασών είναι πολλές. H αποψίλωση αυξάνει τη θερμότητα και μειώνει τις ώρες εργασίας, επηρεάζοντας την παραγωγικότητα. Από το 2001 έως το 2020, 345 εκατομμύρια άνθρωποι εκτέθηκαν σε τοπική θέρμανση λόγω τροπικής αποψίλωσης, που σχετίζεται με πάνω από το ένα τρίτο των θανάτων από θερμότητα.
Η αποψίλωση απειλεί και τη γεωργία
Η γεωργία ευθύνεται για το 95% της μόνιμης απώλειας δασών, αλλά παραδόξως εξαρτάται από αυτά για να ευδοκιμήσει. Τα δάση ρυθμίζουν το κλίμα, προστατεύουν το έδαφος και στηρίζουν τους επικονιαστές που είναι κρίσιμοι για την παραγωγή. Η καταστροφή τους επιδεινώνει την κλιματική κρίση, μειώνει την ανθεκτικότητα των καλλιεργειών και διαταράσσει τους υδρολογικούς κύκλους.
Οι επιχειρήσεις που εισάγουν καφέ και κακάο προειδοποιούν ότι χωρίς δράση, οι αποδόσεις θα μειωθούν και οι τιμές θα αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Η Ευρώπη, ως η μεγαλύτερη αγορά αυτών των προϊόντων, έχει ισχυρό κίνητρο να ενισχύσει την εφαρμογή του EUDR και να περιορίσει την αποψίλωση, πριν οι οικονομικές συνέπειες γίνουν ακόμη πιο ορατές. Εάν τα αγαθά που συνδέονται με την αποψίλωση των δασών συνεχίσουν να ρέουν ανεξέλεγκτα στην Ευρώπη, οι καταναλωτές μπορεί να διαπιστώσουν ότι οι τιμές της σοκολάτας και του καφέ θα αυξηθούν δραματικά τα επόμενα χρόνια, καθώς οι αποδόσεις κακάο και καφέ μειώνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής που επιδεινώνεται από την καταστροφή των δασών.
